تنش های بین ایران و عربستان و تاثیر آن بر جهان ورزش

این روزها ردپای مناقشه سیاسی میان ایران و عربستان در زمین فوتبال هم دیده می‌شود؛ مقام‌های عربستانی ابتدا در رسانه‌ها و بعد در نامه‌ای به کنفدراسیون فوتبال آسیا، درخواست کرد‌ند تا بازی‌ تیم‌های این کشور با رقیب‌های ایرانی در زمینی بی‌طرف انجام شود. مقام‌های ایرانی نیز  تاکید کردند که این درخواست را نمی‌پذیرند. در نهایت AFC اعلام کرد رای نهایی را تا ۱۵ مارس صادر ‌می‌کند و اگر تا آن زمان این مناقشه حل و فصل نشود، درخواست بازی در زمین بی طرف را خواهد پذیرفت.

تصمیم AFC تا این‌جا با رضایت دبیرکل‌های دو فدراسیون فوتبال ایران عربستان همراه بوده؛ طرف ایرانی با تاکید بر جدایی فوتبال از سیاست به حل مناقشه امیدوار است و طرف سعودی به برگزاری بازی‌ها در زمین بی‌طرف.

نخستین باری که ایران از میزبانی یک بازی فوتبال محروم شد به مسابقه‌های مقدماتی جام جهانی 1986 برمی‌گردد. فیفا در آن زمان ایران را به دلیل شرایط جنگی –با عراق- از حق میزبانی محروم کرد و پیشنهاد بازی در زمین بی طرف را داد. ایران اما نپذیرفت و مسابقه‌ها را تحریم کرد. مدتی بعد و در بحبوحه جنگ با عراق، از میزبانی رقابت‌های مقدماتی المپیک 1988 سئول نیز محروم شد. این بار اما این محرومیت را پذیرفت و در زمین بی طرف– دوحه- به مصاف کویت رفت.

در حال حاضر احتمال محرومیت از میزبانی تحت تاثیر ‌روابط سیاسی دو کشور قرار دارد که بعد از حمله به سفارت عربستان در تهران و مشهد متوقف شده. روابطی که پیش از آن نیز خالی از  نارضایتی و مناقشه نبود. حالا عربستانی‌ها می‌گویند به ایران نمی‌روند، چون ایران از امنیت کافی برای حضور کاروان‌های ورزشی برخوردار نیست.

احمدرضا براتی، عضو سابق کمیته حقوقی AFC در گفت‌وگو با المانیتور، با تاکید بر مخالفت با تاثیرگزاری اختلافات سیاسی بر مناسبات ورزشی، ایران را یکی از باثبات‌ترین کشورهای منطقه می‌داند که "سال‌ها با آمریکایی‌ها مشکل سیاسی داشته و دارد، ولی مناسبات ورزشی با آن‌ها را از روال عادی خارج نکرده و رفت ‌و ‌آمدها همیشه در کمال امنیت بوده. میزبانی ایران در رقابت‌های ورزشی مهم در سطح منطقه و دنیا نشانه‌ای واضح برای وجود امنیت است. عراق، سوریه و افغانستان به واسطه شرایطی  که در کشورشان بوده، مسابقات خود را به میزبانی ایران برگزار کرده‌اند." 

این مناقشه و حاشیه‌های آن بیش از دو ماه است که در رسانه‌ها ادامه دارد. اظهارنظرهای مسوولان فوتبالی دو کشور نیز. بر خلاف رسانه‌ها و مقامات فوتبال عربستان، رسانه‌ها و عده‌ای از مقامات فوتبالی در ایران، رای AFC و عملکرد فدراسیون فوتبال ایران را مورد انتقاد قرار دادند. تا این‌جا اما نشانه‌ای از توافق احتمالی دیده نمی‌شود.

"نظر AFC به نظر عربستانی‌ها نزدیک‌تر و در رای صادر شده نیز جلب رضایت آن‌ها مستتر است. ما باید بیشتر منافع کشورمان را در نظر بگیریم تا رضایت فلان شخص را در جای دیگر."

 این حرف‌ها را عباس ترابیان، رییس سابق کمیته روابط بین‌الملل فدراسیون فوتیال ایران، به المانیتور می‌گوید. به عقیده او فوتبال عربستان، نمودی از مسایل سیاسی این کشور است: "مسوولان فوتبال عربستان بدون در نظر گرفتن خط مشی سیاسی مقامات کشورشان هیچ حرکت فوتبالی نمی کنند. در روزهای گذشته نیز هیچ نشانه‌ای از تلاش آن‌ها برای تغییر این وضعیت دیده نشده."

