چالش جدید اردوغان و پ. ک.ک در روند مذاکرات صلح

اظهار نظرهای اخیر رئيس جمهور رجب طیب اردوغان در برابر روند صلح با کردها باعث به وجود آمدن سردرگمی های عمیقی شده است: آیا ترکیه خود را برای یک جنگ جدید با حزب کارگران کردستان (پ. ک .ک)  در جریان انتخابات آماده می کند؟

  جنجال زمانی آغاز شد که اردوغان به مخالفت با ایجاد یک میز مذاکره برای انجام مرحله بعدی روند صلح برخاست، زیرا تا پیش از این  در  پیشرفته های به دست آمده اظهار نظرات او در روند گفت وگو  بسیار دخیل بوده است. در واکنش به این اقدام  طرف کرد مذاکره تمام برنامه های مریوط به برنامه خلع سلاح را معلق کرده و آن را "لگد اردوغان به میز مذاکره" خواندند.این تصمیم در ابتدا توسط مظفر آیاتا، یکی از بنیانگذاران پ ک ک اعلام شد، و پس از آن از طرف بسه هوزات از روسای شورای اجرایی کنگره جوامع کرد ( ک.س.ک)مورد تائید قرار گرفت.این سازمان به حمایت از جنبش های کرد می پردازد.

منابع کردی گمان می برند که  اردوغان  بعد از انتخابات ۷ ژوئن حملات جدیدی را علیه  کردها آغاز خواهد کرد.همان طور که پیش از این نیز اردوغان درجلسه ای  که در ۴ می ۲۰۰۷ با حضور یاسر بویوکانیت  رئیس ستاد مشترک ترکیه در کاخ دُلمه‌باغچه برگزار شد ه بود  نیز حملاتی را متوجه کردها کرده بود. در پی این جلسه- که هنوز هم جزئیات آن پنهان مانده است-  یک  سری عملیات زمینی علیه پ .ک .ک در سال ۲۰۰۸  انجام شده ، که هیچ نتیجه نیز  به همراه نداشت. در سال ۲۰۰۹، هزاران نفر از کردها پشت میله های زندان قرار گرفتند، این عمل به عنوان بخشی از یک جست و جوی گسترده برای کنگره جوامع کرد ( ک.س.ک) شناحته شد. این در حالی بود که در آن زمان مقامات ترکیه مشغول مذاکره با نمایندگان پ.ک.ک در اسلو بودند.

بحران جدید در پی جلسه ای در دلما باغچه شدت گرفت. در این زمان،  ارتش طرف گفت و گوی دولت  نبود بلکه موضوع اصلی به جنبش کردها مربوط میشد، یعنی گروهی از قانون گذاران عضو حزب دموکراسی خلق که در فرایند صلح مشارکت داشتند.

در  نشست  ۲۸فوریه، حزب دموکراتیک خلق‌ در تماس مداوم با عبدالله اوجالان رهبر پ .ک.ک ، که در حال حاضر در جزیره إمرالي زندانی است، و رهبران پ ک ک در کوه های قندیل در عراق، پیش نویس ۱۰ ماده ای برای  روند صلح اعلام کردند.در یک  نشست مشترک با مقامات دولتی، سرّی ثریا اُندر ،قائم مقام حزب دموکراتیک خلق گفت:" من از پ. ک. ک  برای تشکیل یک کنگره فوق العاده در بهار دعوت می کنم .هدف از این دعوت اتخاذ یک تصمیم استراتژیک و تاریخی برای رسیدن  به یک درک مشترک در زمینه ترک مبارزه مسلحانه است."

در این بین دولت در صدد بود که به عموم مردم اعلام کند که پ .ک .ک به دنبال این بیانیه سلاح های خود را زمین خواهد نهاد.در واقع بدون اینکه به بحث رسیدن به" یک درک مشترک" اشاه ای کند. در هر صورت، با توجه به تحرکات گروههای  کرد، در صورتی که این گروه ها حاضر شوند که اسلحه های خود را کنار بگذارند این عمل به معنای پایان دادن به حرکت های موازی با دولت برای به اجرا در آمدن طرح ۱۰ ماده ای صلح محسوب میشود. اوجالان در ۲۱ مارس و در پیام نوروزی خود که در یک گردهمایی عظیم در شهر دیاربکر توسط سرّی ثریا اُندر خوانده شد ،بیان کرد که: "من گمان می کنم که برگزاری یک کنگره برای پ ک ک در جهت  پایان بخشیدن به مبارزه مسلحانه و اتخاذ یک استراتژی هماهنگ برای اعلان عمومی با تحولات عصر جدید ضروری است."

