خط قرمز ترکیه در سوریه در معرض فروپاشی است

در حال حاضر، ارتش سوریه به کمک نیروی هوائی روسیه، اولویت را به بدست گرفتن کنترل منطقه ترکمن نشین باییربوجاق داده و عملیات تهاجمی خود را در این بخش شدت بخشیده است. این عملیات عمدتا علیه ترکمن ها و دیگر گروه های مسلح، از جمله جبهه نصرت وابسته به القاعده صورت می گیرد.

متین گورکن اهمیت این منطقه را برای روسها و سوری ها، قبل از برقراری احتمالی یک آتش بس، چنین توضیح می دهد: "با دقت به آنچه که در صحنه جنگ در جریان است و گوش دادن به حرف های تصمیم گیران روسی سه دلیل عمده را می توان برای انجام این عملیات بر شمرد: تامین امنیت لاذقیه، جائی که بزرگترین تجمع نیروهای روسی در آن قرار دارد، پاک کردن این منطقه کوهستانی و جنگلی از وجود جنگجویان اپوزیسیون سوری پیش شرط لازم برای حرکت نیروهای روس و سوری به سمت ادلب و حلب است، بیرون راندن ستیزه جویان چچن ماورای قفقاز از باییربوجاق (بنا به گفته مهمت اکیف اوکور استادیار روابط بین الملل داشگاه قاضی)، و گرفتن هر چه بیشتر زمین قبل از اینکه مداکرات وین به یک آتش بس منجر شود."

ترس ترکیه از این است که هم نیروهای سوری زمین های بیشتری را به تصرف خود در آورند و هم چنین گروه های کرد مسلح با حمایت آمریکا بتوانند پیروزی های بیشتری را در شمال سوریه به دست آورند. فهیم تاشتکین می نویسد: "در واکنش به حرکت گروه کرد "واحدهای حافظ خلق"  به سمت غرب و بیرون راندن داعش از جربلوس، ترکیه اعلام کرد که رودخانه فرات خط قرمز آن کشور است و نیروهای کرد نباید از آن فراتر بروند. هدف ترکیه این است که به محض پاک شدن منطقه از وجود داعش ترکمن ها کنترل آن ناحیه و خط حلب-اعزاز را به دست بگیرند و در واقع یک منطقه حائل ایجاد شود. چنین طرحی باعث شد که ارزش نیروهای ترکمن بیش از پیش خود را نشان دهد. ترکیه که نمی توانست مانع از بمباران های روسیه و غرب شود به ترکمن ها دستور عقب نشینی داد. اما روس ها این اقدام را نادیده گرفتند و عملیات خود را به منطقه کوهستانی ترکمن نشین گسترش دادند."

نیروهای ترکمن سوری به عنوان ژاندارم ترکیه در سوریه عمل می کرده اند. در اکتبر ٢٠١۴، تاشتکین موضوع تعهد جدی ترکیه را به "تجهیز و آموزش" نیروهای ترکمن، به عنوان ابزاری در دست سازمان اطلاعات ملی ترکیه برای بر انداختن بشار اسد در المانیتور مطرح کرد. به گزارش تاشتکین، نیروهای ترکمن هیچ نقشی در مبارزه با داعش نداشته اند و با جبهه نصرت همکاری می کرده اند. وی می نویسد: "نیروهای ترکمن، در ٢١ مارس ٢٠١۴ به کمک گروه های جهادی توانستند، طی عملیات انفال، شهر های ارمنی نشین کسب  و سمرا به تصرف خود در آورند. در عملیات ۴ تا ٩ اوت ٢٠١٣، دهکده های علوی نشین مورد حمله همین گروه قرار گفتند و ٢٠٠ تن غیر نظامی کشته شدند. داعش و جبهه نصرت در این عملیات ترکمن ها را همراهی می کردند. در عین بطور پیوسته موشک پرانی از کوه های ترکمن به سمت لاذقیه ادامه داشته است."

