ترامپ سیاست‌های آمریکا را در خاورمیانه، رادیکال‌تر می‌کند

برای نخستین بار پس از سال ۲۰۰۰، یک رئیس‌جمهوری مستقر در کاخ سفید، به شهر داووس سوئیس رفت تا در نشست مجمع جهانی اقتصاد حضور یابد. لیکن این حضور دونالد ترامپ نبود که اروپایی‌ها و سایر میهمانان را شگفت‌زده کرد؛ بلکه اظهاراتی بود که در داووس بر زبان آورد.

ترامپ در مورد این‌که فلسطینی‌ها نپذیرفتند تا روز ۲۲ ژانویه با مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار کنند، به محمود عباس این‌چنین حمله کرد: «آن‌ها یک هفته قبل با نپذیرفتن ملاقات با معاون بزرگ رئیس‌جمهوری‌مان، به ما بی‌احترامی کردند.»

 فراتر از این، تکرار تهدید از سوی ترامپ بود که آمریکا کمک‌های مالی خود را به فلسطینیان قطع می‌کند: «پولی به آن‌ها داده نخواهد شد؛ مگر آن‌که بنشینند و مذاکره کنند.» ترامپ پیشتر تهدید کرده بود که دولت او کمک ۶۵ میلیون دلاری را نیز به «آژانس امداد و اقدام سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک»، قطع خواهد کرد.

تهدید اخیر او با این هدف انجام می‌شد که رهبری فلسطینیان به مذاکره با اسرائیل در چارچوب یک طرح صلح آمریکایی بپردازند. البته این اثری برعکس خواهد داشت و اوضاع زندگی فلسطینیان را در کمپ‌های پناهندگی‌شان بدتر می‌کند. رهبری فلسطین مظنون است که ترامپ پس از جانبداری از اسرائیل در مسئله بیت‌المقدس، اکنون در صدد است تا در مورد حق بازگشت آوارگان فلسطینی نیز موضعی به نفع اسرائیل اتخاذ کند. یکی از مقام‌های ارشد سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) که به محمود عباس نزدیک است، گفت که عباس در دو سطح با شرکای عرب خود، مانند مصر و اردن و عربستان، در حال گفت‌وگوست. او امیدوار است که بتواند بودجهٔ جایگزینی برای پناهندگان فلسطینی بیابد و همچنین حمایت اعراب را در برابر طرح صلح دولت آمریکا که مشابه مدل نتانیاهوست، جلب کند. این مقام فلسطینی گفت که طبق ارزیابی او، چارچوب طرح ترامپ، از جانب نمایندگان ویژه‌اش، جرد کوشنر و جیسون گرین‌بلات، در همکاری با نتانیاهو طراحی شده است.

ظاهراً این طرح شامل ایجاد یک کشور فلسطینی با استقلال محدود در حدود نیمی از کرانه باختری است. کشور فلسطینی مورد فرض، شامل نوار غزه می‌شود و در صورت موافقت مصری‌ها، تا بخشی از صحرای سینا را در بر می‌گیرد. پایتخت فلسطینی‌ها در ابو دیس، در حومهٔ بیت‌المقدس قرار می‌گیرد. سایر حومه‌های بخش شرقی بیت‌المقدس نیز تحت کنترل فلسطینی‌ها قرار خواهد گرفت. شهرک‌های اصلی اسرائیل سر جای خود خواهند بود و توسط ارتش اسرائیل محافظت می‌شوند. طبق این طرح که منبع فلسطینی به آن اشاره کرد، حقی برای بازگشت فلسطینیان وجود نخواهد داشت. ایالات متحده به کشور فلسطین کمک‌های اقتصادی شایانی خواهد کرد.

مقام ساف افزود که تحقق این طرح پیشنهادی، رؤیای نتانیاهو بوده است. در واقع، این شبیه طرح نفتالی بنت، وزیر آموزش [اسرائیل] است که می‌خواست بخش C کرانه باختری را (که در حال حاضر تحت کنترل اسرائیل است) به خاک این کشور ضمیمه و بیت‌المقدس را «یکپارچه» کند. منبع فلسطینی که به شرط فاش نشدن نامش با المانیتور سخن گفت، اظهار کرد که «هیچ فرد فلسطینی وجود ندارد و نخواهد داشت که مذاکره بر اساس چنین طرحی را بپذیرد. این مواضع ایالات متحده در نتیجهٔ فشار اوانجلیست‌ها و جامعه یهود در آمریکاست؛ در ازای آن‌که شانس ترامپ را در انتخابات ۲۰۲۰ بالا ببرند.»

یک مقام ارشد اتحادیه اروپا که به فدریکا موگرینی،‌ مسئول ارشد سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا نزدیک است، به المانیتور گفت که رهبران کشورهای اروپایی از رادیکال‌شدن ترامپ در مسائل خاورمیانه نگرانند. این در مورد مسائلی غیر از درگیری میان اسرائیل و فلسطینیان نیز صادق است. امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، این نقش را بر عهده گرفت تا پلی [میان اروپا] و ترامپ، در مسئله توافق با ایران باشد. اما در این مورد نیز ترامپ سعی دارد تا آمریکا را از توافق بیرون ببرد، مگر آن‌که تغییرات قابل توجهی در آن رخ دهد. پاریس بیم دارد که این کار به مرور زمان توازنی را بر هم زند که توافق را بر جا نگه داشته است. در چنین حالتی، تجارت بین‌المللی با ایران ادامه خواهد یافت بدون آن‌که ایران خود را به لغو برنامه‌های سلاح هسته‌ای متعهد بداند.

همان‌گونه که ذکر شد، بروکسل نگران مسئله فلسطین است. عباس به‌وضوح تضعیف و به حاشیه رانده شده است. پیروز این میدان نیز در کرانهٔ باختری، حماس خواهد بود. اتحادیه اروپا از نزدیک‌شدن فزایندهٔ حماس به حزب‌الله و ایران آگاهی دارد. مقام فلسطینی فوق‌الذکر گفت که اگر این مسیر ادامه یابد، چرخه‌ای از خشونت‌ها میان اسرائیل و نیروهای هوادار ایران در غزه، لبنان و سوریه، قابل تصور است.

مقام‌های ارشد اروپا سعی دارند تا با واقع‌گرایان در دولت ترامپ، از جمله اچ.آر مک‌مستر، مشاور امنیت ملی، جیمز متیس، وزیر دفاع و رکس تیلرسون وزیر خارجه، تعامل بیشتری داشته باشند.

یک مقام ارشد وزارت خارجهٔ اسرائیل که نخواست نامش فاش شود، به المانیتور گفت که نخست‌وزیر این کشور از سیاست‌هایش در قبال مسائل فلسطین و ایران دفاع می‌کند و فشار را برای تغییر در مفاد توافق اتمی با ایران و بایکوت سیاسی عباس، ادامه خواهد داد.

در واقع، به مرور زمان، سیاست‌های نتانیاهو تبدیل به پیشگویی‌های پیامبرانه‌ای می‌شوند که فقط خودش را راضی می‌کند.