اگرچه دولت از اجرای گام های  طرح۱۰ ماده ای خودداری کرد و سخنان اوجالان را در راستای  رسیدن به  "یک توافق اصولی" نادیده گرفت و از سوی دیگر تمام تلاش خود را برای در هم کوبیدن  پ .ک.ک به دلیل امتناع از زمین گذاشتن سلاحهای خود نیز به انجام رساند.

به گفته منابع کردی در تماس با المانیتور، اردوغان  تلاش می کند تا با تمام قوا  و بابکارگیری استراتژی های خود با هدف ایجاد یک نظام سیاستی از روند صلح و اوجالان در برنامه ریزی انتخاباتی خود برای دست یابی  به حداکثر رساندن آرای حزب حاکم عدالت و توسعه (آ.ک. پ) و باز نویسی قانون اساسی و بهره برداری کند. اگرچه  نظر سنجی های گسترده نشان می دهد که ۱۰  درصد آرا از آن حزب دموکراتیک خلق خواهد بود و این به معنای دست یابی به  تعداد کرسی های کمتر برای حزب آ.ک.پ است.

همچنین نظرسنجی نشان داد که طرح۱۰ماده ای روند صلح باعث افرایش رای مورد انتظار حزب عدالت و توسعه نخواهد شد.اردوغان  رهبری که از چند سال پیش با افتخار  به عنوان گزینه ای برای حل مشکل کردها  به رسمیت شناخته شده بود، در حال حاضر به انتقاد از معامله دلما باغچه می پردازد و آن را یک برنامه برای یررسی کمیته و تکمیل مذاکرات صلح می داند. او حتی فراتر رفته و بیان داشته  است که: "مسئله  کردها وجود ندارد بلکه بحث بر سر  تبعیض و جدایی طلبی است."

در پاسخ،  بنیانگذار پ.ک.ک آیاتا در ازگر گوندم در روز۲ ماه می نوشت که:" پ.ک.ک از آماده سازی برای کنگره خلع سلاح صرف نظر کرده است." او در ادامه گفت:"این تصمیم در پی  اظهارات اردوغان و همچنین انزوای مجدد اوجالان از سوی حزب عدالت و توسعه اتخاذ شده است.او همچنین تاکید کرد که اردوغان به طور مستقیم  مانع  برگزاری  کنگره شده است."

چندی بعد بسه هوزاترئیس مشترک شورای اجرایی  ک.سی.ک در گفت و گو با تلویزیون مد نوس اعلام کرد:" کنگره خلع سلاح تا زمان تصویب اصلاحیه قانون اساسی به منظور به رسمیت شناختن کردها برگزار نخواهد شد.او تاکید کرد که تصمیم پ.ک.ک در برگزاری کنگره مشروط به گام های است که حزب عدالت و توسعه(آ.ک.پ) در راستای بیانیه نوروزی و اعلامیه ۲۸فوریه برمیدارد."

بسه هوزات سپس به  جزئیات آنچه  که مورد انتظار کردها بود اشاره کرد: "مذاکرات قرار بود تحت نظارت کمیته نظارت شروع  شود. و براساس  پیش نویس ۱۰ ماده ای مذاکرات پیش رود و پس از آن در دستور کار مجلس قرار گیرد.تشکیل کمیسیون های حقیقت و آشتی ملی نیز در دستور کار وجود داشت و قرار بود که اعضای آن نیمی از مجلس و بقیه از کمیته نظارت انتخاب شوند ، و همچنین تصمیم بر این بود که رهبر ما [اوجالان]  در آنجا صحبت کند."

او در ادامه صحبت هایش گفت: "از آنجا که هیچ  کدام از مراحل به انجام نرسیده ، برگزاری ی کنگره در حال حاضراز دستور کار ما خارج شده است. در مدت یک ماه هیچ دیداری با رهبر ما [اوجالان] صورت نگرفته است. تا زمانی که هویت ملت کرد پذیرفته نشده و حقوق آنها به صورت قانونی و طبیعی به آنان داده نشود حل مسئله کردها امکان پذیر نیست ."

