از سرگیری کمکهای مالی ایران به حماس

منابع المانیتور در غزه مطلع شدهاند که ارسال کمکهای مالی توسط ایران به حماس دوباره از سر گرفته شده است٬ هرچند میزان آن کمتر از کمکی است که ایران تا پیش از پایان سال ۲۰۱۲ به حماس میکرد.

اینکه حماس پس از گسستی دو ساله به محور سیاسی ایران باز خواهد گشت یا نه٬ سوالی است که در محافل سیاسی غزه مطرح است. در روز دهم مارس (۱۹ اسفند) محمود الزهار٬ یکی از رهبران حماس و یکی از آخرین رابطهای بین دو طرف اعلام کرد تلاشهایی برای احیای روابط بین دو طرف در حال انجام شدن است.

همچنین منابعی نزدیک به رهبران سیاسی حماس به المانیتور اطلاع دادهاند که پس از مذاکرات میانجیگرانه مخفی  رهبر حماس٬ خالد مشعل قرار است به زودی به ایران سفر کند. به گفته این منبع٬ قطر نقش میانجی برای از سرگیری روابط بین ایران و حماس را داشته است. سفر وزیر امور خارجه قطر٬ خالد العطیه به تهران برای رسیدن به همین مهم انجام شد.

همچنین این منبع به المانیتور گفته است که ایران  پس از برقراری ارتباط بین محمود الزهار و مروان عیسی٬ یکی از رهبران گردان عزالدین قسام (شاخه نظامی حماس) برای سفر خالد مشعل به ایران چراغ سبز دادهاست. نقطه اوج این دیدار دیر موعد٬ ملاقات مشعل با آیتالله خامنهای رهبر ایران است.

رمضان شلح٬ دبیر کل جهاد اسلامی در دیدارش با مشعل و همچنین دیدار اخیرش از قطر٬ جزئیات سفر مشعل به تهران را توضیح داد. 

پیشرفتهای منطقهای

از سرگیری روابط بین ایران و حماس پیش از این در روز دهم مارس توسط رئیس مجلس ایران٬ علی لاریجانی اعلام شده بود. او در گفتگویی اعلام کرده بود: "ایران حماس را به این دلیل که یک گروه مقاومت است حمایت میکند … روابط ما با حماس خوب است و به جایی که قبلا بود برگشته است. ما هیچ مشکلی با حماس نداریم."

المانیتور از تعدادی از رهبران رده اول و دوم حماس در غزه و بیرون از آن درباره احیای روابطشان با ایران نظرسنجی کرده است. یکی از رهبران حماس در دفترش در غزه با المانیتور گفت: "جنبش (حماس) از مسیری به مسیر دیگر نمیرود. از ایران به سمت مصر٬ سپس قطر و بعد دوباره ایران. حماس لزوما دچار اشتباه نشده است بلکه در هماهنگی کامل با خودش و با خط آزادیبخش اسلامی و ملی است. حماس درکنار خواسته مردم است. حقشان برای آزاد بودن و تشکیل نظام سیاسی مطلوبشان."

این منبع اذعان کرد که چرخشهای منطقهای که پس از سقوط دولت محمد مرسی در مصر روی داد٬ بهبود روابط ایران و حماس را سرعت بخشید. بهبود روابط قطر٬ که برای مشعل مانند خانه است و ایران خود عامل مهمی در گرم شدن روابط بین ایران و حماس است. 

این منبع همچنین میگوید: "بدون شک تحولات منطقهای در بهبود روابط بین حماس و ایران موثر بوده است. شاید مهمترین این تحولات٬ جدایی سخت و خشن حماس از مصر پس از کودتا و تنش در روابط قطر و عربستان سعودی است. این تنش باعث شد روابط بین قطر و ایران بهبود یابد و این بهبود تاثیر مثبتی در بهبود روابط حماس با ایران گذاشت."

یوسف رزقه٬ وزیر اطلاعات سابق دولت حماس روابط بین ایران و حماس را خوب توصیف میکند و معتقد است دو طرف بر سر بسیاری از مسائل -مهمترینشان مبارزه با اسرائیل- با هم اتفاق نظر دارند. 

از سرگیری دوباره کمکهای مالی ایران به حماس٬ نشانهای از این است که در محافل تصمیمگیری در تهران هیچ مخالفت اساسی با حماس وجود ندارد و این امر برای حماس بسیار خوشآیند است. 

