سکوت آنکارا در مورد بازداشت مأموران امنیتی ترکیه در کردستان عراق

یک گروه شبه‌نظامی کرد امروز اعلام کرد که افسران امنیتی ترکیه را دستگیر کرده است.
یکی از رهبران کرد مرتبط با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) به نام «دیار غریب»، گفت که این حزب دو شهروند ترکیه را که برای سازمان امنیت ترکیه (میت) کار می‌کردند، «بازداشت» کرده اما این رویداد را عمومی نکرده تا مشکلاتی برای دولت محلی ایجاد نشود.

غریب به شبکه روژ-نیوز، نزدیک به پ.ک.ک، گفت: «بدون شک پ.ک.ک می‌تواند اخبار مربوط به بازداشت مقام‌های میت را که می‌خواستند منطقه را به مکانی برای عملیات کثیف‌شان تبدیل کنند، منتشر نماید. عملیاتی که بزرگ‌ترین آن، ترور یک مقام ارشد پ.ک.ک بود.»

نخستین بار، در هفتهٔ گذشته بود که خبر بازداشت مقام‌های اطلاعاتی ترکیه به دست پ.ک.ک منتشر شد. روایت‌های مختلفی وجود داشت اما طبق گزارش چندین رسانهٔ کرد عراقی، جاسوسان ترکیه به سلیمانیه رفته بودند؛ شهری که پایتخت دو فاکتوی شرق اقلیم کردستان عراق است.

گفته می‌شود که این مردان برای ترور یک چهرهٔ ارشد در پ.ک.ک (احتمالاً جمیل بایک) اعزام شده بودند اما به دام افتادند. بایک گهگاه برای ملاقات‌هایش یا مسائل درمانی، به سلیمانیه سفر می‌کند.

شاهدان عینی، این فرمانده تنومند گریلا را با کت و شلوار خاکستری اما بدون کراوات، مشاهده کرده‌اند.

مناطق کوهستانی مرزی با ایران، تحت کنترل اتحادیهٔ میهنی کردستان قرار دارد. اتحادیهٔ میهنی رابطه‌ای دوستانه با پ.ک.ک دارد اما حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی، به ترکیه نزدیک است.

غریب هیچ‌گونه جزئیاتی دربارهٔ این‌که کجا و چه زمانی این مأموران منسوب به میت بازداشت شده‌اند، ذکر نکرد. با این حال، او تهدید کرد که تصاویر این افراد را انتشار خواهد داد و از هویت‌‌شان پرده برخواهد داشت. مشخص نیست که آیا پ.ک.ک در ازای آزادی آنان، خواسته‌ای دارد یا خیر؟ پ.ک.ک پیشتر شهروندان ترک، از جمله سربازان را بازداشت کرده بود. این گروه عموماً آن‌ها را بدون هیچ‌گونه آسیبی، همراه با پوشش رسانه‌ای، آزاد کرده است تا قدرت خود را نمایش دهد.

دولت ترکیه دربارهٔ این موضوع سکوت اختیار کرده است. ترکیه هیچ‌گونه تأیید یا تکذیبی در مورد این‌که مقام‌های این کشور در اختیار پ.ک.ک هستند یا خیر، منتشر نکرده است. رسانه‌های ترکیه نیز از بیم خشم مقام‌های دولتی، سکوت کرده‌اند. اگر صحت روایت تلاش ناکام برای ترور ثابت شود، یک شرمساری بزرگ برای دولت ترکیه به ارمغان خواهد آورد. اخراج بهروز جلالی، نمایندهٔ باسابقهٔ اتحادیهٔ میهنی کردستان در آنکارا، این ظن را تقویت می‌کند.

مقام‌های کردستان عراق که با المانیتور گفت‌وگو کردند، به شرط محرمانه‌ماندن نام‌شان، تأیید کردند که دو شهروند ترک روز پنجم آگوست در منطقهٔ دوکان، نزدیک سلیمانیه، به دست نیروهای پ.ک.ک بازداشت شدند. یکی از مقام‌ها، صحت اخبار مربوط به اتهام ترور بایک را «کم احتمال» خواند.

افراد بازداشت‌شده، از ترکیه به اربیل رفته بودند و در حال راندن اتومبیل به منطقهٔ سلیمانیه بودند. مقام‌ها گفتند که ترکیه به دولت اقلیم دربارهٔ ماموریت آن‌ها اطلاعی نداده بود اما از آن‌ها خواسته تا برای آزادی این افراد تلاش کنند. ترکیه، اتحادیهٔ میهنی را به درز اطلاعات دربارهٔ مأموران میت به پ.ک.ک متهم می‌کند. اتحادیهٔ میهنی این امر را تکذیب می‌کند و می‌گوید که هیچ اطلاعی از قضیه نداشته است.

