چرا عراق از عربستان خواست تا سفیرش را تغییر دهد؟

بغداد - جدیدترین بحران در روابط عراق و عربستان بر سر آن ایجاد شد که وزارت خارجهٔ عراق از ریاض خواست تا ثامر السبهان، سفیر سعودی در بغداد را تغییر دهد. احمد جمال، سخن‌گوی وزارت خارجه عراق روز ۲۸ آگست گفت: «ثامر السبهان، سفیر سعودی، سخنان متعددی را در رسانه‌ها بیان کرده که تجاوز از حدود پروتکل‌های دیپلماتیک و دستور کار یک سفیر است. بنابراین، ما بر این باوریم که سبهان مانع از توسعهٔ روابط دوجانبه میان عراق و عربستان سعودی است.»

او افزود: «دولت عراق از دولت عربستان سعودی خواسته است تا ثامر السبهان، سفیر خود در عراق را تغییر دهد.»

سبهان نخستین سفیر عربستان بود که ۲۵ سال پس از حملهٔ عراق به کویت در سال ۱۹۹۰، روز دوم ژوئن سال گذشتهٔ میلادی به این سمت منصوب شد و این بحران، روابطی را که تازه ایجاد شده بود، به تیرگی سوق خواهد داد.

با این که پیش‌بینی‌ها حاکی از امکان ایجاد فضای جدید سیاسی بین دو کشور هستند، نتایج چیز دیگری را نشان می‌دهند.احمد جمال [سخن‌گوی وزارت خارجه] ترجیح داد که به پرسش المانیتور در این‌باره پاسخ نگوید اما سعد الحدیثی، سخن‌گوی دولت عراق گفت که این بخشی از وظایف وزارت خارجهٔ عراق است.

روز ۲۱ آگست، الشرق الاوسط، روزنامهٔ سعودی که دفتر مرکزی آن در لندن است، از قول منابع ناشناس گزارش کرد که «ایران نقشهٔ ترور ثامر السبهان، سفیر سعودی در بغداد را طراحی کرده و انجام آن را به گروه‌های شبه‌نظامی شیعهٔ وابسته به خود واگذار کرده است.»

در همان مقاله، از قول  یک منبع عراقی که به نام وی اشاره‌ای نشده، آمده است: «نقشه [ترور سفیر سعودی] شامل استفاده از اتومبیل‌هایی با پلاک جعلی وزارت کشور بود تا راه کاروان حامل سفیر را به سمت فرودگاه بین‌المللی بغداد ببندند و ترور را با استفاده از شلیک گلولهٔ آر.پی.جی-۷ انجام دهند. مرتکبان ترور سپس می‌بایست به محلهٔ سنی‌نشین رضوانیه قرار می‌کردند تا نیروهای امنیتی را گمراه کنند و این‌طور نشان دهند که ترور به دست نیروهای دولت اسلامی [داعش] انجام شده است.»

یک روز بعد از انتشار این مقاله، احمد جمال در یک بیانیه اظهار کرد: «وزارت خارجهٔ عراق اعلام می‌کند که آن‌چه در برخی رسانه‌ها دربارهٔ طرح ترور سفیر سعودی در بغداد منتشر شده، کذب است و تنها هدف آن، ضربه‌زدن به روابط برادرانه میان پادشاهی سعودی و عراق است.»

سبهان نیز روز ۲۲ آگست در اظهاراتی تلویزیونی، گفت: «ما گاه و بی‌گاه اطلاعاتی دریافت می‌کنیم که توطئه‌هایی توسط شبه نظامیان عراقی در همکاری با ایران صورت می‌گیرد و هدف چنین طرح‌هایی، سفارت سعودی در عراق و شخص سفیر است. ما این اطلاعات را طبق اصول دیپلماتیک به وزارت خارجهٔ عراق تحویل می‌دهیم.»

أوس الخفاجی، دبیرکل بریگاد ابوالفضل العباس که وابسته به نیروهای بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی) است، روز ۲۳ آگست طی اظهاراتی، فرضیهٔ طرح ترور سبهان را تقویت کرد. الخفاجی گفت: «دشمنی سفیر سعودی با مردم عراق واضح است و او هدف  بسیاری از عراقی‌هاست. اگر سبهان به قتل برسد، افتخاری برای همه است.»

گروهی از وبلاگ‌نویس‌های عراقی هشتگی را ایجاد کردند که ترجمهٔ فارسی آن، می‌شود: «ثامر السبهان دشمن عراق است.» آن‌ها خواستار اخراج این سفیر شده‌اند.

همان‌گونه که حضور سفیر کنونی سعودی در عراق موجب دودستگی در میان مردم و سیاست‌مداران شده است، مسئلهٔ تغییر او نیز ایجاد تفرقه کرده است.

بلوک سیاسی شیعهٔ نزدیک به ایران، خواستار تغییر اوست. حزب اسلامی دعوه به رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر پیشین، تقاضا برای تغییر سبهان را ستود و گفت که الان هم «دیر» است. حشد الشعبی ایدهٔ تغییر سبهان را ستود و کریم النوری، سخن‌گوی این نیرو در روز ۲۸ آگست گفت: «با این که چنین تصمیمی دیر اتخاذ شده است، حشد الشعبی از عزم وزارت خارجهٔ عراق برای تغییر ثامر السبهان، سفیر کنونی عربستان، استقبال می‌کند.» نوری افزود: «سبهان هیچ از دیپلماسی نمی‌داند و حملات و توهین‌های او به حشد الشعبی بیش از داعش بوده است.»

ائتلاف «متحدون» که یکی از جناح‌های سیاسی سنی است، نارضایتی خود را از خواست وزارت خارجه برای تغییر سفیر اعلام کرد و روز ۳۰ آگست در بیانیه‌ای نوشت: «درخواست تغییر ثامر السبهان، سغیر سعودی در عراق، امری جدی و در فرهنگ دیپلماتیک، در میان ملل متمدن بی‌سابقه است. این امر ضربات جدی به نقش منطقه‌ای عربستان سعودی وارد می‌کند. چنین درخواستی در پاسخ به فشار تحمیل‌شده از سوی شبه‌نظامیان خودسری صورت گرفته که مدت‌هاست تهدیدی برای امنیت عراق و جهان عرب هستند. این همچنین در پاسخ به یک دستور کار منطقه‌ای است  که میل ندارد عراق روابط سالمی با سایر کشورهای عرب داشته باشد.»

در حالی که وزارت خارجهٔ عراق هیچ نظری دربارهٔ تغییر سفیرش ابراز نکرده است، برخی رسانه‌های محلی عراق گزارش داده‌اند که عربستان سعودی یک دیپلمات تازه را برای این کار در نظر گرفته است. لیکن منابع رسانه‌ای سعودی در گفت‌وگو با المانیتور، این خبرها را تکذیب کردند و گفتند: «هر چه دربارهٔ انتصاب سفیری جدید گفته می‌شود، نادرست است و سبهان به عنوان سفیر عربستان سعودی در عراق باقی می‌ماند.»

این بحران ممکن است عراق را از محیط عرب دور کند؛ خصوصاً به این دلیل که عربستان در جهان عرب حرف اول را می‌زند و بزرگ‌ترین تصمیم‌گیرنده است. این بدان معناست که بحران جدیدی در انتظار عراق است؛ بحرانی که ممکن است به فراخواندن سفرای سایر کشورهای عربی از بغداد منتهی شود.