این مسئلهایست که احمد یوسف -یکی از مشاوران سابق اسماعیل هنیه٬ رهبر فلسطینی- آن را تایید میکند. او میگوید حماس مشتاق است روابط با ایران را بهبود بخشد چرا که دو طرف شرکای استراتژیکی هستند و با هم توافق کردهاند که با تفاهم نسبت به جایگاه یکدیگر در مسائل مورد اختلاف مانند سوریه برخورد کنند. 

با این وجود٬ بهبود دوباره روابط حماس و ایران لزوما توسط همه متحدین ایران با استقبال مواجه نمیشود. مشخصا سوریه و حزبالله حاضر نیستند حماس را دوباره در محور خود بپذیرند. 

آشتی با حزبالله

یکی از چهرههای شناخته شده فلسطینی در لبنان به دنبال آشتی میان حزبالله و حماس -بر اساس بهبود روابط حماس با ایران- است. در گفتگویی تلفنی با المانیتور او تایید کرد که حزبالله معتقد است عناصر حماس٬ قاچاق اسلحه به سوریه از راه لبنان را نادیده میگیرند و بعضی از آنها در جنگ سوریه شرکت کردند. او همچنین میگوید تعدادی از فلسطینیان در بمبگذاری جنوب بیروت نقش داشتهاند٬ هرچند این ادعا توسط حماس رد شدهاست.

مهمترین بخش تلاشهای میانجیگرانه بین حماس و حزبالله که پشت درهای بسته انجام میشود به گفته او "توافق درباره داشتن اختلاف" در مورد مسئله سوریه و ادامه "همپیمانی استراتژیک" است. 

صلاح بردويل یکی از اعضای حماس نیز همین موضع را تکرار میکند. به گفته او علیرغم اختلاف نظر درباره سوریه٬ روابط حماس با حزبالله خوب است. همچنین به گفته او تلاشهایی که برای بهبود روابط میشود به هر دو طرف سود میرساند.

حماس خود را محدود به سخن گفتن درباره بهبود روابط با حزبالله نمیکند٬ بلکه هیئتهایی به گروههای لبنانی فرستاده است تا حماس را از اتهام دست داشتن در اقدامات گروههای سلفی و جهادی در اردوگاههای پناهندگان فلسطینی در لبنان مبری کند.

این امر نمایندگان حماس را بر آن داشته که بیگناهیشان را به حزب الله ثابت کنند. ارتباط بین دو طرف هنوز برقرار است و علیرغم پیچیدگیها و اختلاف نظرها هیچ کدام قصد قطع آن را ندارند بهخصوص به خاطر اهمیت مسائل مشترکشان.

جهاد طاها یکی از چهرههای حماس در لبنان در گفتگویی با وبسایت صدی عدن در روز ۱۶ مارس (۲۵ اسفند) اعلام کرد که جنبش حماس به فکر اقدامی مبتکرانه برای تقویت روابط بین لبنان و فلسطین است تا از بروز نزاعهای فرقهای جلوگیری کند. سخنان او نشان دهنده تمایل حماس برای بهبود روابط با حزبالله طی یک سری گفتگوهای فشرده و دیدار با مقامات لبنانی برای تضمین موفقیتش است.

یک منبع نزدیک به حماس به المانیتور گفته است که بازگشت حماس به روابط خوب با ایران را میتوان "بُر زدن دوباره ورقها" در منطقه در چند ماه اخیر دانست که در پی تغییرات در سوریه و مصر صورت گرفتهاست.

"بازگشت به روابط خوب با آنها دستیافتنی است زیرا تصمیم گیرندگان سیاسی شیعه در تهران٬ به دلیل قطبی شدن فرقهای و سیاسی که در منطقه حاکم است میخواهند روابطشان با گروه سنی مذهب حماس احیا و تقویت کنند. در مقابل٬ حماس در این مقطع حساس به این رابطه احتیاج دارد و امیدوار است سفر مشعل به تهران گامی در رسیدن به این هدف باشد. چنین تحولی٬ خونی تازه در رگهای حماس میدمد و به این گروه توان تاب آوردن محاصره را میدهد. محاصرهای که به طرز بی سابقهای سختتر شده است."