تریاژ دیپلماتیک بایدن در ترکیه

بنابر گزارش چنگیز جاندار، بر کسی پوشیده نیست که هدف اولیه عملیات نظامی روز ۲۴ آگوست ترکیه در جرابلس، شهری در فاصله ۳۰ کیلومتری مرز ترکیه و سوریه، کنترل پیشرفت‌های واحدهای مدافع خلق (YPG) شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان (YPD) در شمال سوریه بود. برخورد با داعش را تنها می‌توان هدف ثانویه این عملیات دانست.

متین گورجان به نقل از منابعی در آنکارا می‌گوید که گروه دولت اسلامی "دو هفته پیش از جرابلس عقب نشینی کرده بود. واحدهای مدافع خلق آماده جابجایی به سمت شمال برای تصرف جرابلس بودند، اما آنکارا با عملیات سپر فرات از این اقدام پیشگیری کرد. اقدامات آنکارا اثباتی دیگر بر این واقعیت است که هدف اصلی عملیات، دولت اسلامی نیست بلکه جلوگیری از تسلط واحدهای مدافع خلق در شمال سوریه است."

ایالات متحده تاکنون موفق شده جلوی افزایش تنش در منازعات بین ترکیه و کردها در شمال سوریه را بگیرد. این دستاورد کوچکی نیست. واحدهای مدافع خلق سنگ بنای نیروهای مدافع سوری (SDF) هستند. توانمندترین نیرویی که با دولت اسلامی می‌جنگد. با این وجود نیروهای کرد در هفته‌های اخیر توانسته‌اند دستاوردهایشان را تحکیم کنند. از جمله آنها در حسکه رخ داد، که دخالت نیروهای روس باعث رویاروی نیروهای دولت سوریه و واحدهای مدافع خلق شد و همچنین در منبیج و جرابلس، که پیشروی نیروهای مدافع سوری در غرب رود فرات زنگ خطر را برای آنکارا به صدا درآورد.

کردهای سوریه زمان بدی را برای امتحان کردن روابط‌شان با ایالات متحده انتخاب کردند. در ترکیه عده‌ای این تئوری توطئه را مطرح کرده‌اند که ایالات متحده در کودتای شکسته خورده‌ علیه دولت اردوغان در ماه گذشته، نقش داشته‌است. به همین خاطر روابط آمریکا با ترکیه، که در این شرایط آسیب دیده‌است، برای ایالات متحده در اولویت قرار خواهد گرفت. روز ۲۵ آگوست، جو بایدن معاون رئیس جمهوری آمریکا در طی دیدارش از آنکارا از عملیات ترکیه در جربلس دفاع کرد و روی حمایت آمریکا از "سوریه متحد بدون هیچ بخش جدایی در مرز سوریه و ترکیه" تاکید کرد. او خط قرمز آمریکا را به گونه‌ای که خوشایند میزبانان ترکش باشد ترسیم کرد و گفت "ما این موضوع را به روشنی به بخش‌هایی از نیروهای مدافع سوری، واحدهای مدافع خلق که در آن حضور دارند، گفته‌ایم که آنها باید به آنسوی رود فرات برگردند. اگر آنها این تعهدشان را عملی نکنند، تحت هیچ شرایطی نمی‌توانند کمکی از آمریکا دریافت کنند و هیچ کمکی دریافت نخواهند کرد."

بایدن نمی‌توانست از این واضحتر محدویت‌های حمایت آمریکا از شرکای کرد سوری‌اش را بیان کند. سوال این است که آیا این موضع او برای اردوغان رضایت بخش خواهد بود یا نه. رئیس جمهوری ترکیه در سخنانی که در کنار جو بایدن ایراد کرد بار دیگر حزب اتحاد دموکراتیک (PYD)، واحدهای مدافع خلق و حزب کارگران کردستان ترکیه (PKK) را با دولت اسلامی و جبهه النصره یکی کرد و همه آنها را "گروه‌های تروریستی" خواند. ایالات متحده حزب اتحاد دموکراتیک و واحدهای مدافع خلق را متحدش در جنگ با دولت اسلامی می‌داند و نه گروه تروریستی و تفاوتی عمده بین حزب اتحاد دموکراتیک و PKK  قائل است.

