به چه دلیل پاکستان به ملک سلمان جواب رد داد

تقاضای عربستان از پاکستان مبنی بر مشارکت در عملیات طوفان قاطع , پاسخ سخت پاکستان مبنی بر رد این تقاضا را درپی داشت. در پاسخ این تقاضا که ملک سلمان آنرا به صورت رودررو با نواز شریف نخست وزیر پاکستان مطرح کرد , او این تقاضا را به پارلمان پاکستان رجوع داد که پارلمان هم به نوبه خود در دهم آوریل با اکثریت قاطع آرا تصمیم بر عدم مشارکت پاکستان گرفت. در سیزدم آوریل هم نواز شریف در عین تاکید بر حمایت از عربستان , تصمیم پارلمان را تایید کرد.

پس از پنج روز بحث , حتی یک سخنگو هم از ارسال نیروی زمینی به یمن سخنی به میان نیاورد. با اینکه تقریبا همه از دوستی ویژه با عربستان سخن می گفتند , در عین حال تصمیم اکثریت بر انتخاب راه حل دیپلماتیک بود. برخی هم حتی ریاض را متهم کردند که آنها آغازگر جنگ بوده اند. اجماع نهایتا بر این موضوع حاصل شد که با  تاکید بر حفظ دوستی با عربستان , پاکستان در این بحران بی طرف خواهد ماند.

وزیر امور خارجه ایران , محمد جواد ظریف, هم در حین این مباحثات سفری به پاکستان داشت. او با نخست وزیر نواز شریف و رحیل شریف رییس ارتش دیدار و گفتگو کرد. ارتش پیشتر گفته بود که بدلیل درگیری سنگین با طالبان و تروریستها واحساس تهدید از جانب هندوستان از فرستادن نیرو معذور است. نواز شریف گفت که از ظریف خواسته است تا از نفوذ ایران بر حوثیان استفاده کرده و آنانرا قانع به شرکت در مذاکره کند.

پاسخ پاکستان می تواند مانعی بالقوه بر سر راه روابط دو جانبه با عربستان باشد. با توجه به اینکه نواز شریف زندگی خود را مدیون سعودی ها است که پس از کودتای ژنرال پرویز مشرف در ۱۹۹۹ و صدور حکم اعدام برای نواز شریف به او در عربستان پناه داد , این پاسخ رد می تواند یک تحول عمده در روابط ایجاد کند. هیچ سیاستمدار پاکستانی به اندازه نواز شریف سعودی ها را بخوبی نمی شناسد و با محافل داخلی آنها از نزدیک رابطه نداشته است.

برای چه نواز شریف موضوع را به پارلمان رجوع داد؟ یکی از نویسندگان افشاگر در مطبوعات پاکستان , در اینباره نوشت که نخست وزیر از قبل می دانست که عربستان جنگی را شروع کرده که محکوم به شکست است و عربستان هم برای آن آمادگی لازم را ندارد. هدف عربستان مبنی بر نشاندن هادی بر کرسی ریاست جمهوری و ممانعت از بر سر کار آمدن یک دولت حامی ایران در یمن سنخیتی با بضاعت عربستان و امکانات این پادشاهی ندارد. نواز شریف درست روز قبل از حمله با ملک سلمان و مشاورانش دیدار کرد و به آنها گوشزد کرد که « این یک اشتباه راهبردی بدلیل تصمیم یک رهبر نیازموده است که ترس از نقش ایران در یمن وجودش را فرا گرفته است » .

این گزارش در باره تصمیم نخست وزیر , همچنین عنوان می کند که نواز شریف قویا بر این اعتقاد است که اگر نیروهای سعودی نبردی زمینی را چه با کمک پاکستان و چه بدون آن آغاز کنند, پایشان را در باتلاق بدی خواهند گذاشت. « آنان لقمه ای بزرگتر از دهانشان برداشته اند » . خاطرات آن بیست هزار تلفات مصری ها در دهه ۱۹۶۰ در حین جنگ با همین قبایل زیدی که از حوثیان همانند امروز حمایت می کردند , هنوز در ذهن دولتمردان پاکستان بویژه نظامیان زنده است.

