چهره جدید زنان عرب در کنست اسرائیل

در میان اعراب اسرائیلی، آیدا توما سلیمان نماد یک زن مستقل، قوی و جسور است. با این حال، تا پیش از این‌که نام توما سلیمان به عنوان نفر دوم لیست انتخاباتی حزب حداش (جبهه دموکراتیک صلح و مساوات) و نفر پنجم لیست مشترک عرب منتشر شود، او برای بسیاری از اسرائیلی‌ها یک چهره ناشناس کاملا بود.

کسانی که او را تحسین می‌کنند، کسانی که در طی سال‌ها، اهداف و فعالیت‌های حرفه‌ای او از جمله تلاش‌های ناموفق پیشین او در به دست آوردن یک جایگاه در لیست نماینده‌گان حداش در کنست را تعقیب کرده‌اند، سرانجام این هفته پس از اعلام نتیجه انتخابات نفس راحتی کشیده‌اند. در نهایت، توما سلیمان بخشی از لیست مشترک انتخاباتی عرب و یهودی است که موفق شده‌اند ١٣ کرسی کنست را به دست بیاورند. به این ترتیب رهبران حزبی و رای دهنده‌گان متقاعد شده‌اند که او خواهد توانست یکی از نماینده‌گان فعال و موثر در کنست باشد.

توما سلیمان که در ناصره متولد شده است به دلیل فعالیت‌های بلندمدتش، در میان اعراب اسرائیلی و فعالان سایر بخش‌های این کشور چهره آشنایی است. در سال ١٩٩٢، او انجمن فمینیستی عرب با نام «زنان علیه خشونت» را با مدیر عاملی خودش تاسیس کرد. او همچنین نخستین زنی بود که به عضویت «کمیته پیگیری سطح بالا برای شهروندان عرب اسرائیلی» در آمد و به سردبیری روزنامه الاتحاد رسید. از دوران تحصیل در دبیرستان فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی بخشی از زندگی توما سلیمان بوده است. اکنون آن‌ها که او را و مسیر طولانی را که او برای رسیدن به زندگی پارلمانی طی کرده است، تعقیب کرده‌اند، با آرامش اضافه می‌کنند؛ «سرانجام او به آن‌جا که باید می‌رسید، رسید.»

در گفتگو با المانیتور، آیدا توما سلیمان در مورد آن‌چه تاکنون انجام داده است و آن‌چه هنوز باید انجام دهد به صراحت سخن می‌گوید. او در این گفتگو همچنین به مساله نگرش جامعه یهودی به اعراب اسرائیلی و به طور خاص به موضوع زنان عرب اسرائیلی هم می‌پردازد.

متن این مصاحبه را در ادامه بخوانید:

المانیتور: شما ٢٢ سال قبل در جریان مبارزات انتخاباتی برای سیزدهمین دوره کنست، رقابت برای به دست آوردن جایگاه در حزب حداش را شروع کردید. این بدان معنی است که شما زمانی طولانی نیاز داشتید تا حداش را نسبت به مهارت‌های سیاسی خود قانع کنید.

توما سلیمان: اجازه بدهید نخست با تعریف آن‌چه حوزه سیاسی خوانده می‌شود، شروع کنیم. اگر ما داریم درباره کار پارلمانی صحبت می‌کنیم، می‌گویم بله، رسیدن به این موقعیت برای من زمان زیادی طول کشید. اما من از جمله کسانی هستم که معتقدند سیاست را می‌توان بیرون از کنست هم دنبال کرد و من خودم این را ثابت کرده‌ام. من یکی از بنیان‌گذاران «کمیته بین المللی زنان برای صلح عادلانه فلسطین اسرائیل» هستم که متشکل از ٢٠ زن فلسطینی، ٢٠ زن اسرائیلی و ٢٠ زن از سراسر جهان است. من یکی از نویسنده‌گان سند «چشم‌انداز آینده جمعیت اعراب» بودم که توسط کمیته پیگیری بالا در سال ٢٠٠٦ منتشر شد. من همچنین نخستین زنی بودم که به عضویت کمیته پیگیری بالا شهروندان عرب اسرائیل درآمدم. من سردبیر روزنامه عرب زبان اسرائیلی الاتحاد بودم. بنابراین من فکر می‌کنم که سیاست را می‌توان در بیرون از کنست هم دنبال کرد و بر اساس همین فکر هم عمل سیاسی خود را تا پیش از این سامان داده‌ام.