به عقیده براتی AFC "به دنبال حل مسالمت‌آمیز مساله است تا این بحران با تدبیر مقامات دو کشور فیصله پیدا کند و اگر اینطور نشود هیات رییسه و ارکان حقوقی و قضایی کنفدراسیون باید تصمیم خود را بر مبنای اساسنامه و قانون اتخاذ کنند."

به نظر این کارشناس حقوقی فوتبال، فاصله کم زمانی میان حمله به سفارت و جلسه کمیته مسابقات در afc، باعث شد تا مقامات فوتبال ایران فرصت کافی برای رایزنی و بررسی ابعاد حقوقی موضوع نداشته باشند: "اما همین‌که تا ۱۵ مارچ فرصت گرفته‌اند، کار مثبتی انجام شده که البته باید از آن برای مذاکره با مقامات AFC  و فدراسیون‌های دیگر کشورهای عضو حداکثر استفاده را ببریم."

از طرف دیگر، مهدی محمدنبی، دبیرکل سابق فدراسیون فو‌تبا‌ل ایران با اشاره به بند سوم اساسنامه AFC و فیفا که تبعیض نژادی و ورود مسائل سیاسی توسط فدراسیون‌ها به فوتبال را مجاز نمی‌داند، گفت: "اساسا طرح این موضوع توسط عربستان و امارات در کنفدراسیون فو‌تبا‌ل آسیا به لحاظ ماهیت حقوقی مردود است و نباید مطرح می‌شد. حتی باید با این دو کشور برخورد قانونی صورت می‌گرفت."

در نهایت کمیته اجرایی AFC زمان برگزاری رقابت‌ها میان نماینده‌های این دو کشور در لیگ قهرمانان آسیا را تغییر داد. رقابت‌های مرحله گروهی این لیگ از ۲۳ فوریه آغاز شده و بر اساس قرعه کشی مسابقات تیم‌های ذوب آهن، سپاهان و تراکتورسازی از ایران باید در گروه‌هایی جداگانه  به مصاف تیم‌های الاتحاد، النصر و الهلال از عربستان بروند.

در واکنش به تغییر زمان بازی‌ها، رییس فدراسیون فوتبال عربستان از کمیته اجرایی AFC تشکر و تاکید کرد که قطر را به عنوان زمین بی طرف پیشنهاد داده. در سوی دیگر رییس فدراسیون فوتبال ایران بر تلاش برای حل مسالمت آمیز مناقشه اصرار و از قطر، عمان و امارات به عنوان گزینه‌های میزبانی این رقابت‌ها نام برد.

این در حالی است که به عقیده عباس ترابیان، قطر گزینه مناسبی برای ایران نیست: "قطر را انتخاب نخواهیم کرد. عمان، لبنان یا حتی امارات می‌توانند گزینه‌های پیشنهادی ما باشند."

در جریان این مناقشه، یوسف سرکال، رییس فدراسیون فوتبال امارات نیز درخواستی مشابه به afc ارائه و از این نهاد درخواست کرد تا "بازی‌های نمایندگان این کشور با تیم‌های ایرانی در زمین بی طرف انجام شود و برای جلوگیری از تنش بین ایران با کشورهای عربی بهتر است که ایران از گروه‌بندی کشورهای غرب آسیا حذف و به شرق منتقل شود."

کنفدراسیون فوتبال آسیا درخواست امارات را نپذیرفت اما به این کشور تضمین داد که نظارت بیشتری بر امنیت برگزاری رقابت‌ها در ایران داشته باشد. در رقابت‌های گروهی لیگ قهرمانان آسیا، الجزیره و النصر از امارات با  تراکتورسازی و سپاهان هم‌گروه هستند.

در صورت حل نشدن این مناقشه، باید دید سرنوشت سایر رقابت‌های ورزشی میان این دو کشور، به ویژه مسابقه‌های مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸ به کجا خواهد رسید. تا این‌جا و به گفته احمد الخمیس، دبیر کل فدراسیون فوتبال عربستان: "بازی نکردن در خاک ایران تنها مختص به تیم‌های باشگاهی عربستانی نیست، بلکه اگر تیم ملی عربستان هم در مرحله انتخابی نهایی جام جهانی با ایران هم‌گروه شود حاضر نخواهیم شد که در خاک ایران به میدان برویم. تا قبل از اینکه روابط بین دو کشور به روال عادی خود برنگردد در هیچ دیداری در ایران به میدان نخواهیم رفت."