کردها؛ هدف اصلی ترکیه از رفتن به سوی ادلب

گفته می‌شود که ترکیه روز ۲۹ مارس به عملیات نظامی سپر فرات که در شمال سوریه اجرا کرده بود، پایان داد. اما آنکارا به‌جای بیرون‌کشیدن نیروهایش، حضور نظامی‌ خود را بین اعزاز و الباب توسعه داده است. به‌تدریج آشکار می‌شود که ترکیه طرح جدیدی برای منطقه دارد.

هفتهٔ گذشته، کاروانی از تانک‌ها، ادوات توپخانه و زره‌پوش‌ها، از کیلیس در ترکیه به‌سمت سوریه حرکت کردند و در مناطق اعزاز، مارع و تل‌رفعت مستقر شدند. این تقویت استحکامات نظامی احتمالاً ادامه پیدا می‌کند. نیروهای مسلح ترکیه پیشتر، در طول عملیات سپر فرات، پایگاه‌هایی در مارع، کلجبرین، تویس و دابق ایجاد کرده بودند.

با وجود این‌که مقصد بعدی ادلب است، عملیات زمینی ترکیه نشان می‌دهد که دو هدف دارد.

نخست، ترکیه می‌خواهد نیروهای خود را در «مناطق کاهش تنش» یا «مناطق امن» مستقر کند؛ همان مناطقی که در جریان مذاکرات صلح در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان، بر سر آنها تصمیم‌گیری شد. دوم و مهم‌تر، این‌که ترکیه می‌خواهد از رقابت میان ائتلاف‌های حریف در غرب فرات استفاده کند. در حالی که آمریکا و کردها در یک سو و روسیه، ایران و ارتش سوریه در سوی دیگر رقابت قرار دارند، ترکیه امیدوار است که کریدور ایجادشده ازسوی یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) را در هم بشکند. آنکارا این بخش از خاک [سوریه] را تهدیدی علیه امنیت ملی خود قلمداد می‌کند.

طبق اظهارات رسمی از سوی آنکارا، عملیاتی در جریان است تا ادلب را به منطقهٔ تحت کنترل ترکیه ضمیمه کند. در حال حاضر، ادلب بین احرار الشام و هیئت تحریر الشام تقسیم شده است. با این که هر دو گروه سلفی نامبرده در پی اسقاط رژیم بشار اسد هستند، اما رقیب یکدیگر نیز محسوب می‌شوند.

ابراهیم کالین، سخن‌گوی رئیس‌جمهوری ترکیه، از طرحی صحبت کرده است که استقرار روسیه و ترکیه را در ادلب، نیروهای ایران و روسیه در اطراف دمشق و آمریکا و اردن را در جنوب سوریه و شهر درعا خواستار شده است.

کالین گفت: «حتی پیشنهادی از سوی روسیه مبنی‌بر اعزام نیرو از طرف قرقیزستان و قزاقستان هم ارائه شده است».

براساس اطلاعاتی که از سوی منابع رسمی آنکارا به رسانه‌های خبری درز کرده است، نیروهای مسلح ترکیه از سه موقعیت وارد سوریه می‌شوند و  کنترل منطقه‌ای به وسعت ۳۵ در ۸۵ کیلومتر(۲۱ در ۵۲ مایل) را به دست خواهند گرفت. این کریدور از دارتعزه آغاز می‌شود و تا اوبین و خربت‌الجوز گسترش پیدا می‌کند. منطقهٔ دیگری که آن هم تحت کنترل نیروهای مسلح ترکیه قرار می‌گیرد، از مرز ختای ترکیه آغاز می‌شود و به طول ۳۵ کیلومتر تا سهل‌الغاب امتداد پیدا می‌کند.  نیروهای «ارتش آزاد سوریه» (FSA) نیز که متحد ترکیه‌اند، در این سازماندهی امنیتی اطراف ادلب نقش دارند. عجالتاً حدود ۲۰۰۰ نیروی ارتش آزاد سوریه در حالت آماده‌باش قرار گرفته‌اند.

براساس گزارش‌های خبری رسانه‌های ترکیه، آن کشور به‌منظور تکمیل ایزوله‌سازی عفرین، دو گروهان نیروی نظامی در غرب مارع و شرق تل‌رفعت مستقر خواهد کرد.