المانیتور: در اسرائیل، شما به سرعت با یکی دیگر از اعضای زن لیست مشترک حنین زعبی مقایسه شدید و به نظر می‌رسد همین قیاس موجب شد که شما اندکی عقب رانده شوید.

توما سلیمان: من از بستر ایدئولوژی کمونیسم اجتماعی می‌آیم که به همکاری یهودی- عربی معتقد است. اما ابتدا نکته‌ای هست که دوست دارم بر آن تاکید کنم. من فکر می‌کنم آن‌چه که در مورد زعبی رخ داد، بخشی از خواست و میل عمومی جریان اصلی صهیونیستی موجود در اسرائیل برای خلق مترسکی بود که می‌توانست برای به خروش آوردن احساسات مورد استفاده قرار گیرد. مترسکی که می‌توان از آن به عنوان یک دشمن جدید برای ترساندن مردمی استفاده کرد که ما می‌خواهیم حول این ترس جمع کنیم. حنین زعبی درباره حقوق ملی-مدنی جمعیت عرب-فلسطینی درون کشور اسرائیل صحبت کرد. او همچنین درباره ارزش‌های دمکراتیک و برابری در میان همه مردم صحبت کرد.

ممکن است که من و زعبی دارای سبک‌ها و راه‌های مختلفی برای بیان خودمان باشیم، اما در نهایت ما چشم انداز سیاسی متفاوتی نداریم. ما هر دو بر علیه اشغال صحبت می‌کنیم و هر دو طرفدار دمکراسی هستیم.

المانیتور: شما خواستید که با او مقایسه نشوید. آیا شما فکر می‌کنید او به جامعه عرب اسرائیل آسیب می‌زند؟

توما سلیمان: من فکر می‌کنم درخواست مقایسه نشدن با دیگران، حق بنیادین هر کسی است که در حوزه عمومی فعال است. اگر ما می‌خواهیم  مقایسه‌ای انجام دهیم، چرا من را که چپ هستم با عضو سابق جناح چپ کنست، تامار گزانسکی، مقایسه نمی‌کنید؟ ما هر دو چشم انداز ایدئولوژیک مشابهی را به اشتراک می‌گذاریم.

المانیتور: شما می‌خواهید با گزانسکی مقایسه شوید؟

توما سلیمان: تامار یک الگو است. او رهبری است که ایدئولوژی مشابه ایدئولوژی من را پذیرفته و تعقیب کرده است. او علیه اشغال برای صلح، حقوق زنان، حقوق کارگران مبارزه کرده است. در نتیجه او افتخاری برای همگان است. اما آرزوی اساسی من این است که شما توما سلیمان را بشناسید.

المانیتور: سابقه فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی شما به گذشته برمی‌گردد. چه چیز شما را تشویق به مشارکت در فعالیتی می‌کند که امروز انجام می‌دهید؟

توما سلیمان: من در خانه‌ای بزرگ شدم که به قدرت من به عنوان یک انسان و نه به عنوان یک زن، باوری راسخ وجود داشت. نگاه به این‌که در اطراف من چه می‌گذرد و طرح پرسش‌های درست موجب درست شدن دید انتقادی در من شد. پرسش‌هایی نظیر این‌که؛ «چگونه می‌توان این وضعیت را درست کرد؟» این‌که من در ٢١ سالگی انتخاب کردم کمونیست شوم اصلا تصادفی نیست. وقتی فارغ از وابستگی ملی و بدون در نظر گرفتن جنسیت، بی‌عدالتی می‌بینم، برای من واضح است که نمی‌توانم در حاشیه بایستم و فقط تماشا کنم. من آرزو دارم فضا و شرایط بهتری برای خودم و نسل‌های آینده درست کنم.