لکن نواز شریف خاهان تیرگی روابط با سلطنت عربستان هم نیست. او دائم تاکید می کند که روابط نزدیک دیپلماتیک و نظامی بین ریاض و اسلام آباد باید همواره پا بر جا بماند. مشاوران پاکستانی از قبل در گروهای کوچک به عربستان رفته اند. یکی از آنها هم هفته پیش در یک حادثه حین آموزش نیروها کشته شد.

نواز شریف استدلال کرد که در این صورت چاره ای جز ارجاع تصمیم به پارلمان ندارد. هر تصمیمی که بر مبنای اجماع اعضای پارلمان باشد , نمی تواند توسط نخست وزیر ابطال شود.

پیشتر , همپیمان قدیمی عربستان , دولت امارات عربی متحده , عنوان کرده بود که تصمیم عدم دخالت پاکستان می تواند به تیرگی روابط آن با کشورهای حوزه خلیج فارس بینجامد. امارات و عربستان کمک های مالی زیادی بعلاوه سرمایه گذاریهای کلان در پاکستان انجام داده اند. صدها هزار پاکستانی در کشورهای عضو سازمان همکاریهای خلیج فارس مشغول به کار هستند.

این ماجرا همچنین اشاره به مساله ای قدیمی دارد که آیا پاکستان در صورت احساس تحدید عربستان از جانب ایران , سلاح اتمی در اختیار آنها قرار خواهد داد یا نه. بحران یمن نشان داد که ارسال سلاح اتمی به عربستان بعید به نظر می رسد. اگر پاکستان در حالیکه میبیند عربستان به زعم خودش با عواما ایران در یمن در حال جنگ است و برای آنها سلاح متعارف ارسال نمی کند , چه دلیل هست که فکر کنیم در آینده سلاح اتمی به آنها بدهد.

این ماجرا همچنین میتواند اشاره ای بر قدرت ایران در منطقه داشته باشد. مقادیر زیادی از مباحثات پارلمان را جع به این بود که با کشوری مانند پاکستان که ۲۰٪ جمعیت آنرا شیعیان تشکیل می دهند , ما باید با عدم دخالت در یمن از شعله ور شدن آتش جنگهای مذهبی در کشور جلو گیری کنیم بخصوص باید با از درافتان با شیعیان مورد حمایت ایران پرهیز کنیم. ظریف چماق قدرت بزرگی پشتش داشت. بدون اینکه ظریف بخواهد پاکستان را تهدید کند که ایران می تواند در امور داخلیش دخالت کند و اوضاع بشدت شکننده آنجا را بحرانی کند , ظریف می تواند به میزبان خود یاد آوری کند که نباید آنها در داخل کشور خود دنبال شر بگردند.

ظریف قبل از سفر خود به پاکستان توقفی کوتاه در عمان داشت, کشوری که عدم حضورش در جنگ یمن بسیار مشهود است. عمان تنها کشور عضو سازمان همکاری خلیج فارس است که در حملات هوایی شرکت نکرد. مانند نواز شریف , سلطان قابوس هم از این بیمناک است که مبادا بحران یمن به خارج از مرزهای آن گسترش پیدا کند. درست در غرب عمان و در ورای منطقه ظفار عمان , هم نیروهای القاعده و هم نیروهای حوثی بلافاصله پس از شروع عملیات طوفان قاطع در برابر هم صف آرایی کردند. نیروهای حوثی استان شبوة را در یمن اختیار گرفتند و نیروهای القاعده هم استان حضر موت را در یمن از آن خود کردند. سلطان قابوس هم از این بیمناک است که مبادا در باطلاقی بیفتد که فقط به نفع القاعده تمام خواهد شد.

هم اکنون در پاکستان بحث بر سر اینست که چگونه پاکستان می تواند به عنوان واسطه ای عمل کرده و به جنگ خاتمه دهد. بعنوان یک دولت نیرومند اسلامی , پاکستان می تواند  نقشی عمده در پایان در گیریها و رسیدن به صلحی آبرومند ایفا کند . البته این صلح مستلزم کوتاه آمدن طرفهای در گیر از مواضع خود و سازش است , چیزی که تا کنون نه از صنعا دیده شده و نه از ریاض.