Memos 
Live events & webinars 
Industry Newsletters
Trend Reports
واشینگتن - طبق روایت خبرگزاری‌هایی که به گزارش فصلی شش صفحه‌ای و محرمانهٔ دیده‌بان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دست پیدا کرده‌اند، ایران به مفاد قرارداد اتمی سال ۲۰۱۵ پای‌بند بوده است. جدیدترین ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مسئول تعیین پای‌بندی ایران به قرارداد اتمی است، در تقابل با نظر اعضای دولت دونالد ترامپ صورت می‌گیرد که در پی آنند تا نقض توافق را از سوی ایران، اعلام کنند.
مقام‌های آژانس انرژی اتمی گفته‌اند که به دولت ترامپ برای تهیهٔ یک گزارش نادرست مبنی بر تخلف ایران، کمک نخواهند کرد.
یک مقام آژانس به رویترز گفت: «اگر آن‌ها بخواهند زیر توافق بزنند، این کار را می‌کنند. فقط ما نمی‌خواهیم بهانه‌ای برای این کار به دست‌شان بدهیم.»
وزارت خارجه [آمریکا]، جدیدترین گزارش آژانس را که برای سومین بار در سال جاری بر تعهد ایران نسبت به برجام صحه می‌گذارد، دریافت کرده است؛ لیکن پیش از عمومی‌شدن گزارش، دربارهٔ آن اظهار نظری نخواهد کرد. این گزارش احتمالاً در نشست شورای حکام آژانس که بین ۱۱ تا ۱۵ سپتامبر صورت می‌گیرد، منتشر خواهد شد. وزارت خارجه، از آژانس به خاطر تلاش‌هایش برای نظارت و تأیید مسائل اتمی مربوط به ایران، تقدیر شایانی کرده است.
یک مقام وزارت خارجه به المانیتور گفت: «ما عموماً پیش از انتشار عمومی گزارش، دربارهٔ جزئیات آن اظهار نظر نمی‌کنیم. ما از تلاش‌های مثال‌زدنی و ادامه‌دار آژانس برای تأیید و نظارت اجرای برجام توسط ایران، قدردانی می‌کنیم.»
تحسین وزارت خارجه، با اظهارات نیکی هِیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، در تقابل است که اخیراً ایران را به خاطر حمایت از گروه فلسطینی حماس مورد حمله قرار داد و جدیت کافی آژانس را در دسترسی به بازرسی از سایت‌های حساس در ایران، زیر سئوال برد. آژانس از بازرسی مکان‌های نظامی، بدون وجود یک دلیل موجه، استنکاف می‌کند و ایران نیز امکان تحقق چنین «رؤیایی» را رد می‌کند.
مقام سازمان انرژی اتمی دربارهٔ مکان‌های نظامی ایران، به رویترز گفت: «ما برای بازرسی یک مکان نظامی مانند پارچین، صرفاً برای فرستادن یک پیام سیاسی، نخواهیم رفت.»
هیلی طی اظهاراتی مطبوعاتی، گفت که «اگر بازرسی از مکان‌های نظامی ایران، آن‌گونه که این کشور می‌گوید، 'تنها یک آرزو'ست، آن‌گاه تعهد ایران به برجام نیز یک آرزوست.»
اما یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، گفت که هیلی در دیدار روز ۲۳ آگوست خود از آژانس انرژی اتمی در وین، از این آژانس نخواست که هیچ مرکز نظامی خاصی را بازرسی کند و هیچ اطلاعات ویژه‌ای نیز به آژانس ارائه نکرد که بتواند باعث ایجاد نگرانی و انجام بازرسی شود.
مقام آمریکایی به المانیتور گفت: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این اختیار را دارد که هر مکانی را در ایران که ربط به مسائل هسته‌ای دارد، بازرسی کند تا قادر باشد ادعای ایران را تحت پروتکل الحاقی و توافق محافظتی جامع، تأیید کند.»
او افزود: «نیکی هیلی از آژانس نخواست که هیچ مکان ویژه‌ای را بازرسی کند؛ هیچ اطلاعات جدیدی نیز به آژانس نداد. او تنها این مفهوم را رساند که آژانس بین‌المللی باید از اختیارات خود استفاده‌ای تمام عیار کند تا ادعاهای ایران را تأیید نماید و بر برجام نظارت کند؛ اختیاراتی از جمله دسترسی به مکان‌های نظامی و اعلام‌نشده که آژانس نسبت به انجام فعالیت‌های هسته‌ای در آن‌ها، مشکوک است.» این مقام آمریکایی تأکید کرد: «ما به آژانس و مهارت‌های حرفه‌ای بالای بازرسان آن، اعتماد کامل داریم.»
کارشناسان هسته‌ای می‌گویند آژانس می‌تواند خواستار دسترسی به سایت‌های ایرانی شود، اما تنها در صورتی که سئوال یا نگرانی خاصی داشته باشد.
مارک فیتزپاتریک، کارشناس هسته‌ای عضو انستیتو بین‌المللی مطالعات استراتژیک، به المانیتور گفت: «هیلی در این باره که گفته است 'آژانس اجازه دارد تا به هر مکانی در ایران، از جمله مکان‌های نظامی که دربارهٔ آن سئوالی پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای داشته باشد، دسترسی یابد'، محق است. اما کلید در این‌جا، همان شرط 'سئوال داشتن' آژانس است. آژانس حق ندارد صرفاً به امید مچ‌گیری و بدون مبنا، بازرسی انجام دهد.»
داریل کیمبال، عضو انجمن کنترل سلاح، در پاسخ به ای‌میل المانیتور، گفت: «طبق برجام، برعهدهٔ سازمان انرژی اتمی (و نه هیچ‌کدام از طرفین توافق) است که درخواست دسترسی کند و تعیین نماید که آیا همکاری ایران در مورد رفع نگرانی‌ها، کافی بوده است یا خیر. اگر آژانس درخواست اطلاعات کند و کماکان از پاسخ ایران ناراضی باشد، پنج عضو از هشت عضو کمیسیون برجام می‌توانند برای اقدام متقاضی برای رفع نگرانی، رأی دهند.»
کیمبال همچنین گفت: «ضروری است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کماکان در مورد التزام ایرانیان، هشیار باشد و از حق خود برای درخواست دسترسی به مکان‌هایی که نگرانی معتبری در مورد آنان وجود دارد، استفاده کند؛ یا به همین صورت، اگر بازرسی از آن سایت، برای تأیید التزام ایران به برجام ضروری باشد.» او افزود: «اما برای آژانس، بازدید از هر سایت نظامی در ایران برای تأیید التزام این کشور به برجام، نه ضروری است و نه ممکن.»
کیمبال افزود: «اصرار [نیکی هیلی] بر این‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌طور کلی به سایت‌های نظامی غیرمشخصی دسترسی داشته باشد، توانایی آژانس را برای جلب همکاری ایرانی‌ها و دسترسی در مواقع ضروری، کاهش خواهد داد.»