هم چنانکه هفته گذشته در این ستون نوشتیم، ترکیه از زمان سرنگون کردن جنگنده روسی در ٢۴ نوامبر در حال تقلا بوده است. سمیح آیدیز گزارش می دهد که علیرغم پشتیبانی های شعارگونه و کلیشه ای ناتو از ترکیه، به نظر می رسد که ترکیه باید سیاست های خود را با ائتلاف غرب علیه داعش منطبق کند. به نوشته وی "حمایت هائی که ترکیه از متحدین غربی خود دریافت می کند ممکن است برای اردوغان و نخست وزیر ترکیه، احمد دعوت اوغلو، آرامش بخش باشد اما روشن است که از آنها خواسته می شود که اختلافات ترکیه را با غرب، در مورد سوریه، حل کنند. مسئله اصلی این است که ترکیه باید حمایت خود را از گروه هائی که در شمال، علیه اسد می جنگند از اولویت خارج کرده و منحصرا بر روی جنگ علیه داعش متمرکز شود. در این راه، باید خود را با حمایت هائی که غرب و ائتلاف به رهبری آمریکا از کردهای سوری، در مبارزه آنان علیه داعش به عمل می آورد، همراه کند. آنکارا "حزب اتحاد دموکراتیک" کردهای سوری را به دلیل ارتباطش با پ ک ک یک تشکیلات تروریستی می داند. از سوی دیگر، بهبود و تقویت دوباره روابط ترکیه با اتحادیه اروپا، به دلیل سیاست های غیر دموکراتیک اردوغان و جنگ وی علیه مطبوعات آزاد، دچار محدودیت است." 

شاید یکی از دقیقترین گزارش ها را تا به امروز، در خصوص رابطه دو ارتش ترکیه و روسیه، پیش از حادثه ٢۴ نوامبر را متین گورکن ارائه داده باشد. او می نویسد: "طبق اطلاعاتی که منابع نظامی در آنکارا در اختیار المانیتور قرار دادند در ماه اکتبر پنج ملاقات بین مقامات نظامی ترکیه و روسیه در مورد تجاوز هواپیماهای روسی به آسمان ترکیه صورت گرفت. بعد از اینکه در چهار جلسه نتیجه ای حاصل نشد در جلسه پنجم ترک ها اعلام کردند که در صورت تکرار، نیروی هوائی ترکیه اقدام مقتضی را به عمل خواهد آورد. طی یک بیانیه رسمی در مورد ملاقات های مذکور، مقامات ترک اعلام کردند که "علاوه بر مسائل دیگر نظامی، در ملاقات های رو در رو ما تاکید کردیم که تجاوز هواپیماهای روس به حریم فضائی ترکیه با تصمیم جدی ما برای برخورد با آن روبرو خواهد شد. مقامات نظامی می گویند که بعد از آن دیگر هواپیماهای روس وارد حریم هوائی ترکیه نشدند تا آنکه روز ٢۴ نوامبر هواپیمای روسی سرنگون شد."

اسرائیل و روسیه در مورد سوریه با یکدیگر هم جهت­اند

به گزارش بن کسپیت، بر خلاف ترکیه، اسرائیل و روسیه سیاست های خود را در مورد سوریه با یکدیگر هماهنگ می کنند.

"حداقل تا اینجا می توان گفت که روسها و اسرائیلی ها در مورد سوریه با یکدیگر اتفاق نظر دارند. آنها ملاقات های رو در رو دارند، فعالیت هایشان را با یکدیگر هماهنگ می کنند، به یکدیگر احترام می گذارند و جلوی دست و پای یکدیگر را نمی گیرند. اسرائیل بیشتر اینکار را به این دلیل می کند چون گزینه دیگری ندارد. روسیه نیز اینکار را می کند چون نمی خواهد جبهه جدیدی برای خود در منطقه باز کند."

آویگدور لیبرمن، از اعضای کنست (مجلس) اسرائیل، وزیر امور خارجه پیشین و یکی از شاخص ترین منتقدین نتانیاهو از جناح راست، به کسپیت گفته است: "ما، بطور پیوسته با نیروی هوائی و زمینی روسیه هماهنگیم. یک خط ارتباط دائمی ٢۴ ساعتۀ هفت روز در هفته بین ما وجود دارد. امیدوارم که وضع ما با روسها مثل وضعیت ترک ها نشود. البته من دلیلی نمی بینم که چنین اتفاقی بیفتد. تا اینجا هر کاری که کرده اند نشانه علاقه و تمرکز آنها بر همکاری با ما بوده است. همین هفته پوتین مجازات یهودستیزی را در روسیه افزایش داد. آنان در صدد واردات بیشتر سبزیجات از اسرائیل هستند. آنها می گویند که ما را جزئی از درگیری موجود در سوریه نمی بینند، حداقل تا آنجا که به آنان مربوط می شود. روسیه با مشکلی ندارد."

