منابع عراقی به المانیتور گفتند یک تاجر لبنانی آمریکایی که بنا بر گزارشها، با تحقیقات ویژهٔ رابرت مولر در مورد روسیه همکاری کرده است، یکی از دلالان معاملهٔ جنجالی ۴.۲ میلیارد دلاری تسلیحاتی سال ۲۰۱۲ بین عراق و روسیه بوده است.
معامله تسلیحاتی روسیه
طبق گفتهٔ دو منبع عراقی، جرج نادر، ۵۸ ساله، در سال ۲۰۱۲ به مسکو سفر کرد و به طرفهای ملاقاتش گفت که نمایندهٔ نوری مالکی است و معاملات باید از طریق او انجام شوند. نقش نادر در معامله برای مقامهای عراقی مجادلهبرانگیز بود؛ زیرا وزیر دفاع عراق آن زمان در روسیه بود تا مذاکره کند و آنها نمیدانستند که مالکی از راه نادر در حال دور زدن مقامهای رسمی است.
یکی از منابع عراقی که به شرط محرمانهماندن نامش حاضر به گفتوگو با المانیتور شد، گفت که در زمان سفر مالکی به مسکو در سال ۲۰۱۲ برای امضای توافق تسلیحاتی با پرزیدنت ولادیمیر پوتین، شاهد تماسهای مالکی و نادر در هتلی در مسکو بوده است.
به گفتهٔ منبع عراقی، نادر از اواسط دهه ۲۰۰۰ میلادی تا زمان پایان نخستوزیری مالکی در سال ۲۰۱۴، به عنوان دلال معاملات ایفای نقش میکرد. نادر سپس به مشاورت ولیعهد قدرتمند ابوظبی، محمد بن زاید آل نهیان، برگزیده شد. لیکن ملاقات نادر با اعضای دولت دونالد ترامپ در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ -شامل جرد کوشنر، داماد ترامپ؛ مایکل فلین، مشاور پیشین امنیت ملی و استیو بنن، استراتژیست ارشد پیشین- باعث شد که نادر توجه مولر را جلب کند.
نیویورک تایمز روز سهشنبه گزارش کرد که نادر به محض ورود به فرودگاه بینالمللی دالس واشینگتن در روز ۱۷ ژانویه، از سوی مقامات افبیآی بازداشت و بازجویی شد. او قرار بود در جشن یکسالگی ریاست جمهوری ترامپ در مارالاگوی فلوریدا حضور یابد. بازپرسان مولر از او در روز دوم مارس سئوالاتی پرسیدند و بنا بر گزارشها، نادر اکنون در حال همکاری با تحقیقات مولر است. یکی از سئوالات مولر از نادر این است که آیا امارات متحده عربی احتمالاً پولی به نزدیکان دولت ترامپ با هدف اثرگذاری بر آنها، بهویژه در مسئلهٔ رویارویی با قطرِ، پرداخت کرده است؟
از روزنامهنگار تا دلال معاملات
جایگاه کنونی نادر به عنوان دلال معاملات، به گذشتهٔ او مرتبط است. او سردبیر یک مجله مربوط به خاورمیانه بود که در دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ در واشینگتن منتشر میشد. او با پرزیدنت بیل کلینتون و آیتالله روحالله خمینی مصاحبههایی انجام داده بود.
در این زمان، نادر به عنوان یک میانجی غیررسمی در گفتوگوهای اسرائیل و سوریه که با تشویق دولت کلینتون در جریان بود، شرکت میجست. حدود سال ۲۰۰۰ بود که او ناگهان از صحنه سیاست واشینگتن محو شد.
مارتین ایندیک، دستیار وزیر خارجه در امور خاور نزدیک در دولت کلینتون و سفیر آمریکا در اسرائیل در دهه ۱۹۹۰، به المانیتور گفت: «او یک میانجی قابل اعتماد بود؛ یک تسهیلکننده. او مرد شیادی نبود.»
