روابط ترکیه با جهادیون "دوست و دشمن" در لبه تیغ

سرکوب به رفراندوم مربوط است.

همزمان با ورود مایک پومپئو، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) به ترکیه برای گفتگوهای رسمی در روز ۹ فوریه، پلیس ترکیه چهار تروریست که مظنون به ارتباط با گروه دولت اسلامی بودند را به همراه مقادیری کمربند انفجاری و انتحاری بازداشت کرد.

بازداشت‌ها در راستای سرکوب کلی شبکه‌های سلفی و تروریستی در سال گذشته در ترکیه بوده‌است. در روزهای پنجم و ششم فوریه، ۸۲۰ نفر به اتهام هواداری و یا همکاری با گروه دولت اسلامی در ۲۹ شهر در سرتاسر ترکیه بازداشت شدند. در کل سال ۲۰۱۶، پلیس ترکیه ۲۹۳۶ نفر را به اتهام سلفی و یا جهادی تروریست بودن بازداشت کرد.

متین گورجان توضیح می‌دهد که "دلیل اصلی" سرکوب، "فضای سیاسی ترکیه است که برای برگزاری رفراندومی در ماه آوریل آماده می‌شود. این رفراندوم قرار است در مورد تغییراتی در قانون اساسی برای افزایش قدرت رئیس جمهور باشد. حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) به خوبی از اثر شوک آور حمله به کلوب شبانه‌ای در استانبول در اولین ساعات سال نو میلادی آگاه است. این حمله ترس مردم ترکیه از دولت اسلامی و توانایی‌هایش را افزایش داد. حکومت برای ضعف‌های امنیتی و اطلاعاتی به شدت مورد سرزنش قرار گرفت. خشونت‌های سلفی‌های تندرو که توسط دولت اسلامی سازماندهی می‌شوند در آستانه رفراندوم، افکار عمومی را بیشتر می‌ترسانند و ضعف‌های حکومت را بیشتر مشخص می‌کنند و احتمالا رای‌های «نه» را بیشتر می‌کنند."

با وجود اینکه هیچ ابهامی در مورد سرکوب دولت اسلامی وجود ندارد، به گفته گورجان روابط ترکیه با گروه‌هایی که او "دوست و دشمن" می‌نامد اهداف ترکیه در برخورد با این گروه‌ها را با پیچیدگی مواجه کرده‌است. این گروه‌ها شامل جبهه فتح شام، که سابقا جبهه النصره خوانده می‌شد و متحد قدرتمند القاعده در سوریه است و دیگر گروه‌های «میانه رو» مسلح سوری که مستقیما به ترکیه وصل هستند، می‌شوند.

گورجان در ادامه می‌گوید، "دشوارترین چالش آنکارا در غلبه بر جنبش جهادی در سوریه این است که در سطح رهبران و سطوح بالا تغییر در وفاداری‌ به گروه‌ها به وجود نمی‌آید ولی در سطح سربازان و رده‌های پایین مدام تغییراتی در وابستگی‌ به گروه‌ها دیده می‌شود."

برای مثال عبدالقادر ماشاریپوو، تروریستی که در حادثه حمله به کلوب شبانه در استانبول نقش داشت، در گذشته ارتباطی با گروه‌های موسوم به میانه رو در سوریه داشته است. به نوشته گورجان، "بررسی دقیق سوابق سلفی‌های پایین مرتبه -به خصوص آنهایی که اهل آسیای مرکزی هستند، اویغورها و اهالی روسیه- نشان می‌دهد که آنها با گروه دولت اسلامی، جبهه فتح شام و گروه‌های میانه رو دیگر در تماس بوده‌اند. این باعث می‌شود که پیگیری ارتباطات آنها و نظارت بر کارهایشان بسیار سخت شود. به عنوان مثال آنکارا چگونه می‌تواند به یک شخص اویغور یا اهل آسیانه میانه پیکارجو که اکنون در گردان سلطان مراد در آنسوی مرز ترکیه و سوریه می‌جنگد اما پیش از این با گروه‌های مرتبط با جبهه فتح شام و حتی دولت اسلامی همکاری کرده‌است، اعتماد کند؟ آیا دولت اسلامی می‌تواند این پیکارجویان میانه رو را که به آسانی به ترکیه دسترسی دارند متقاعد کند در این کشور عملیات تروریستی انجام دهند؟"

توقف ترکیه در سوریه

دیدار پومپئو از ترکیه سر و صدای رسانه‌ای زیادی ایجاد کرد چرا که تنها دو روز پس از تماسی تلفنی بین رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ و رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان بود و اولین دیدار خارجی رسمی رئیس جدید سیا محسوب می‌شد. با وجود اینکه روایت کاخ سفید از تماس تلفنی بین اردوغان و ترامپ بسیار کلی بود، مقامات رسمی ترک ادعا کردند که ترامپ و اردوغان بر سر اقدامات مشترک در کارزار نظامی علیه دولت اسلامی در رقه و الباب به توافق رسیده‌اند. تا به امروز، ایالات متحده برای موج اول مقابله با دولت اسلامی در رقه به طور کامل متکی به نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) بوده است. نیروهای دموکراتیک سوریه عمدتا از رزمندگان کرد یگان‌های مدافع خلق (YPG) تشکیل شده‌اند. ترکیه اصرار دارد که ایالات متحده حمایتش از یگان‌های مدافع خلق را پایان دهد. ترکیه این گروه را یک گروه تروریستی وابسته به حزب کارگران کردستان (PKK) می‌داد و آن را هم ارز دولت اسلامی قرار می‌دهد.

