توسعه بخش انرژی تجدید پذیر در ایران

با وجود تحریم ها و همچنین مشکلات مقطعی سیاسی و اقتصادی، ایران همچنان یک اقتصاد قابل ملاحظه و دارای بخش انرژی  خاص  خود می باشد.  نه تنها به  علت منابع وسیع هیدروکربنی، بلکه به خاطرتمایل  به بالا بردن قدرت فنی و اقتصادی در منطقه، ایران ملزم است که به مسئله  چگونگی تهیه انرژی  لازم برای پیشرفت اقتصادی وصنعتی توجه کند.

در حال حاضر،  توسعه  در ایران به شدت  تحط تاثیر  تحریم های خارجی و اصلاحات  یارانه  در داخل قرار دارد. در چهار چوب اصلاحات یارانه که از دسامبر 2010 شروع شد، پیش بینی می شود که تمام تور های حفاظت یارانه ای  تا پایان سال 2015 برداشته شود. هدف این کار رساندن قیمت انرژی  به حدود 90 % ارزش سوخت در منطقه و به مقصود بالابردن بازده  انرژی و رقابتی کردن بیشتر صنعت ایران در صحنه بین المللی است.

 پدیده هایی مثل شهر سازیهای سریع، بهای بیشتر انرژی  و میل تبدیل شدن به یک کشور پیشرفته باعث  پرداختن  توجه بیشتر به راه حل های مدرن و محیط زیستی ، مانند انرژی تجدید پذیر، کار آمدی نیرو، بازیابی، و مدیریت پس زباله شده است.

این مقاله به طور مختصر گرایش های مختلف و پیشرفت در زمینه  انرژی  تجدید پذیر که نقش بسزائی در آینده تعادل انرژی  در کشور خواهند داشت می پردازد، هرچند که این بخش در زمینه مساله انرژی  به طور کل  هنوز کم اهمیت است.

هرچند که اقتصاد ایران در دو سال گذشته، به دلیل تحریم ها، هدفمند کردن یارانه ها و اشتباهات اجرائی، تنزل پیدا کرده است، اما از نظر کلان، تقاضا برای انرژی  هنوز فروکش نکرده است.  با این وجود،  بالا رفتن مصرف داخلی با میل و برنامه دولت برای صادر کردن منابع هیدروکربن ( به شکل نفت، گاز و الکتریسیته) تداخل پیدا کرده است. در نتیجه توجه به  انرژی  تجدید پذیر ،به عنوان عامل بالقوه برای پر کردن این خلا ، افزایش پیدا کرده است.

همانطور که نمودار پایین نشان می دهد بسته سوختی ایران بیشتر شامل سوخت های فسیلی بوده است و   انرژی  تجدید پذیر هنوز نقش مهمی در این اقتصاد بزرگ نداشته است.  با این وجود، تلاش هوشیارانه ای برای افزودن به سهم منابع تجدید پذیر در کشور وجود دارد. باید یادآور شویم  که ایران اخیرا" اولین نیروگاه هسته را به تورین برقی اش وصل کرده است ،اما سهم  انرژی هسته ای هنوز بسیار کم است.

 منبع : وزارت نیرو

همانطور که قبلا گفته شد، تولید انرژی در ایران به طور مرسوم حول محور استفاده از سوخت فسیلی  ارزان و محلی می چرخیده است. با این وجود، افزایش بهای انرژی ، انرژی  تجدید پذیر را به یکی از روش های قابل دسترسی  برای دولت، صنایع و جامعه تبدیل کرده است. علاوه بر این جغرافیای ایران نیز به این مساله کمک می کند چرا که ایران ٢٨٠ روز در سال تابش نور خورشید دارد و در نتیجه توانایی بالایی برای تولید نیروی خورشیدی دارد. گذشته از این، انواع مختلف منابع  انرژی  تجدید پذیر آماده و برای تولید در دسترس هستند. این موضوع به دلیل افزایش تمایل دولت و جامعه در استفاده از روشهای مناسب برای محیط زیست، مقبولیت بیشتری نیز دارد. دولت نیز برنامه هایی برای ترویج پروژه های تولید نیرو توسط  انرژی  قابل تجدید شروع کرده است.

 استفاده از  انرژی  تجدید پذیر در ایران هنوز کمتر از 1% از کل مصرف انرژی در کشور است . مطابق پنجمین برنامه پنج ساله، استفاده از انرژی  تجدید پذیر باید تا مارس 2015 به 1.5 % افزایش پیدا کند. نیروی بدست آماده از انرژی  تجدید پذیر توسط دولت و از طریق یک قرارداد 20 ساله خریداری شده است. با این وجود، تحریم های خارجی  سرعت  سرمایه گذاری خارجی و توسعه انرژی  تجدید پذیر را در ایران کاهش داده است.

