اردیبهشت ۱۱, ۱۳۹۷

آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل، روز ۲۹ آوریل در نیویورک گفت: «ما سه مشکل داریم: ایران، ایران، ایران.» ظاهراً اسرائیل نه مسئله‌ای در مورد فقر دارد، نه فساد و نه مشکلی با فلسطینی‌ها. خوشبختانه، ایران هست! لیبرمن البته فردی نبود که فشنگ جادویی ایران را برای رویارویی با هر مشکلی اختراع کرده باشد. ثبت این اختراع به بنیامین نتانیاهو باز می‌گردد؛ کسی که روز ۳۰ آوریل اطلاعات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را در یک نمایش آماتور بار دیگر مطرح کرد.

این، گفته‌های نخست‌وزیر در سه سال قبل است؛ زمانی که به انتقادهای تند یک آژانس دیده‌بان دولت در مورد شکست سیاست‌های مسکن پاسخ داد: «زمانی که ما دربارهٔ هزینهٔ مسکن، هزینهٔ زندگی صحبت می‌کنیم، من هرگز یک لحظه 'خود زندگی' را فراموش نمی‌کنم.» اما «خود زندگی» چیست که نتانیاهو از آن برای پاسخ به منتقدانش سود برد؟ البته رویارویی با ایران! او در صفحهٔ فیس‌بوکش نوشت: «اکنون بزرگ‌ترین تهدید برای زندگی ما برنامه اتمی ایران است.»

علاوه بر مسئله اتمی ایران و حمایت این کشور از تروریسم، اسرائیل اکنون با ایران در مرزهای سوریه نیز مشکل دارد. با این حال، یک مشکل مضاعف دیگر با ایران وجود دارد که پشت این سه موضوع پنهان شده و پوشش مناسبی نگرفته است. زمانی که «خود زندگی در تهدید است»، تنها یک احمق می‌تواند به خاطر اخذ چند نخ سیگار برگ (چیزی که حامیان نتانیاهو در دفاع از او مقابل اتهام‌های فساد مالی می‌گویند)، از مردی انتقاد کند که مدافع زندگی مردم در برابر تهدیدهاست. نتانیاهو خود رویکردش را اخیراً در این مورد آشکار کرده است. او اصرار داشت که روز ۱۸ آوریل در هفتادمین سالروز استقلال اسرائیل، بر خلاف سنت همیشگی نطق رئیس کنست (مجلس اسرائیل)، خود سخنرانی کند. نتانیاهو از فرصت یک جشن ملی حداکثر سوءاستفاده را کرد تا بگوید: «دشمنان ما که فکر می‌کنند ما یک پدیدهٔ زودگذر هستیم». چه کسی می‌خواهد به مشکل سیستم آموزشی کشور فکر کند؟ چند نفر از اسرائیلی‌ها حوصلهٔ آن را دارند که این سخنان نخست‌وزیر را با واقعیات تطبیق دهند: «ظرف ۷۰ سال، شما کشوری را خواهید داشت که بسیار قوی‌تر از امروز است.» وعده‌های او ممکن است بر این پیش‌فرض باشد که قدرت درازمدت یک کشور بر تعداد موشک‌ها، جنگنده‌ها و تانک‌هایش استوار است.

نتانیاهو در آن مراسم، این‌گونه لاف زد: «کشورهای بسیاری، بسیار زیاد، در تمامی قاره‌ها، دستاوردهای معنوی و مادی ما را تحسین می‌کنند؛ دستاوردهای علمی و فرهنگی‌مان را.» چند روز بعد، انستیتو هارون برای سیاست‌گذاری اقتصادی در مرکز میان‌رشته‌ای هرتزلیا، شاخص‌هایی را برای محاسبهٔ عملکرد اسرائیل در ۱۰ حوزه سیاست‌گذاری کلیدی منتشر و آن‌ها را با میانگین جهانی کشورهای توسعه‌یافته مقایسه کرد. طبق این اطلاعات، اسرائیل در تمامی این زمینه‌ها، غیر از بخش درمانی، عقب‌تر است. به رغم رشد اقتصادی قابل‌توجه اسرائیل، طبق آمار سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، میزان فقر -پس از کاهش مالیات‌ها و کمک‌های مالی دولتی- در بالاترین سطح میان کشورهای توسعه‌یافته قرار دارد. میزان سرانهٔ‌ قتل، حملات و تجاوز نیز از بسیاری کشورهای توسعه‌یافته، شامل کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، فراتر است. اسرائیل همچنین در زمینه‌ٔ شاخص‌های حفاظت محیط زیست نیز در رده پایینی قرار دارد.

