رقابت های سیاسی اصلاح طلبان برای حضور در انتخابات مجلس ایران

اگر آقای روحانی حمایت اصلاح‌طلبان را نداشت، بیش از دو میلیون هم رای نمی‌آورد. این را صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران می‌گوید. فردی که در کمپین انتخاباتی روحانی فعالیت پررنگی داشت و حتی در مستند تلویزیونی او مردم را دعوت کرد برای رای دادن به روحانی به پای صندوق‌های رای بیایند. تحولات روزهای پایانی سبب شد روحانی در همان دور اول بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد. یکی از مهمترین اتفاقات شاید کنار رفتن نامزد اصلاح طلبان (محمدرضا عارف) به سود روحانی بود. در حالیکه در جبهه اصولگرایان ولایتی، قالیباف، جلیلی و رضایی همگی تا پایان در صحنه باقی ماندند.  این تشتت شاید یکی از عوامل کلیدی پیروزی حسن روحانی به شمار می‌رفت. آیت‌الله مهدوی کنی رئیس فقید مجلس خبرگان و پدر معنوی اصولگرایان در همان روزهای پایانی منتهی به انتخابات 2013 طی نامه‌ای محرمانه به علی‌اکبر ولایتی که به تازگی منتشر شده، ضمن جدی دانستن احتمال پیروزی اصلاح‌طلبان، از وزیر خارجه پیشین خواسته بود از صحنه کنار رود تا جلوی تشتت آرای اصولگرایان گرفته شود.

روحانی که با شعار دولت اعتدال سعی کرده نیروهای سیاسی از هر دو جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا را در کابینه خود جای دهد حالا با نزدیک‌تر شدن به انتخابات مجلس شورای اسلامی با شرایط دشواری برای تعیین خط و ربط‌های سیاسی خود مواجه شده است.

از سویی اطلاح‌طلبان انتظار دارند با توجه به حمایتی که آنها در انتخابات ریاست جمهوری از وی به عمل آورده‌اند لیستی همراه با آنها در انتخابات مجلس داشته باشد. این در حالیست که از آن طرف جریان‌های تندروتر اصولگرا از همان دو سال پیش هم ابراز داشته‌اند، دولت در اختیار اصلاح‌طلبان قرار گرفته و به شدت عملکرد دولت را رصد می‌کنند و هر نوع گرایش قوه مجریه به سمت اصلاح‌طلبان، صدای اعتراض آنها را بیش از پیش بلند خواهد کرد. هرچند محمد قوچانی نایب رئيس کمیته سیاسی حزب کارگزاران سازندگی ایران معتقد است انتخاب اول آقای روحانی، اصلاح طلبان است. حالا روحانی در یک دوگانه قرار گرفته.

از یک طرف می‌تواند با تشکیل ائتلاف با اصلاح‌طلبان رضایت آنها را از آنچه که اصلاح طلبان دین خود به روحانی می‌دانند ادا کند و از سوی دیگر می‌تواند همان رویه‌ای که در معرفی کابینه در پیش گرفته را ادامه دهد. اصولگرایان در این رابطه سکوت اختیار کردند و شاید به جز جریان نزدیک به محمود احمدی‌نژاد دیگر ارکان اصولگرایی از فعالیت جدی خود برای این دوره از انتخابات پرده برداری نکرده‌اند.

محمد قوچانی نایب رئیس کمیته سیاسی حزب کارگزاران و سردبیر ماهنامه مهرنامه در این رابطه به المانیتور می‌گوید: «طبق جلساتی که در سطح سران جبهه اصلاحات شکل گرفته قرار شده همه اصلاح‌طلبان تحت نظر شورای راهبردی جبهه اصلاحات فعالیت کنند.

 قوچانی در خصوص نقش و فعالیت دولت در انتخابات می‌گوید: دولت به صفت حقوقی در انتخابات شرکت نمی‌کند. اما دو اتفاق در درون دولت در روند انتخابات تاثیر می‌گذارد. یکی حزب اعتدال و توسعه و دیگری هم حزب کارگزاران که هر دوی اینها سهم مهمی در دولت دارند و چند تن از وزرا برآمده از این احزاب هستند. این دو حزب حلقه وصل اصلاح‌طلبان و دولت محسوب می‌شوند.

محمدرضا عارف که پس از کناره‌گیری در انتخابات ریاست جمهوری هیچ پست دولتی را نپذیرفت خود را برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست آن مجلس آماده می‌کند. این در حالیست که محمد قوچانی به المانیتور می‌گوید: همه تلاش‌ها در حال حاضر حول راضی کردن آقای ناطق نوری (رئیس مجلس پنجم) برای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی است. اگر ایشان راضی شوند او سرلیست اصلاح‌طلبان و حتی برخی از اصولگرایان خواهند بود، اما اگر این تلاش‌ها نتیجه بخش نباشد به احتمال قوی آقای عارف سرلیست خواهند بود.

