چند روز پیش از شروع اعتراضات در غزه مقامات دفاعی اسرائیل صاحبان شرکت‌های اتوبوس رانی غزه را تهدید کرده بودند

لیبرمن: سربازان اسرائیلی «مستحق دریافت مدال هستند»

به گزارش شالومی الدار مقامات دفاعی اسرائیل پیش از آغاز تظاهرات موسوم به «راهپیمایی بزرگ بازگشت» واکنش‌های آشفته‌ای نشان می‌دادند. از جمله آنها تهدیدی غیرعادی از طرف هماهنگ کننده فعالیت‌های حکومتی در سرزمین‌های فلسطینی بود که خطاب به صاحبان بیست شرکت اتوبوس رانی در غزه گفت اگر تظاهرات کنندگان به مرز با اسرائیل برسند "شما و خانواده‌هایتان شخصا مسئول خواهید بود."

آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل، اتحادیه اروپا و سازمان‌های بین المللی مدافع حقوق بشر همگی خواستار تحقیقات مستقل درباره درگیری‌های خشنی که در مرز غزه و اسرائیل در روز ۳۰ام مارس روی داد شدند. در این روز حدود ۳۰۰۰۰ ساکن غزه علیه حصر اسرائیل تظاهرات کردند. ۱۵ فلسطینی کشته شدند و حدود ۱۵۰۰ نفر توسط ارتش اسرائیل زخمی شدند. روز ۳۱ ام مارس، ایالات متحده صدور قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را که خواستار تحقیقات درباره این رویداد شده بود وتو کرد.

با وجود اینکه حماس و مقامات فلسطینی مدعی شده‌اند که اسرائیل به تظاهرات کنندگانی که بیشتر از سنگ و لاستیک چیز دیگری نداشتند شلیک کرده، مقامات اسرائیلی در پاسخ گفته‌اند که نیروهای اسرائیلی مورد اصابت کوکتل مولوتوف‌های فلسطینی‌ها قرار گرفته‌اند  و اکثر کسانی که کشته شدند اعضای حماس بودند. اسرائیل حماس را سازمانی تروریستی می‌داند.

به گفته آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل روز اول آوریل اعلام کرد، "سربازان اسرائیلی کاری را که لازم بود کردند. فکر می‌کنم سربازان‌مان مستحق دریافت مدال هستند. ...و کمیسیون تحقیقاتی در کار نخواهد بود."

راهپیمایی بزرگ بازگشت برای حماس هم نشانه‌ای از قدرت بود و هم استیصال، در شرایطی که رهبری سیاسی فلسطینی‌ها وضعیت بحرانی‌ای دارد و شرایط اقتصادی و انسانی در نوار غزه بحرانی است. این مسئله هم در گزارش روز ۲۹ مارس الدار آمده بود، هم در گزارش‌های نویسندگان نبض فلسطین المانیتور و هم در یک گزارش اخیر سازمان ملل.

به نوشته الدار، در دستگاه امنیتی اسرائیل "پیش فرض این است که حماس با بحرانی داخلی درگیر است و به همین دلیل از وضعیت بد ساکنین غزه برای ورود به درگیری با اسرائیل استفاده می‌کند. با این وجود و علیرغم اینکه تنش‌ها در جنوب اسرائیل در حال افزایش هستند، صداهای ملایمتری هم از حماس به گوش می‌رسند."

یکی از این صداهای «ملایم‌تر» سخنان صلاح البردويل، از اعضای دفتر سیاسی حماس است. به گزارش احمد ابوعامر، روز ۲۰ام مارس وی گفته بود که سازمانش " برای تحقق خواسته‌های مردم فلسطین در مورد احقاق حقوق‌شان، تشکیل دولتی فلسطینی و رفع محاصره غزه حاضر است با دولت آمریکا گفتگو کند."

به نوشته ابوعامر، "المانیتور با مقامات مختلف حماس تماس گرفت و از آنها خواست در مورد سخنان البردویل توضیح دهند ولی هیچ کدام از این مقامات حاضر به اظهار نظر نشدند. آنها تنها اعلام کردند که این سخنان موضع رسمی حماس را نشان می‌دهد اما همزمان تاکید کردند که نه کسی از طرف دولت آمریکا با آنها برای گفتگو تماس گرفته و نه کسی آنها را برای شرکت در کنفرانس کمک کنندگان به غزه که در میانه ماه مارس کاخ سفید برگزار شد دعوت کرده‌بود. برعکس، حماس از این کنفرانس انتقاد کرده‌بود و آن را تلاش ایالات متحده برای تبرئه کردن اسرائیل از مشکلات اقتصادی و انسانی دانست که عواقب حصر غزه توسط اسرائیل از سال ۲۰۰۷ هستند."

این تظاهرات در شرایطی اتفاق افتاد که روابط بین محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و حماس با بحران مواجه شده‌است. به نوشته داوود کتاب، سخنان عباس در جمع رهبران تشکیلات فلسطینی در روز ۱۹ مارس "چهره رهبری را عیان می‌کرد که کنترل امور را از دست داده‌است و دیگر نمی‌خواهد برای مصلحت حفظ ظاهر بکند. ...رسانه‌های اسرائیلی و بین المللی توهین کردن عباس به دیوید فریدمن، سفیر ایالات متحده در اسرائیل را به صورت گسترده پوشش دادند. کاری که عباس هیچگاه انجام نمی‌داد. سخنان عباس چهره رهبری کینه‌توز را نشان می‌داد که به نظر می‌رسد هیچ مشکلی با این ندارد که در تلافی اقدام به قتل رامی حمدالله، نخست وزیر و مجید فرج رئیس سرویس امنیتی تشکیلات فلسطینی کل نوار غزه مجازات شود. در جریان انفجار یکی از دو بمب کنار جاده‌ای در زمان ورود کاروان حمدالله به غزه شش نفر زخمی شدند."

