افسران امنیتی ترکیه، پ.ک.ک و نگرانی دولت اقلیم کردستان

سلیمانیه، عراق - اطلاعات مربوط به بازداشت دو جاسوس ترک به دست اعضای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در نزدیکی شهر سلیمانیه که روز سوم آگوست صورت گرفت، بسیار اندک هستند زیرا ترکیه کماکان به سکوت خود در این‌باره ادامه می‌دهد و پ.ک.ک و کردهای عراق نیز از فاش‌کردن جزئیات واقعه، خودداری می‌کنند.

کردستان عراق از دههٔ ۱۹۹۰ میلادی صحنهٔ نبرد میان حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و ترکیه بوده است. پ.ک.ک از نخستین سال‌های دههٔ ۱۹۸۰، استفاده از کوهستان‌های صعب‌العبور شمال عراق را به عنوان پناهگاه آغاز کرد و بر سر قلمرو خود، چندین بار با سایر گروه‌های کرد، از جمله اتحادیهٔ میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان، به منازعه پرداخت.

ترکیه نیز که از اواسط دههٔ ۱۹۹۰ عملیات برون‌مرزی خود را آغاز کرده بود، به توانایی‌هایی محدود در عملیات ویژه و فعالیت‌های جاسوسی مستقل در منطقهٔ کردستان، دست یافت.

از آگوست ۲۰۱۴، زمانی که حملات گروه دولت اسلامی (داعش)، بنیان‌های دولت اقلیم کردستان را تهدید می‌کرد، پ.ک.ک با اعزام صدها تن از رزمندگان کارآزموده‌اش برای دفاع از اقلیم کردستان و یزیدی‌های سنجار، محبوبیت گسترده‌ای در میان کردها یافت. گروهی از فرماندهان پیشین پ.ک.ک، ارتشی پُر ابهت در آن سوی مرز با سوریه ساختند؛ ارتشی که تبدیل به یک شریک حیاتی برای ائتلافی شد که به رهبری آمریکا با داعش می‌جنگد.

در اواخر جولای ۲۰۱۵، روند صلح با ترکیه که دو سال و نیم در جریان بود، به طرز غیرمنتظره‌ای به پایان رسید. ظاهراً رجب طیب اردوغان و هاکان فیدان، رئیس معتمد سازمان امنیتش (میت)، بر کسی تمرکز کردند که در صدر افراد تحت تعقیب‌ در ترکیه محسوب می‌شود: جنگ‌جوی چریک و نویسنده‌ای ۶۰ ساله با ریش تراشیده به نام جمیل بایک. اردوغان به خوبی در خاطر داشت که چگونه مأمورانی که میت کار می‌کردند، عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار پ.ک.ک را در سال ۱۹۹۹ در ترکیه بازداشت کردند و او را با غل و زنجیر به ترکیه آوردند.

المانیتور با یک منبع آگاه صحبت کرد. این منبع به دلیل حساسیت موضوع، نخواست که نامش فاش شود. اطلاعاتی که در ذیل می‌خوانید، از این مصاحبه به دست آمده است:

در یک برهه از زمان، پس از جولای ۲۰۱۵، میت تلاش کرد تا به حلقهٔ خودی‌های بایک نفوذ کند؛ پ.ک.ک نیز یکی از محافظان بایک را به عنوان طعمه برگزید. میت گرفتار طعمه شد و طی مدت دو سال، پ.ک.ک اطلاعات دقیقی را از طریق این محافظ به مأموران میت منتقل کرد تا اطمینانی ویژه به او ایجاد شود. اطلاعاتی که برای میت فراهم شده بود، آن‌قدر مهم بودند که دو تن از مقام‌های ارشد بخش کردستان/پ.ک.ک، تصمیم گرفتند تا دست‌کم دو بار با خبرچین خود در سلیمانیه دیدار کنند.

در اوایل ماه آگوست، آن محافظ به دو مقام میت گفت که بایک برای درمان به سلیمانیه خواهد رفت. کشتن یا ربودن بایک می‌توانست یک پیروزی عظیم اطلاعاتی برای اردوغان باشد.

در آخرین دقایق، محافظ به رابط‌های خود در میت اطلاع داد که نمی‌تواند با آن‌ها در سلیمانیه ملاقات کند زیرا دستگاه اطلاعاتی اتحادیهٔ میهنی کردستان، آن‌جا را زیر نظر دارد. محافظ از آنان خواست تا در عوض، به یک تفرج‌گاه کوهستانی بین کوه‌های قندیل و سلیمانیه، سفر کنند. تفرج‌گاه دوکان با دریاچهٔ بزرگش، مأمنی محبوب برای گردش‌گران عرب است که از گرمای تابستان جنوب عراق می‌گریزند. این منطقه همچنین یک پوشش ایده‌آل برای عملیات جاسوسی است.

