محمود عباس، تحت فشار ترامپ برای پذیرش «توافق نهایی»

با وجود آن‌که تمامی تلاش‌ها برای یافتن راه حلی جهت پایان‌دادن به منازعهٔ اسرائیل و فلسطینی‌ها در سال‌های اخیر ناکام مانده است، به نظر می‌رسد که دولت کنونی ایالات متحده مصمم است تا در جهت رسیدن به یک راه حل صلح‌آمیز تلاش کند.

روز ششم نوامبر، از محمود عباس، رئیس دولت فلسطینی، دعوت شد تا سفری فوری به عربستان سعودی داشته باشد. در آن‌جا به او گفته شد که دولت آمریکا در حال تدوین یک طرح جدید جهت پایان‌دادن به منازعهٔ اسرائیل و فلسطینی‌ها از طریق یک «توافق نهایی» است که از سوی پرزیدنت دونالد ترامپ و تیم او، بر مبنای راه حل مبتنی بر ایجاد دو کشور، مطرح شده است.

روزنامهٔ القدس العربی از زبان «منابع فلسطینی آگاه» فاش کرد که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در این سفر به عباس گفته است که آمریکا پیشنهادهایی برای حل موضوع دارد. این پیشنهادها، شامل ایجاد یک کشور فلسطینی «تنها روی کاغذ» است، بدون آن‌که استقلال تام داشته باشد و تصمیم‌گیری‌هایش را رأساً انجام دهد. در عوض، شهرک‌سازی‌های اسرائیل تعلیق می‌شوند، مشوق‌های اقتصادی در منطقهٔ C، طبق قرارداد اوسلو فراهم می‌شوند و عبور و مرور در گذرگاه کرامه با اردن و گذرگاه رفح با مصر، تسهیل می‌شود.

این روزنامه نوشت که پیشنهاد آمریکا، تنها پیشنهادِ ممکن است و اگر عباس و رهبری فلسطین آن‌را رد کنند، ایالات متحده گزینهٔ دیگری در اختیارشان نخواهد گذاشت. این بدان معناست که دولت آمریکا ممکن است دیگر تعهدی به حل منازعهٔ فلسطین و اسرائیل احساس نکند.

عبدالستار قاسم، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملی النجاح نابلس، به المانیتور گفت: «نوع فراخواندن پرزیدنت عباس برای دیدار از عربستان سعودی، ناروشن است و سئوال‌های بسیاری را برمی‌انگیزد. به‌خصوص که با استعفای سعد حریری از نخست‌وزیری لبنان هم‌زمان شده بود.»

وی افزود: «آن‌چه در طول ملاقات ابو مازن [کنیه محمود عباس] و محمد بن سلمان پیشنهاد شد، جدی بود. ولیعهد سعودی برای ابو مازن، آیندهٔ منطقه و سرنوشت جنبش فلسطین را از طریق پیشنهاد آمریکا و سایر تصمیم‌های قاطع برای پایان دادن به بحران، تشریح کرد.»

قاسم ادامه داد:‌ «دولت آمریکا طرح‌هایی را با هدف حل مشکل پناهندگان فلسطینی از طریق قطعی‌کردن شهروندی آن‌ها در کشورهایی که اکنون اقامت دارند، دنبال می‌کند. ایالات متحده از طریق ولیعهد سعودی، به دنبال آن است تا بر عباس فشار بیاورد که چنین موردی را قبول کند؛ آن‌هم در زمانی که عباس موضع سخت‌تری را در زمینهٔ روند صلح و راه‌حل مبتنی بر ایجاد دو کشور، اتخاذ کرده است. مضاف بر این، عباس همیشه بر اصول ثابت فلسطینیان که شامل حق بازگشت آوارگان و پایان اشغال فلسطین از سوی اسرائیل می‌شود، تأکید کرده است. محمود عباس همچنین از ورود به درگیری فزاینده میان ایران و عربستان سعودی در منطقه پرهیز کرده است.»