پروژه های فعلی قدرت تولید 1566 مگاوات نیرو از منابع  غیر خورشیدی (باد، زیست توده و «مینی ئیدرو»)  و همچنین 1825 مگا وات نیرو از منبع خورشیدی را دارند. اما این مقدار همچنان در مقابل کل احتیاج کشور کم اهمیت است.  پروژه های جدیدی نیز وجود دارند که منجر به بیشتر شدن اهمیت این صنعت ، که بخش خصوصی را نیز جذب خود کرده است، خواهند شد.  دامغان، در استان سمنان، بزودی دارای اولین مجموعه تولید انرژی بادی، که از طریق بخش خصوصی ساخته شده، و همچنین کارخانه تولید انرژی خورشیدی می شود. کارخانه انرژی «قدیر» در زمینی به مساحت 1200 هکتار و با خرج تقریبی 4.5 میلیارد دلار، تاسیس خواهد شد. برمبنای قرارداد کاری ای که با یک شرکت دانمارکی امضا شده، این کارخانه 1000 مگاواتی در ده فاز مختلف ساخته خواهد شد و هر فاز، امکان تولید 100 مگاوات را دارا خواهد بود.

موقعیت ها و چالش ها

ایران بازاری با ریسک بالا و با سوددهی بالاست، که با وجود تحریم ها و نابسامانی های داخلی و خارجی، همچنان به گسترش خود ادامه می دهد. در بخش انرژی، بازار تشنه فن آوری های پیشرفته غربی است. در عین حال اما، این بازار به راه حل هایی که شرایط جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن را در نظر بگیرند احتیاج دارد. در عین حال، نرخ بالای استفاده از سوخت های تصفیه شده فسیلی، منجر به رشد زیاد آلودگی های زیست محیطی تا حد بحرانی، و اثرات منفی برروی سلامت شهروندان شده است. آگاهی عمومی از بهای زیاد درمان بیماری های ناشی از آلودگی ها، از جمله آلودگی هوا، باعث بوجود آمدن آگاهی عمومی از لزوم یافتن راه حل سریع برای این مشکل و اصلاح آن شده است. در حال حاضر، در همه بخش های صنعت انرژی (انرژی بازیافتی، مدیریت بازپس مانده ها، مدیریت سیستم های آبی و پس آبی، آلودگی هوا، کارآمدی انرژی و غیره)، امروزه کارفرمایان خواهان استفاده از فن آوری هایی هستند که از طریق شرکت های بین المللی، بخصوص شرکت های غربی، قابل دسترس می باشند.

به نظر می آید که هرموقعیتی، ریسک ها و چالش های خاص خودش را دارد. سرمایه گذاران خارجی در بازار ایران، در حال حاضر با مجموعه ای از ریسک ها و مشکلات، از جمله تحریم ها و مشکلات دیگر سیاسی و قانونی روبرو هستند. تحریم های سازمان ملل، ایالات متحده، و اتحادیه اروپا از جمله مشکلات پایه گذاری موقعیت های اقتصادی در ایران امروز هستند. تجارت و سرمایه گذاری در فن آوری ها و ابزارآلات مربوط به محیط زیست و انرژی بازیافتی می توانند از جمله موقعیت های قابل قبول باشند. اما در بعضی زمینه ها، از جمله فن آوری های دومنظوره، محدودیت هایی وجود دارد که برایشان دریافت اجازه نامه خاص ضروری است. به علاوه، بعضی بخش های اقتصادی نظیر بانکداری، بیمه، حمل و نقل و غیره نیز شامل تحریم ها هستند که می توانند باعث آزار شرکت های خارجی شوند.

بعد از انتخاب یک دولت میانه رو، می توان امید داشت که راه های جدیدی برای درست کردن روابط اقتصادی بین ایران و اقتصادهای غربی پیدا گردند. به نظر می آید که بخش انرژی، از بخش هایی است که دوطرف جریان می توانند از طریق آن به تجارت و سرمایه گذاری دوجانبه دست بزنند. تشویق در ساختن فن آوری انرژی قابل بازیافت به همچنین می تواند از راه هایی باشد که از طریق آن، اقتصاد های غربی می توانند نشان دهند که مخالفتی با پیشرفت های فن آوری و اقتصادی ایران ندارند. آن چیز که مسلم است این است که بخش انرژی، با توجه به قیمت های روزافزون انرژی و بهای بالای آن برای اقتصاد و جامعه، از بخش هایی است که همواره رشد کرده و سودده خواهد بود. البته باید دید که سیاستمداران هردوطرف توانایی درک این مطلب را دارند که این بخش از اقتصاد می تواند به بالاتر بردن اطمینان هردوطرف به یکدیگر و امکان مبادله هرچه بیشتر کمک کند، مطلبی که به علاوه می تواند بازده خوبی برای محیط زیست ایران و تمام منطقه نیز داشته باشد.

بر گردانده شده از انگليسي