توازن قوا در جرابلس می‌تواند قدم بعدی ایالات متحده در شمال سوریه را پیچیده‌تر کند. مخصوصا با توجه به موقعیت نیروهای ویژه آمریکا در منطقه. به گزارش گورجان "حضور گسترده نیروهای مسلح و فنی در مرز می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که آنکارا قصد دارد در جرابلس یه پایگاه دائم، طبق الگوی پایگاه بعشیقه در نزدیکی موصل، ایجاد کند." همچنین جاندار می‌گوید ترکیه "عملیات سپر فرات" را با همکاری ۱۵۰۰ نفر از نیروهای ارتش آزاد سوریه، که سابقه بسیار بدی در نگه داشتن مناطق تصرف شده دارند، انجام داده‌است. بسیاری از اعضای ارتش آزاد سوریه سلفی‌ هستند و به گفته گورجان "تعداد آنها قرار است با پیوستن افرادی از گروه‌های مانند احرار الشام به ۵۰۰۰ نفر برسد. " احرار الشام با جبهه فتح سوریه، اسم جدید جبهه النصره و متحد القاعده در سوریه است.

به گزارش آمبرین زمان، رسیدن آنکارا به هدف اصلی‌اش -جلوگیری از تشکیل یک منطقه خودمختار کرد در سوریه- باعث شده در سیاستش در قبال بشار اسد تجدید نظر کند. به نظر نمی‌رسد که آنکارا بخواهد حمایت از گروه‌های مسلح سوری که هم با واحدهای مدافع خلق و هم با دولت سوریه می‌جنگند را قطع کند. به نوشته زمان "محتملتر است که آنکارا منتظر نتیجه انتخابات ریاست جمهرری آمریکا بماند و تلاش کند سیاست دولت جدید را پیش از تصمیم گیری درباره سیاست خود بسنجد."

آنکارا منتظر انتخابات آمریکاست تا روابطش با تهران را نیز تغییر دهد. یکی از این تغییرات تلاش برای پیدا کردن مواضع مشترک در مسئله سوریه است. وزیر امور خارجه ایران جواد ظریف، روز ۱۲ آگوست سفری به آنکارا داشت. تدوام نشانه‌های "همبستگی" و "نیت خوب" پس از کودتای شکست خورده. یک هفته بعد، مولود چاوش‌اغلو وزیر امور خارجه ترکیه به تهران رفت. به گزارش علی هاشم "منافع مشترک ایران و ترکیه در مورد سوریه متحد نگه داشتن آن تحت یک قدرت مرکزی و جلوگیری از تشکیل یک دولت کرد است. به عبارت دیگر ایران و ترکیه می‌توانند در آینده نزدیک به توافق‌هایی برسند. در این راستا و به گفته یکی از مقامات ایرانی که به شرط فاش نشدن نامش با المانیتور گفتگو کرد، علاوه به دیدارهای انجام شده بین مقامات عالی رتبه ترکیه و ایران و دیدارهایی که قرار است در آینده انجام شود، در پشت صحنه دیدارهای امنیتی و نظامی بین مسئولین دو کشور در جریان است."

آنچه برای ایالات متحده به شکلی دردناک ناگزیر به نظر می‌رسد این است که برای عادی سازی روابط با ترکیه مجبور شود فتح الله گولن را به ترکیه تحویل دهد. مصطفی آکیول می‌نویسد که اردوغان کودتای نافرجام را "یازده سپتامبر ترکیه" می‌داند. رئیس جمهور ترکیه می‌خواهد بداند "چه کسی با اوست و چه کسی نیست". به همان شکل که جورج بوش، رئیس جمهور پیشین آمریکا پس از حملات یازده سپتامبر اعلام کرد.

علیرغم توضیحات مفصلی که بایدن در مورد پیچیدگیهای قانونی و حقوقی استرداد گولن به ترکیه ارائه کرد، سخت است که تصور کنیم ترکیه پاسخ "نه" ایالات متحده را می‌پذیرد. بینالی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه -در حالیکه در کنار جو بایدن ایستاده بود- راه ناهموار پیشرو را توصیف کرد. او گفت در حالیکه دولت اردوغان محکوم کردن کودتا توسط دولت آمریکا را " بیان نهایی" در این موضوع می‌داند: "من اطمینان دارم که روند عادی و سالمی که در مورد استرداد رهبر یک گروه تروریستی طی خواهد شد، در زمانی کوتاه، ذهنیت مردم را نیز اصلاح خواهد کرد و به حالت مثبت پیشین باز خواهد گرداند."