نتانیاهو از نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، نقل قول کرد که طی دیدار اخیرش از اسرائیل، این کشور را «موتورخانه فناوری» خوانده بود. نتانیاهو هرگز فرصتی را برای بالیدن به مهارت‌های فناوری پیشرفته اسرائیل از دست نداده است. با این حال، چنین موفقیتی به خاطر سیاست‌های دولتی به دست نیامده است. مسئله برعکس آن است. طبق اطلاعات انستیتو هارون، اسرائیل هم در اثرگذاری و هم در نتیجه‌گیری، عقب مانده است. برای حدود ۲۰ سال، کودکان مدرسه‌ای در اسرائیل جایگاه چهلم در آزمون‌های بین‌المللی پیسا را داشته‌اند که دستاوردهای دانش‌آموزان ۱۵ ساله را در چندین کشور (سال ۲۰۱۵ در ۷۲ کشور) می‌سنجد. اسرائیل مقام اول را در فاصله میان قوی‌ترین و ضعیف‌ترین دانش‌آموزان در مقایسه با سایر کشورهای سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی داشته است.

کارشناسان بانکی اسرائیل به ربط مستقیمی میان ناکامی دانش‌آموزان اسرائیل در آزمون بین‌المللی و عملکرد ضعیف آنان در زمان بزرگسالی در تحقیقات مهارت‌های پیاک اشاره می‌کنند. پیاک مهارت‌های پایه‌ای و قابلیت‌های بزرگسالان را در سراسر جهان بررسی می‌کند و میزان کارآمدی آنان در محیط کار را نشان می‌دهد. اسرائیل به رغم رتبهٔ پایین، هنوز از نظر مخارجی که برای دانش‌آموزان در نظر می‌گیرد، در یک‌سوم پایینی کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی قرار دارد. طبق داده‌های مرکز اطلاعات و تحقیقات کنست، میزان هزینه‌های دولت در تحقیقات و توسعه غیر نظامی -به‌ویژه در زمینهٔ سلامت، محیط زیست و انرژی- خیلی پایین‌تر از کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی است.

بودجه سال ۲۰۱۹ شامل کسر ۲۵ درصد از مبلغ اختصاص‌یافته به مرکز تحقیقات کشاورزی (ولکانی) بود. آوی پرل، دانشمند ارشد وزارت کشاورزی، اخیراً گفت که نتوانسته درک کند چگونه چنین ضربه‌ای به فعالیت‌های مرکز ولکانی، می‌تواند توجیه داشته باشد؛ در حالی که پروژه‌های بزرگ کشاورزی و تحقیق و توسعه اسرائیل در هند، روسیه و چین، در جریان است. همچنین درک این مطلب دشوار است که چرا با توجه به لاف «موتورخانه فناوری»، بودجهٔ مراکز آموزش عالی اسرائیل کسر می‌شود؟

طبق داده‌های اداره مرکزی آمار، حدود ۱۱ درصد از کسانی که در مراکز علمی اسرائیل دکترا گرفته‌اند، در خارج از کشور زندگی می‌کنند. ۲۵ درصد از آنان در رشته‌های ریاضی، ۱۹ درصد علوم کامپیوتر، ۱۹ درصد مهندسی و ۱۷ درصد در رشته‌های هوا و فضا دکترا دارند. ظرف سه سال گذشته، شمار دانشگاهیانی که به اسرائیل بازگشته‌اند ۲۳ درصد کاهش داشته است. آنان که کشور را ترک می‌کنند، بیش از کسانی هستند که به کشور بازمی‌گردند.

اسرائیل در هفتادمین سالروز تأسیس خود، مشکلات کمی ندارد. در صدر آن‌ها، تسلط مذهبیون ایران بر منطقه و افزایش تنش با فلسطینی‌ها قرار دارد. تمرکز بر دستور کار متمرکز بر امور دفاعی، به دو صورت در اختیار دست‌راستی‌های اسرائیل به رهبری نتانیاهو قرار گرفته است: تمرکز افکار عمومی بر فوریت «تهدید ایران» که هم او را رهبری مقتدر می‌نماید و هم مشکلات کشور را در زمینه‌هایی مانند بهداشت و آموزش، به زیر فرش ایرانی می‌ریزد. این باعث می‌شود که نتانیاهو مسائل مربوط به کیفیت زندگی را کم‌اهمیت جلوه دهد. مشکل این‌جاست که خوارشماری کیفیت زندگی، در نهایت به تحقیر خود زندگی می‌انجامد.