یک گروه از گریلاهای پ.ک.ک در روز سوم آگوست، در یک تفرج‌گاه واقع در ۴۳ کیلومتری کوه‌های قندیل، دو افسر اطلاعاتی ترکیه را در کنار همراهان کرد آن‌ها، دستگیر کردند و از این عملیات، تصاویر ویدئویی گرفتند. جادهٔ منتهی به قندیل پر از ایست‌های بازرسی اتحادیهٔ میهنی کردستان است اما چریک‌های پ.ک.ک توانستند مأموران میت را عبور دهند و به قندیل برسانند.

پ.ک.ک بلافاصله بازجویی از مأموران را شروع کرد. یک مقام پیشین که از روند کار پ.ک.ک آگاهی دارد، معتقد است که بازجویی و تخلیهٔ اطلاعاتی، دست‌کم سه ماه به طول خواهد انجامید.

در آنکارا، اردوغان و فیدان که پیشتر [درباره عملیات] به مقام‌های اتحادیهٔ میهنی کردستان خبری نداده بودند، از آنان خواستند تا مداخله کنند. اتحادیهٔ میهنی دست‌کم دو بار هیئتی را برای گفت‌وگو با پ.ک.ک برای آزادی مأموران میت، اعزام کرد اما پ.ک.ک این خواسته را رد کرد.

مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجهٔ ترکیه روز ۲۳ آگوست به اربیل رفت تا با نمایندگان اتحادیهٔ میهنی گفت‌وگو کند؛ اما از این نشست نیز نتیجه‌ای حاصل نشد. دو منبع مطلع از رویداد بازداشت افسران میت، به المانیتور گفتند که آنکارا از تهران نیز خواست تا مداخله کند و هیئتی ایرانی نیز با مقام‌های پ.ک.ک دیدار کرد اما دست‌ خالی بازگشت.

صبح روز بعد، در ۲۴ آگوست، ترکیه در اقدامی کم‌سابقه، بهروز جلالی را که نمایندهٔ اتحادیهٔ میهنی در آنکارا بود، از ترکیه اخراج کرد. جلالی که از سال ۲۰۰۰ در آنکارا خدمت می‌کند، حتی در چهارم جولای سال ۲۰۰۳ نیز که ۱۱ نیروی ویژهٔ ترکیه با کمک اتحادیهٔ میهنی توسط کماندوهای آمریکایی بازداشت شدند، از ترکیه اخراج نشده بود.

هنگامی که جلالی در روز ۲۴ آگوست به فرودگاه سلیمانیه رسید، از پ.ک.ک انتقاد کرد و گفت که این گروه نباید هر طور که دلش می‌خواهد رفتار کند و باید به حاکمیت اقلیم کردستان احترام بگذارد. سخن‌گوی اتحادیهٔ میهنی همچنین گفت که حزب متبوعش از این عملیات آگاهی نداشته و از این بابت، در کنار پ.ک.ک، از ترکیه نیز انتقاد کرد.

مقام‌های ارشد پ.ک.ک، از جمله بایک، عکس‌العمل نشان دادند و خواستار آن شدند که دیپلمات‌های ترکیه اخراج شوند. آن‌ها هشدار دادند که هرگونه مشارکت اتحادیهٔ میهنی و حزب دموکرات کردستان در توطئه‌های ترکیه، خیانت به مردم کرد خواهد بود.

پس از این واقعه، برخی از مقام‌های اتحادیهٔ میهنی، از فعالیت پ.ک.ک در مناطق تحت کنترل خود ابراز نگرانی کردند اما این اتحادیه چنان گسسته است که توانایی هیچ‌گونه اقدامی را در این باره، ندارد. گرافیتی‌های تصاویر اوجالان، بنیان‌گذار حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و تصاویر تبلیغاتی دیگر این حزب، در سلیمانیه به چشم می‌خورند.

اگر پ.ک.ک گامی دیگر بردارد و تصاویر ویدیویی عملیات را منتشر کند، اردوغان هیچ راهی جز پذیرش خفت‌بارترین شکست اطلاعاتی در تاریخ ترکیه، نخواهد داشت. برای کردهای عراق که در آستانهٔ برگزاری همه‌پرسی استقلال هستند، عواقب ناخواسته‌ٔ اعمال پ.ک.ک در خاک‌شان، می‌تواند به طور جدی دردسرساز شود.