عباس در روز ۱۹ مارس گفت، " برای حفظ اتحاد میهن‌مان تا جایی که می‌توانستم خویشتن داری کردم اما حماس و تشکیلات غیرقانونی‌اش این اتحاد را رد کرد. به همین دلیل و به عنوان رئیس جمهور مردم فلسطین و با استفاده از هر آنچه در توانم است تصمیم گرفته‌ام اقداماتی ملی، قانونی و مالی برای حفظ پروژه ملی‌مان اتخاد کنم. من مطمئنم که مردم غزه همیشه پروژه ملی و منافع برتر ملی‌مان را حمایت خواهند کرد."

کتاب در ادامه می‌نویسد، "تهدیدهای مستقیم و غیر مستقیم عباس علیه حماس نه تنها تلاش‌های شکننده آشتی گروه‌های فلسطینی را به خطر می‌اندازد بلکه ریسک افزایش تنش را نیز بوجود می‌آورد."

سال گذشته عباس کمک مالی تشکیلات فلسطینی به برق غزه را برای اعمال فشار به رهبری حماس قطع کرد. این کار سختی زندگی مردم غزه را بیشتر کرد. به گزارش انتصار ابوجهال در بودجه تشکیلات فلسطینی که توسط عباس تهیه شده شرط تعلق بودجه به غزه پذیرش طرح‌های آتشی مطرح شده از طرف حماس است.

نیکولای ملادنوف، فرستاده ویژه سازمان ملل در روند صلح خاورمیانه روز ۲۶ مارس خطاب به شورای امنیت سازمان ملل هشدار داد، "توسعه غیرقانونی شهرک‌ نشینی‌ها و اقدامات مربوط به آن ادامه دارد و امکان رسیدن به راه حلی دو دولتی را بیش از پیش تهدید می‌کند و هرگونه افقی برای صلح را از بین می‌برد. خشنوت و تحریک دیگران ادامه دارد و نفرت، افتراق و ترس را بیشتر می‌کند. تداوم حملات تروریستی علیه اسرائیلی‌ها و همینطور اقدام اخیر به ترور نخست وزیر تشکیلات فلسطینی نمونه‌هایی هستند که خطر روزافزون بی ثباتی و قدرت گرفتن گروه‌های رادیکال و تندرو را نشان می‌دهند."

اسناد منتشر شده توسط سازمان ملل نشان می‌دهد که ملادنوف روز ۱۶ مارس در گزارشی هشدار داده بود که نوار غزه به طور مشخص "همچنان از یک سو حاوی بزرگترین خطر افزایش تنش است و از سوی دیگر یک بحران گسترده انسانی در آن در جریان است که می‌تواند منتهی به وضعیتی شود که ارائه خدمات عادی به مردم دیگر ممکن نباشد. ...این گزارش همچنان به نیاز برای تغییر در واقعیت سیاسی تاکید می‌کند. از جمله این تغییرات در دست گرفتن دوباره اختیار کلیه امور مردم فلسطین، مسائل زیرساختی و حکومت در نوار غزه توسط تشکیلات خودگردان فلسطینی است. حماس باید گسترش قدرت نظامی‌اش را متوقف کند، از احداث تونل و شلیک موشک به سمت اسرائیل دست بردارد. از سوی دیگر اسرائیل باید دست از حصر غزه بردارد و اجازه بازسازی و توسعه نوار غزه را از طریق جابجایی آزاد مردم و کالاها بدهد."

الدار در نتیجه گیری می‌نویسد، "بی دلیل نیست که این هفته بازوی نظامی حماس تصمیم گرفت بزرگترین تمرین نظامی تاریخش را متوقف کند. تقریبا همه مردم غزه - از جمله نیروهای مسلح حماس و رزمندگان گروه‌های فلسطینی دیگر- این مانورها را یا دیده‌اند و یا دستکم درباره آن شنیده‌اند. موشک به درون مدیترانه شلیک شد و تیراندازی و شلیک هوایی خمپاره صورت گرفت. با وجود اینکه تنها اسلحه‌های سبک در این شلیک‌های هوایی استفاده شده بود، حجم آن آنچنان زیاد بود که سیستم ضد موشکی گنبد آهنی اسرائیل فعال شد. ...نیروهای دفاعی اسرائیل تخمین می‌زنند که حماس در حال حاضر حدود ۳۰۰۰۰ نیرو دارد که در واحد‌های مختلف برایش می‌جنگند. از جمله آنها گردان عزالدین قسام است و واحدهای «نخبه» هستند که برای عمل در تونل‌های حماس طراحی شده‌اند. این نیروها خطری واقعی برای اسرائیل ندارند ولی می‌تواند زندگی روزمره در این کشور را تهدید کنند. گزینه‌های بسیار کمی برای حماس باقی مانده‌اند."