قاسم افزود: «طرف‌های زیادی در میان اعراب هستند که تلاش می‌کنند تا عباس را ساقط کنند و یک جایگزین بهتری به جای او بنشانند زیرا عباس به‌راحتی پیشنهاد آمریکا را نمی‌پذیرد. بسیاری از شرکای ملی، موضع گرفته‌اند و بر سر یافتن راه‌حل‌های مناسبی کار می‌کنند. با توجه به این‌که جایگزین مناسبی برای او در دسترس نیست، ممکن است عباس زمان بخواهد تا به این پیشنهاد پاسخ دهد. لیکن اگر عباس تقاضاهای آمریکا را برای صلح و یافتن راه‌حل مبتنی بر ایجاد دو کشور نپذیرد، آن‌گاه وادار به استعفا خواهد شد و این کار نیز منطقه را در شرایط غامضی خواهد گذاشت و می‌تواند آثار بدی داشته باشد.»

عربستان سعودی به عباس گفته است که یا طرح صلح عربستان را بپذیرد یا استعفا دهد.

صالح النعامی، یک محقق مستقل که بر مسائل اسرائیل تمرکز دارد، به وب‌سایت پَل‌تودی گفت با توجه به این‌که حماس، نوار غزه را به دولت اجماع ملی سپرده و حماس نیز متعاقب آن از ایران -دشمن عربستان سعودی- دیدار کرده، سعودی‌ها عباس را فراخواندند.

النعامی همان روز در یک پست فیس‌بوکی اشاره کرد که «طبق درز خبر از منابع اسرائیلی، فراخواندن عباس در پی تماس طولانی ولیعهد عربستان با رئیس جمهوری آمریکا صورت گرفت که دو روز پیش از آن انجام شده بود. عباس باید بسیار مراقب باشد و تحولات را زیر نظر بگیرد.»

یوسف ابراهیم، نویسنده و تحلیلگر سیاسی مستقل، به المانیتور گفت که دیدار عباس از عربستان متعاقب دیدار جرد کوشنر، داماد ترامپ و فرستادهٔ ویژهٔ او در امور صلح خاورمیانه، صورت گرفته است تا تلاش شود که توافق به نتیجه برسد.

عباس طرح دیکته‌شدهٔ آمریکا برای حل منازعهٔ اسرائیل و فلسطینیان را دریافت کرد. بخشی از این طرح شامل اعطای حق شهروندی کامل به فلسطینیان تبعیدی و بازگشت به مذاکرات مستقیم با اسرائیل است. این در زمانی صورت می‌گیرد که به موازات تلاش برای پیدا کردن راهی برای توافق، آمار فلسطینیان در کمپ‌های پناهندگی در لبنان، رو به افزایش است.

ابراهیم گفت: «توافق نهایی که دولت آمریکا آن‌را تهیه کرد است، بر پایهٔ شرایط و اصول بسیاری تنظیم شده که عباس به تنهایی اختیار تصمیم‌گیری دربارهٔ آن‌ها را ندارد. زیرا آن‌ها، مربوط به حقوق لایتغیر فلسطینی‌ها هستند و نمی‌توان به راحتی از آن‌ها دست کشید.»

ابراهیم افزود: «این گام در زمانی دشوار و نامناسب صورت می‌گیرد؛ یعنی هنگامی که مصالحه میان فلسطینیان در مواجهه با مسائلی چون امنیت نوار غزه و کارکنان این منطقه است.»

طبق نوشتهٔ «مصر العربیه»، توافق نهایی شامل بندهای بسیاری است که به گفتهٔ آمریکا، بر مبنای راه حل مبتنی بر ایجاد دو کشور بنا شده و با حمایت سخاوتمندانهٔ اعراب از دولت فلسطینی، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی صورت می‌گیرد.

عباس در سخنرانی ماه سپتامبر خود گفت که اسرائیل تمامی تدابیر بین‌المللی را که با هدف یافتن یک راه حل بود، رد کرد. از جمله آن‌ها می‌توان به ابتکار صلح اعراب اشاره کرد. او همچنین گفت که راه حل مبتنی بر ایجاد دو کشور در مخاطره است و فلسطینیان نمی‌توانند در برابر این تهدید ساکت بنشینند. او گفت: «ما باید برای حفظ موجودیت ملی خود گام‌هایی برداریم یا به دنبال آلترناتیو بگردیم.»

رئیس جمهوری آمریکا در تلاش است که از حضور عباس، پیش از آن‌که او ناگهان حذف شود و منطقه در بی‌ثباتی و هرج و مرج قرار گیرد، استفاده کند. مضاف بر این، رابطهٔ خوب میان عباس و عربستان سعودی است که ممکن است کمک کند تا عباس تحت فشار سعودی‌ها خواسته‌های آمریکا را بپذیرد.