به گفتهٔ ایندیک، نادر از طریق فاروق الشرع، وزیر خارجهٔ اسبق سوریه و سفیر پیشین سوریه در آمریکا، و همچنین از طریق ولید معلم، وزیر خارجهٔ کنونی، با رژیم حافظ اسد در تماس بود. در تلاش برای به انجام رساندن طرح صلح میان اسرائیل و سوریه، «او گهگاه به اسرائیل میرفت؛ مصاحبهای [با فاروق الشرع] برای ایهود یعاری، روزنامهنگار اسرائیلی، ترتیب داده بود تا گامی در راه اعتمادسازی برداشته شود. جرج نادر یکی از کسانی بود که باعث شد این اتفاق بیافتد… آنها او با [ران] لاودر آشنا شد و همراه با او ۱۶ بار در سال ۱۹۹۸ به دمشق سفر کرد.»
ایندیک که اکنون معاون اجرایی مؤسسهٔ بروکینگز است، افزود: «زمانی که دولت کلینتون رفت، جرج هم رفت.»
هشام ملحم، روزنامهنگار، به المانیتور گفت: «آخرین باری که من خبری [از نادر] شنیدم، بعد از حملهٔ آمریکا به عراق بود. او از کردستان با من تماس گرفت. اما چرا محمد بن زاید [ولیعهد ابوظبی] او را میخواست زمانی که [سفیر امارات] یوسف القتیبه را با خود داشت؟»
از میانجیگری در مذاکرات صلح اسرائیل و سوریه تا دلالی در فضای پس از جنگ
نادر در میانهٔ دههٔ ۲۰۰۰ میلادی در عراق ظاهر شد تا از دفترچه تلفن پربار خود در روزهایی که سردبیر مجله بود، در کار مشاورت سیاستمداران عراقی استفاده کند. مشتریان او از برخی رهبران جدید شیعه عراق تا مقامهای کرد را شامل میشدند.
طبق گفتهٔ منابع عراقی، نادر کمک کرده بود تا ملاقاتهای مربوط به دیدار سال ۲۰۰۵ رهبران مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق از واشینگتن انجام شود. مجلس اعلا یکی از احزاب سیاسی شیعهٔ نزدیک به ایران است. یک منبع دیگر عراقی که در تبعید زندگی میکند، به المانیتور گفت که در سال ۲۰۱۰، نادر ملاقات مشابهی را بین نچیروان بارزانی، نخستوزیر وقت اقلیم کردستان عراق، با مقامهای عالیرتبهٔ اماراتی، از جمله ولیعهد، ترتیب داد. اما نادر نتوانست رهبر اقلیم را به خود جلب کند.
منبع دوم گفت که به مقامهای کردستان عراق در آن زمان توصیه کرده بود تا مراقب نادر باشند. او گفت: «نادر ملاقات نچیروان بارزانی با ولیعهد امارات و سعد حریری را نیز ترتیب داده بود.»
او گفت که نادر «ماهرانه ادعا میکرد که به افراد اسرارآمیزی دسترسی دارد. او میتوانست فوت و فن نفوذ به دوستان مورد اعتماد خود را به دست آورد.»
سال ۲۰۱۲، نادر توانست پیوندهای نزدیکی با نوری المالکی، نخستوزیر عراق و احمد مالکی، فرزند او، ایجاد کند. نادر با احمد مالکی در پروژههای تولید برق همکاری کرد. روابطی که نادر با فرزند مالکی ایجاد کرد، باعث شد تا در زمان معاملات سلاح با روسها، به حلقهٔ خودیهای نخستوزیر راه یابد.
در ماه اوت سال ۲۰۱۲، سعدون الدلیمی، وزیر دفاع وقت عراق، ۲۴ روز در مسکو ماند تا توافقی به ارزش ۴.۲ میلیارد دلار نهایی شود. اما منبع المانیتور که یک مقام پیشین عراقی است، گفت که در طول مذاکرات پیامی را از یوری شافرانیک، وزیر وقت انرژی روسیه، دریافت کرد که به او هشدار میداد افراد دیگری در مسکو هستند و ادعا میکنند که آنها نمایندهٔ مالکی هستند، نه وزیر دفاع؛ و توافق باید از کانال آنان انجام شود.
در نهایت، روز سوم اکتبر سال ۲۰۱۲ شافرانیک به بغداد رفت تا شرایط را با مالکی به طور شفاف در میان بگذارد شافرنیک حتی پیشنهاد یک خط تماس مستقیم را با ولادیمیر پوتین ارائه کرد تا از سردرگمی و درز احتمالی اخبار جلوگیری شود.