کسپیت می افزاید که اسرائیل خطوط قرمز خود را در مورد حزب الله به روس ها منتقل کرده است. "در جریان گفتگوهای مختلفی که بین روس ها و اسرائیلی ها صورت گرفته است، از جمله در ملاقات پوتین با نتانیاهو، اسرائیل به وضوح این مسئله را روشن کرده است که اگر سلاح هائی از شرق به غرب، یعنی از ایران از طریق سوریه به حزب الله، حمل شود به نحوی که موازنه قوای موجود را بر هم بزند، این عامل شروع یک جنگ خواهد بود. تا این لحظه، به ادعای منابع خبری که در سمت سوریه قرار دارند، هر وقت که اسرائیل در جریان حمل چنان محموله هائی قرار گرفته به آنها حمله کرده است. اما در این میان ناگهان سر و کله خرس روسی پیدا شد. اسرائیل می داند که چطور باید دفاع و حمله کند. اما سئوال بزرگ اینجاست که اگر یکبار یک هواپیمای اسرائیلی یا یک پهپاد آن بر سر یک کاروان سلاح پرواز کند و رادار های روسی و موشک های زمین به هوا آنرا ببینند در آن صورت چه اتفاقی خواهد افتاد؟ هر دو طرف امیدوارند که مشکلی پیش نیاید اما واقعیت ها هم قوانین خود را دارند. گاهی واقعیت های روی زمین به سیاست­مداران دیکته می کنند که چه واکنشی باید نشان دهند نه بالعکس."

شادی کوچک اسرائیل

اکیوا الدار این هفته در مورد تصمیم وزارت خارجه اسرائیل در ارتباط با دیپلماسی جدید اتحادیه اروپا و تصمیم آن اتحادیه مبنی بر درخواست از اسرائیل برای برچسب زدن بر محصولاتی که در شهرک های یهودی نشین تولید می شود مطلبی نوشت. 

وی می نویسد: "با خواندن این واکنش دولت اسرائیل، انسان نمی داند گریه کند یا به قبول این توهین اکتفا کند. گریه کند برای اینکه می بیند یک کشور کوچک در خاورمیانه می خواهد اروپا را برای تصمیمی که ١۶ کشور پشت آن بوده اند و پارلمانش بطور قاطع (۵٢۵ رای در برابر ٧٠ رای) آنرا تصویب کرده تنبیه کند. این یادآور وضعیت فرد درمانده ایست که خود را برای انتقام گیری از شخص دیگری ناقص می کند. هم چنین گریه به خاطر اینکه کنار گذاشتن اروپا از فرآیند صلح به معنای کنار گذاشتن اروپا از فرآیند دیپلماتیک بین اسرائیل و سوریه هم هست. هر دوی این فرآیندها بعید و دور از ذهن به نظر می رسند. و اینکه این توهین را بجای گریه کردن بپذیرد، برای اینکه واکنش اسرائیل مثل این است که سیاستمداران، اسرائیلی ها را آنقدر نادان فرض می کنند که گوئی رهبر آنان فکر می کند که مردم نمی توانند فرق برچسب زدن را یک جنس ساخت کجاست با تحریم آن جنس دریابند."

الدار نتیجه می گیرد: "در نبود یک خواست واقعی برای مقابله با ریشه بحران بین اسرائیل و اروپا، که بر سر شهرک ها و به بن بست رسیدن مذاکرات با فلسطینی هاست، دولت اسرائیل خوشحال است از اینکه از یک اشغالگر به یک قربانی تبدیل شده، از بدهکار به طلبکار تبدیل شده و از اینکه باید مجازات شود حالا به کسی تبدیل شده که دیگران را مجازات می کند. چه شادی کوچکی."