من دو دختر دارم. من می‌خواستم دخترانم در جامعه‌ای رشد کنند که آن‌ها را به عنوان زنان جوان بهتر می‌پذیرد. من می‌خواستم آن‌ها در کشوری رشد کنند که در آن با آن‌ها به شیوه‌ای دمکراتیک رفتار می‌شود. وقتی که من دخترم را در مهد کودک ثبت نام کردم، درگیر مبارزه شدم، چون مهد کودک نزدیک خانه ما یهودی بود و آن‌ها نمی‌خواستند دختر من را بپذیرند. من به سختی جنگیدم و در نهایت دخترم آن‌جا پذیرفته شد. من زمانی بزرگ شدم که حزب حداش در ناصریه برنده انتخابات شد، پیروزی که به امید این‌که ما می‌توانیم کاری متفاوت انجام دهیم و شرایط را تغییر دهیم دامن زد. همه این‌ها باعث شد من به اطرافم نگاه کنم ، پرسش‌های درستی بپرسم و بخواهم تغییری ایجاد کنم.

المانیتور: امروزه و در این دوره به نظر می‌رسد که گویی تنها اعراب اسرائیلی آشکارا و با افتخار در مورد کمونیست بودن صحبت می‌کنند. در نظر اسرائیلی‌ها، کمونیسم تقریبا به یک موضوع موهن یا موضوعی تقریبا منسوخ بدل شده است.

توما سلیمان: تلقی کمونیسم همچون یک موضوع موهن شروع شده است، اما این شامل مارکسیسم نمی‌شود. من به یاد می‌آورم دخترم یک بار به من گفت: «من فکر می‌کنم عرب کمونیست بودن آسان‌تر از یهودی کمونیست بودن است.» برای کمونیست بودن در سمت عربی قضیه باید بخشی از گروهی باشید که برای حقوق خود مبارزه می‌کرد، گروهی که برای دفاع از جمعیت عرب از قبل از سال ١٩٤٨ تا پایان حکومت نظامی فعالیت کرده است. چه به عنوان یک فرد و چه به عنوان عضویی از یک گروه، کمونیست بودن هزینه سختی به دنبال داشت. من فکر می‌کنم که افتخار سرچشمه گرفته از تاریخ حزب در جامعه عرب همچنین راهی برای حفظ فرهنگ ما بود. الاتحاد و مجله الجدید در زمان تلاش‌ها برای خلق یک عرب جدید، فرهنگ عربی ما را نشر و حفظ کردند. ابن عرب جدید، عرب اسرائیلی بود که از وابستگی‌های ملی خود بریده شده بود. روزنامه حزب کمونیست نیز در همین دوران از فرهنگ عربی محافظت می‌کرد. سمیح القسیم، امیل حبیبی و محمود درویش انتشار اشعار خود را از این روزنامه شروع کردند.

المانیتور: اگر اجازه بدهید، می‌خواهم به یک موضوع دردناک بپردازیم. چهار سال پیش، شما همسر خود را از دست دادید. راهی که برای رسیدن به کنست طی کرده‌اید، امروز باید به تنهایی پی بگیرید. آیا می‌توان گفت از دست دادن همسرتان شما را برای ورود به سیاست پارلمانی بیش از پیش مصمم کرد؟