ابتدا ترکیه گفته بود که به‌منظور جلوگیری از حمله به مناطق تحت کنترل آن کشور در شمال سوریه، از سوی مناطق تحت کنترل یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) و متحدانش، نیروهای خود را در مسیر اعزاز-مارع جابجا می‌کند. گزارش‌ها از سوی ترکیه مبنی بر این بود که از سوی پایگاه هوایی منغ و حربل که در نزدیکی مناطق تحت کنترل یگان‌های نیروهای مسلح ترکیه قرار دارند، راکت‌های گراد، خمپاره و توپ‌های ضدهوایی ۲۳میلی‌متری شلیک شده است و به همین دلیل، یگان‌های ارتش ترکیه و «ارتش آزاد سوریه» در وضعیت آماده‌باش قرار گرفتند.

یکی از فرماندهان یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) به شرط محرمانه ماندن نامش، به المانیتور گفت: «گروه‌های تحت کنترل ترکیه در غرب رود فرات شروع به جنگیدن با یکدیگر کرده بودند و راه‌حل ترکیه این بود که آنها را به سمت درگیری با کردها سوق دهد. در چند روز گذشته، نیروهای مسلح ترکیه و گروه‌های تحت کنترلش، حملات خود را در مناطق تل‌رفعت و عفرین تشدید کرده‌اند؛ اما  ی.پ.گ این حملات را دفع کرده است.»

در عین حال، رسانه‌های خبری کرد گزارش می‌دهند که از زمان سرنگونی یک هواپیمای سوری از سوی ایالات متحده، که ظاهراً به‌ منظور محافظت از نیروهای «ارتش آزاد سوریه» در طبقه انجام شد، روسیه به تلافی آن، عملیات مشترک ارتش‌های ترکیه و سوریه علیه تل‌رفعت و عفرین را نادیده گرفته است.

در حالی‌ که گمانه‌زنی‌های مختلف ادامه دارد، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که این اواخر چیزی در مورد سوریه نگفته بود، ناگهان بیانیه‌ای صادر کرد و در آن، به‌طور مستقیم کردها را مورد خطاب قرار داد.

او گفت: «حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (پ.ی.د) و یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) در حال تلاش برای رسیدن به چیزی هستند. مهم نیست چه کسی پشت آنها باشد؛ در هر صورت باید بدانند که ترکیه هرگز اجازه‌ نخواهد داد یک دولت [کرد] در شمال سوریه ایجاد شود». حزب ملی‌گرای اتحاد دموکراتیک سوریه (پ.ی.د) که ترکیه آن را شاخه‌ٔ سوری حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) می‌داند، تحت حمایت ایالات متحده قرار دارد؛ این در حالی است که ترکیه پ.ک.ک را یک سازمان تروریستی می‌داند.

استقرار ارتش ترکیه در روستاهای دودیان، قره‌مزرعه و شاوا در منطقهٔ اعزاز، عفرین را در دسترس ترکیه قرار می‌دهد. اما در عفرین، پ.ک.ک از دهه‌ٔ ۱۹۹۰ قدرتمند بوده و توانسته تمام حملات گروه‌هایی را که ترکیه تأمین‌کنندهٔ توپخانهٔ آنها بوده است، خنثی کند.

تحولات میدانی از عملیاتی پیچیده‌تر و با هدفی دوربردتر از ادلب حکایت دارد.

بین مرز ترکیه و کریدور کردی هدف آن کشور، در مناطقی مانند تل‌رفعت، شیخ‌عیسی و کفرنایا کردها زندگی می‌کنند و این مناطق، همگی تحت کنترل ی.پ.گ و متحدانش قرار دارند. منطقه‌ٔ میان سرزمین‌های جنوبی تحت کنترل ی.پ.گ و حلب، در کنترل ارتش سوریه‌ است، اما ی.پ.گ از عفرین همچون یک دژ نظامی دفاع می‌کند.  

بنابراین، مضاف‌ بر شکستن کریدور کوبانی و منبج به عفرین، حالا ارتش ترکیه می‌خواهد عملیات نیمه‌تمام سپر فرات را با گرفتن ادلب به عنوان مقصد بعدی، کامل کند.