به گزارش سمیح ایدیز، ترکیه هر روز بیشتر در سوریه با مانع روبرو می‌شود و به همین دلیل خود را هر روز ناتوانتر در پیشبرد اهدافش می‌بیند. "آنکارا به سختی نگران طرح پیشنهادی آمریکا مبنی بر ایجاد یک منطقه امن در سوریه است. این نگرانی در حالی است که ترکیه مدت‌هاست خواستار ایجاد چنین منطقه‌ای در شمال سوریه است. در ترکیه بعضی طرح ترامپ را مقدمه‌ای بر اعطای خودمختاری به کردها می‌بینند. آنکارا همچنین از طرح روسیه مبنی بر اعطای خودمختاری به کردها تحت یک سوریه واحد نیز ناخشنود است."

ایدیز در نتیجه گیری می‌نویسد، "نتیجه این وضعیت این است که آنکارا امروز بیش از گذشته در مورد طرح‌های روسیه و آمریکا در سوریه موضع دفاعی گرفته‌است. این وضعیت در شرایطی روی می‌دهد که ترکیه در ظاهر با روسیه در سوریه همکاری می‌کند و اجازه نداده است که خشمش از واشنگتن تبدیل به بحرانی در روابط دیپلماتیک بین دو کشور شود. ...با توجه به ناتوانی مستدام ترکیه در تغییر اوضاع در سوریه، بعضی دیپلمات‌ها از این بیم دارند که آنکارا تصمیم گرفته باشد در گفتگوهای صلح سوریه به جای بازی کردن نقشی مثبت و کنشگر، نقشی واکنشی و بازدارنده بازی کند. اگر این اتفاق بیفتند، لزوما به این معنا نخواهد بود که ترکیه به آنچه می‌خواهد خواهد رسید. بر عکس، چنین شرایطی می‌تواند دست ترکیه را بیش از پیش ببندد چرا که قدرت‌هایی که ترکیه نمی‌تواند با آنها به تفاهم برسد، همچنان تعیین کننده شرایط در سوریه باقی می‌مانند."

کردهای سوریه گزینه فدرالیسم را می‌سنجند

به گزارش آمِد دیجله از غازی آنتپ، احزاب کرد سوریه به طور همزمان عملیات نظامی در رقه و سناریوهای فدرالیسم در سوریه پس از جنگ را بررسی می‌کنند.

به نوشته دیجله، "رقه تنها برنامه شمال سوریه و روژاوا نیست. مذاکرات آستانه و ژنو نیز اینجا به نزدیکی دنبال می‌شوند. علاوه بر این پیش نویس قانون اساسی پیشنهادی روسیه نیز باید در نظر گرفته شود. طرح روسیه نه پذیرفته شده و نه رد شده -قرار است این پیش نویس مورد بحث قرار بگیرد. این پیش نویس قدمی ناکافی -اما اولین قدم توسط قدرت‌های جهانی- محسوب می‌شود. نشست‌های آستانه و ژنو هنوز امیدی برای رسیدن به راه حل ایجاد نکرده‌اند. روسیه با تهیه کردن این پیشنویس قدمی در این راستا برداشته‌است. روس‌ها پیشنهاد خودمختاری برای کردها را داده‌اند، اما کردها فکر می‌کنند مشکلاش نه با خودمختاری، بلکه با ایجاد نظامی فدرال در سرتاسر سوریه حل می‌شود. در پیش نویس پیشنهادی روسیه، بقیه مردم و باورهای مذهبی به غیر از کردها مورد توجه واقع نشده‌اند. این مسئله نیز به عنوان مشکلی دیگر دیده می‌شود. اما این نکته حائز اهمیت است که برای اولین بار، حقوق کردها در سندی ذکر شده‌است."

دیجله همچنین می‌افزاید که ترکیه در الباب با مانع مواجه شده و توان نظامی‌اش برای عملیات‌های بیشتر ممکن است محدود شود. "آنچه در آنجا (الباب) روی می‌دهد عموما یک شکست محسوب می‌شود. این یادآوری می‌تواند مفید باشد: اردوغان منطقه شهبا را در شمال حلب به خاطر ضدیتش با کردها و خواستش مبنی بر جلوگیری از تثبیت موقعیت کردها در سوریه اشغال کرد. آنها جرابلس و مناطق دیگری را بدون جنگ سنگین از دولت اسلامی گرفتند. اما اکنون به نظر می‌رسد طرح‌های اردوغان در الباب شکست خورده‌اند….دولت اردوغان پس از گرفتن جرابلس و دبقه از دولت اسلامی اعلام کرد منطقه حائل ۲۰ کیلومتری در مرز با دولت اسلامی ایجاد می‌کند. اما هدفشان تغییر کرد. نیروهای حاضر در منطقه دیدند که اردوغان تنها برنامه خودش را پیش می‌برد. ارتش آزاد سوریه که متحد اردوغان در الباب بودند، به این دلیل از اردوغان ناراضی هستند. آنها فکر می‌کنند که در حلب مورد معامله واقع شده‌اند. تَرَک‌ها در روابط بین اردوغان و ارتش آزاد سوریه به زودی علنی می‌شوند."