توما سلیمان: بله همین طور است. من یاری داشتم که هنوز با من است. او خیلی خاص بود و از مبارزات من حمایت کامل می‌کرد. هرگاه من خسته می‌شدم، او همیشه به من می‌گفت: « آیدا، تو یک صدای منحصر به فرد هستی و مردم می‌خواهند آن را بشنوند. تو نمی‌توانی کناری بایستی.» این حمایت همیشه به من قدرت می‌داد و هنوز هم می‌دهد. من در جریان درمانش، پنج ماه را با او در مراکز درمانی گذراندم و کسان دیگری را هم با بیماری مشابه همسرم دیدم که انرژی یا دانش لازم برای مقابله با آن وضعیت را نداشتند. من دیدم چگونه آن‌ها به ساده‌گی در سیستم درمانی اسرائیل از دست می‌روند. حتی اینجا نیز در بخش درمان، با عرب‌ها به شیوه متفاوتی رفتار می‌شود. چهار سال پیش زمانی که من دنبال یک گروه حمایتی برای خانواده‌ام و خودم می‌گشتم، حتی یک گروه عرب زبان وجود نداشت.

از سوی دیگر، یک زن بیوه در جامعه عرب، وضعیت خاص خود را دارد که حامل لایه‌های دیگری از ظلم و ستم و تبعیض است. من قبلا و هنوز هم به زنان دیگری فکر می‌کنم که بیش از دیگران از حقوق خود محروم هستند. چگونه آن‌ها این شرایط را پشت سر می‌گذارند؟

المانیتور: در روز انتخابات، تنها چند ساعت پیش از اتمام زمان رای گیری، نخست وزیر بنیامین نتانیاهو به پایگاه رای دهنده‌گان خود هشدار داد: «عرب‌ها دارند به صورت گله‌ای برای رای دادن بیرون می‌آیند.» من گمان می‌کنم که شما در جریان مبارزات انتخاباتی طولانی خود، متوجه احساسات منفی اسرائیلی‌ها نسبت به اعراب شدید و آن را تجربه کردید.

توما سلیمان: چند هفته پیش در جریان مبارزات انتخاباتی، من در دو پانل انتخاباتی، یکی برای یهودیان و یکی هم برای اعراب، در دو مدرسه Ort در شهر عکا حاضر شدم. من در جریان آن پانل‌ها، از آن‌چه در زادگاه خودم می‌دیدم وحشت زده شدم، دیدم که آن‌جا یهودیان بسیاری هستند که به آویگدور لیبرمن وزیر خارجه اسرائیل از حزب تندرو یسرائیل بیتنو (اسرائیل خانه ما) رای خواهند داد. آن هم در عکا، مکانی که به عنوان شهر همزیستی به تصویر کشیده می‌شود.

المانیتور: من تصور می‌کنم، زمان وارد شدن به کنست شما با خود تجربه غنی و طولانی مدت مبارزه با خشونت علیه زنان، مبارزه با فقر و حمایت از همزیستی را وارد پارلمان می‌کنید. من فکر می‌کنم می‌توان هم اکنون حدس زد شما بر روی تصویب چه قوانینی تمرکز می‌کنید.

توما سلیمان: هر چیزی که باید برای حقوق کارگران انجام داد، این چیزی است که می‌خواهم به عهده بگیرم. چگونه می‌توانم به مردم محروم کمک کنم و البته این منحصر به فقرای درون جامعه عرب نیست. شما نمی‌توانید موضوع فقر را نادیده بگیرید. فقر در اسرائیل هم جنبه طبقاتی و هم جنبه ملیتی دارد.

المانیتور: به محض ورود به مجلس کنست، شما احتمالا خودتان را در برابر اعضای جناح راست کنست می‌بینید. آن‌ها اکنون اکثریت بزرگی را در مجلس تشکیل می‌دهند.

توما سلیمان: نگران نباشید. زمانی که شرایط بحرانی است و وقت عمل است، ولو با دشواری بسیار، من یک جنگنده واقعی هستم. من می‌دانم چگونه جنگ‌ها را پیش ببرم. من نه برای تغییر کردن خودم که  برای درست کردن تغییر وارد عرصه سیاست شده‌ام.