سعید لیلاز قائم مقام دبیر کل حزب کارگزارن سازندگی که یکی از احزاب قدیمی و تاثیرگذار در روند تحولات سیاسی ایران به شمار می‌رود در گفتگو با المانیتور ضمن رد احتمال تشتت میان اصلاح‌طلبان می‌گوید: «در هفته‌های اخیر بخش مهمی از آنچه که تشتت آرای میان اصلاح‌طلبان اعلام می‌شود رفع و رجوع شده و جامعه طی ماه‌های آتی شاهد یک صدایی طوفانی اصلاح‌طلبان خواهد بود. ضمن اینکه من معتقدم اساس این تشتت آرا هم بازتاب دموکراسی حقیقی در درون جبهه اصلاحات است. در گذشته هم در خصوص احتمال عدم اجماع اصلاح‌طلبان بسیار سخن گفته می‌شد اما عملا به جز انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۵ که به پیروزی احمدی‌نژاد منجر شد، در تمامی ادوار گذشته در دقیقه ۹۰ اجماع کامل در میان اصلاح‌طلبان حاصل شده.

این مفسر سیاسی همچنین می‌افزاید: دلیل عدم شکل‌گیری اتحاد در میان اصلاح‌طلبان در سال ۲۰۰۵ هم متاثر از شرایط عادی بود که کشور در آن به سر می‌برد. اما از آن زمان به بعد و به دلیل اوضاع غیرطبیعی که با مدیریت دولت برای کشور ایجاد شد، اصلاح‌طلبان به خوبی به اهمیت اتحاد و انسجام واقف هستند. 

هفته‌نامه صدا هم در شماره ۶ ژوئن خود در گزارشی در خصوص جلسه سران جبهه اصلاحات اشاره دارد: جلسه مهمی با حضور سران جبهه اصلاحات برای سر و سامان دادن به حضور یکپارچه اصلاح طلبان در انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار شده که در آن جلسه بزرگان این جریان از جمله عبدالله نوری (وزیر کشور دولت نخست خاتمی)، محمدرضا خاتمی (نایب‌رئيس مجلس ششم)، اکبر ترکان مشاور کنونی رئیس جمهور و وزیر اسبق دفاع)، عبدالواحد موسوی لاری (وزیر کشور دولت دوم خاتمی)، مصطفی معین (وزیر علوم خاتمی و کاندیدای جبهه اصلاحات در انتخابات ۲۰۰۵) و محمدرضا عارف و ... هم حضور داشتند و تصمیم گرفتند همگی با هم متحد عمل کنند و لیستی یکپارچه برای انتخابات مجلس ارائه دهند. در این گزارش همچنین آمده: محمدرضا عارف تعهد داده به صورت جداگانه عمل نکند و در چارچوب شورای راهبردی جبهه اصلاحات رفتار نماید.

محمد قوچانی در خصوص ارتباط میان اصلاح‌طلبان با اصولگرایان در انتخابات آتی می‌گوید: البته ممکن است ارتباطاتی با جریان مقابل هم وجود داشته باشد. مثلا آقای علی لاریجانی (رئيس مجلس ایران) دوست دارد با دولت ارتباط داشته باشند ولی فعلا گزینه اصلی دولت اصلاح‌طلبان است. در مورد آقای لاریجانی بعید است اصلاح‌طلبان قبل از انتخابات با ایشان به لیست واحد برسند ولی ممکن است بعد از انتخابات و در مجلس ائتلافی میان اصلاح طلبان و ایشان صورت پذیرد.

قوچانی همچنین با اشاره به وضعیت شکننده اصولگرایان می افزاید: «بعید است اصولگرایان به لیست واحدی دست یابند و رقابت‌های درون جریانی این گروه به ما میگوید احتمال اینکه آنها بتوانند به صورت یکپارچه در رقابت حاضر شوند، پایین است. کمااینکه طی سالهای اخیر هم هیچگاه نتوانسته‌اند با وجود شیخوخیت های این جبهه به لیست واحدی دست یابند.

به هر ترتیب با نزدیک‌تر شدن به انتخابات مجلس بحث‌ها و حواشی پیرامون لیست‌های احتمالی جریان‌های سیاسی هم بیشتر خواهد شد. لیست‌هایی که سعید لیلاز معتقد است در جبهه اصلاح طلبان با محوریت مثلث آقایان هاشمی، خاتمی و روحانی نهایی خواهد شد.