سعدی احمد پیره، یکی از مقام‌های کهنه‌کار اتحادیهٔ میهنی، به صدای آمریکا گفت که اخراج جلالی از آنکارا در پی «یک عملیات شکست‌خورده» صورت گرفت. او تأکید کرد که اتحادیهٔ میهنی هیچ‌گونه اطلاعی در این مورد از مقام‌های ترکیه دریافت نکرده بود. او گفت: «یک حرکت، یک عملیات اطلاعاتی، از جانب ترکیه انجام گرفت. این عملیات، موفق نبود. نه تنها موفق نبود، بلکه با خساراتی برای ترک‌ها همراه شد.» او از ارائه توضیحات بیشتر خودداری کرد.

با این حال، پیره گفت که مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجهٔ ترکیه که روز ۲۳ آگوست در اربیل بود، این مسئله را با او و قباد طالبانی، معاون نخست وزیر، مطرح کرد. جلال طالبانی، پدر قباد که اکنون بیمار است، رهبری اتحادیهٔ میهنی را بر عهده دارد.

گزارش‌های تأیید نشده‌ای وجود دارد که سرویس‌های کنسولی ترکیه در سلیمانیه، از تاریخ ۲۴ آگوست معلق شده‌اند. المانیتور نتوانست با مقام‌های ترکیه در این باره گفت‌وگو کند و صحت امر را جویا شود.

برخی تحلیلگران،‌ رابطه‌ای میان عملکرد ترکیه و همه‌پرسی استقلال کردستان می‌بینند. ترکیه می‌گوید که از دولت اقلیم کردستان خواسته است تا این همه‌پرسی را که برای روز ۲۵ سپتامبر برنامه‌ریزی شده، لغو کند.

یکی از بزرگ‌ترین اعتراض‌های ترکیه به همه‌پرسی، این است که مناطق مورد منازعه میان بغداد و کردستان -از جمله استان نفت‌خیز کرکوک- نیز جزو همه‌پرسی است. کرکوک محل سکونت بخش بزرگی از ترکمان‌هاست که رابطهٔ نزدیکی با ترکیه دارند. آنکارا، ترکمن‌ها را تحریک و تجهیز کرد تا به نفع دستور کار سیاسی خود از آن‌ها بهره جوید؛ امری که نتایج مختلفی داشت. اتحادیهٔ میهنی در حال حاضر کنترل بخش اعظم کرکوک را در دست دارد؛ جایی که پیکارجویان پ.ک.ک نیز در آن به جنگ با شبه‌نظامیان داعش در سال ۲۰۱۴ پرداختند.

یک فرضیهٔ دیگر که قوت گرفته، این است که دولت ترکیه ممکن است به دنبال جلب کمک عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ.ک.ک، برای آزاد کردن مأموران میت باشد. دسترسی بیرونی به اوجالان از آوریل ۲۰۱۵ و در پی شکست آخرین دور مذاکرات میان دولت و پ.ک.ک، قطع شده است.

ترکیه همواره به دنبال بازداشت یا کشتن افراد رده‌بالای پ.ک.ک بوده و از ایالات متحده خواسته است تا در یافتن مکان آن‌ها کمک کند. به نظر می‌رسد که ترکیه، درخواست مشابهی را طی دیدار روز ۲۲ آگوست جیمز متیس، وزیر دفاع از آنکارا، مطرح کرده است. این ایده در دوران صدارت باراک اوباما مطرح شد و در دولت فعلی در دست بررسی است.

برخی بر این باورند که ترور رهبران پ.ک.ک می‌تواند بر قدرت این گروه اثرگذار باشد؛ گروهی که در ۳۳ سال گذشته با ارتش ترکیه، دومین ارتش بزرگ ناتو، مبارزه کرده است.

تلاش‌های گذشته برای ایجاد انشقاق در پ.ک.ک با شکست مواجه شده بود. پ.ک.ک پس از بازداشت اوجالان در سال ۱۹۹۹ که با کمک آمریکایی‌ها صورت گرفت، شاهد تفرقه‌هایی بود. یک گروه از شورشیان دگراندیش به رهبری عثمان، برادر اوجالان، تلاش کردند تا کنترل گروه را در دست بگیرند اما رانده شدند. برخی بر این باورند که ایجاد شکاف میان پ.ک.ک و یگان‌های مدافع خلق،‌ تشکیلات خواهری پ.ک.ک در سوریه، می‌تواند به ضعف و شکست پ.ک.ک منتهی شود.