مقام پیشین عراقی در این باره گفت: «سوم اکتبر، یوری [شافرانیک] به بغداد آمد، با نخستوزیر ملاقات کرد و گفت که آقای پوتین پیشنهاد میکند تا روابطی مستقیم بین شما و او برقرار شود تا از نشت احتمالی جلوگیری گردد… و از ایجاد موارد ناسالم پیشگیری شود. نخستوزیر از این امر استقبال کرد.»
مالکی به مقامات اطمینان داد که از این پیشنهاد استقبال میکند و اینگونه نشان داد که سردرگمی در این مورد که چه کسی نمایندهٔ بغداد در معاملات تسلیحاتی است، حل خواهد شد.
بنابراین، مقام سابق عراقی متحیر شد زمانی که طی همراهی مالکی در سفرش به مسکو در سال ۲۰۱۲، دید که نادر به هتل آنها آمده و با آسانسور به سوئیت مالکی رفته است.
او گفت: «ما در هتل رادیسون مسکو بودیم. ناگهان، جرج نادر آمد، با گامهایی شتابان سوار آسانسور شد و من از صفحه نمایش آسانسور دیدم که به طبقهای رفت که نخستوزیر در آن اقامت داشت.»
وی افزود: «وقتی که وزیر دفاع به طبقهٔ همکف آمد، من پرسیدم که آیا جرج نادر را دیدی؟ او گفت که بله؛ دیده است که به سوئیت نخستوزیر وارد میشد. آن زمان من فهمیدم که مسئله در داخل خانه است. طرف فاسد که به مسکو رفته بود تا نمایندهٔ مالکی باشد، شامل… افراد غریبهای نبود. آنها درون حلقهٔ مالکی بودند.»
مقام پیشین عراقی ادامه داد: «همچنین، زمانی که ما آنجا بودیم، به حقایق بسیاری دست یافتیم. من شخصاً نمیدانستم آنها که در اواخر ماه اوت به مسکو سفر کرده بودند، به مالکی و فرزندش وصل هستند. اما جرج نادر را به خوبی میشناختم و بسیار شگفتزده شدم. آنگاه بلافاصله دریافتم که نادر روابطی با فرزند مالکی دارد.»
مقام پیشین گفت که در جریان سفر به مسکو «ما دریافتیم یکی از سه فردی که در مسکو خود را نماینده [مالکی] معرفی میکردند، جرج نادر بوده است.»
تماس المانیتور با یکی از وکلای نادر در یکی از پروندههای پیشین، بیپاسخ ماند. یکی از سخنگویان سفارت عراق گفت که اطلاعی در این باره ندارد.
توافق تسلیحاتی عراق و روسیه، در عراق جنجالی به پا کرده و همواره در مظان اتهام فساد بوده است. در نوامبر ۲۰۱۲، تنها یک ماه پس از امضای توافق، دلیمی که آن زمان کفیل وزیر دفاع شده بود، اعلام کرد که توافق ملغی شده است. به گزارش رویترز، او به «احتمال فساد در قرارداد» اشاره کرده بود.
اما به گزارش رویترز، علی الموسوی، مشاور رسانهای وقت مالکی، در آن زمان گفت مذاکرات بر سر توافق دوباره برگزار خواهد شد و تعلیق توافق «یک تدبیر احتیاطی بوده تا فساد احتمالی بررسی شود.»
از عراق تا امارات متحده عربی
پس از پایان دورهٔ نخستوزیری مالکی در سال ۲۰۱۴، نادر مشاور ولیعهد ابوظبی شد. با این حال، تا زمان انتخابات ترامپ، نادر توانسته بود زیر رادار بماند و حتی تعداد بسیاری از مشاورین واشینگتنی که به امارات مشاوره میدادند، گفتند که هیچ اطلاعی از نقش وی نداشتهاند.
اکنون بر عهدهٔ مولر است که فعالیتهای اسرارآمیز نادر را عمیقاً دریابد و نقشی را که او ممکن است در نفوذ بر سیاستهای ترامپ در خاورمیانه بازی کرده باشد، آشکار کند.