میز مذاکرات که با ضربه اوجالان جابحا شده بود با اظهارات هوزات ار مسیر خود منحرف شده است اما با این حال می توان گفت که این میز هنوز وا ژگون نشده است. این تصمیم مانند یک  شمشیر دو لبه است  و این طور به نظر خواهذ آمد که این گروه در آستانه انتخابات تمایلی به زمین گذاشتن سلاح هایشان را  ندارند. با این حال، با وجود حذف برنامه کنگره، کی.س.ک بیانیه ای را در ۱ مه انتشار داد و  نشان می دهد تمایل بیشتر به سمت صندوقهای رای است تا اسلحه.  در بیانیه آمده است:"به دور از عملکرد اردوغان که  به روند صلح لطمه وارد کرده است ،دولت نیز در این بین نگرش ها و شعارهای های مطرح شده را پذیزفته و  این موضوع به طور واضح  باعث افزایش  تنش های و درگیریها  خواهد شد. "در بیانیه همچنین آمده است که" در واقع انتخابات ۷ ژوئن رقابت میان آ.ک.پ و سیاست های حزب دموکراتیک خلق‌ همسو با دموکراسی ترکیه  است.همچنین سیاست های آشکار شده ی اردوغان نیز نتیجه خود را در پای صندوق های رای خواهد دید."

صلاح الدین دمیرتاش رهبر حزب دموکراتیک خلق نیز اردوغان را برای در بر هم زدن روند صلح سرزنش نمود و او را متهم کرد که از روند صلح به عنوان گروگانی برای جاه صلبی های خود و رسیدن به مقام ریاست جمهوری استفاده کرده است. بعد ازنظرسنجی ها دمیرتاش اعلام کرد:"  حزب دموکراتیک خلق  مبارزه دموکراتیک خود را در راستای اصول مطرح شده در برنامه های انتخاباتی خود ادامه خواهد داد حتی اگر در انتحابات مجلس پیروز نشود."

بعضی معتفدند که . پ.ک.ک.  برای انتخاذ یک تصمیم میان دو گزینه  مبارزه مسلحانه و سیاست های دموکراتیک از طرف حزب دموکراتیک خلق تخت فشار قرار گرفته است.به گمان یکی از منابع کردی:" . پ.ک.ک سعی می کند که در برابر اعمال نفوذ های اردوغان در روند صلح موضع گیری خاصی را اریه کند.از سوی دیگر منابع کردی تلاش می کنند که نشان دهند منابع کردی به صلح وفادار می مانند و این در حالی است که  اردوغان از موانع اصلی در روند صلح محسوب می شود .بدون شک همیشه مخاطراتی در روند آتش بس وجود دارد اما ار سوی دیگر. پ.ک.ک تجربه کافی برای غلبه بر تحرکات خاص را  نیز داراست. این گروه همچنین  توانایی مدیریت شرایط درجهت اتخاذ تصمیم بین دو گزینه اسلحه و انتخابات را نیز دارد."

اولیت اصلی . پ.ک.ک  این است که حزب دموکراتیک خلق بتواند ۱۰ درصد آرا انتخابات را کسب کند. اوجالان نیز بسیار مشتاق است که این پیروزی توسط حزب دموکراتیک خلق به دست آید.در واقع حزب دموکراتیک خلق یک ابزار کلیدی برای استراتژی اوجالان  به حساب می آید. جمیل بایک و بسه هوزات روسای مشترک ک.س.ک از انتخابات ۷ژوئن به عنوان بحرانی ترین انتخابات در تاریخ جمهوری ترکیه نام می برند.

این دلیل دیگری است که نشان می دهد پ ک ک سیاست های دموکراتیک ترکیه را در اولیت قرار داده است. و این در حالی است که  در میان آشفتگی های منطقه و افزایش چشگیر تهدید دولت اسلامی این گروه در چشم انداز برنامه های خود موضوع  خلع سلاح را در دستور کار خود دارد.

حزب دموکراتیک خلق۵۵۰ کاندید را روانه کارزار انتخاباتی در سراسر ترکیه کرده است  و این در واقع تلاشی است برای تبدیل شده به یک حزب ملی در جامعه امروز ترکیه.  در این بین بزرگترین تهدید برای انجام این هدف بازگشت پ.پک.ک به مبارزه است. در این معادله پیچیده اردوغان با بکار گیری تاکتیک هایی در صدد گمراه کردن جنبش های کردهاست. این تاکتیک ها ماه گذشته در شهر آغری به اجرا در آمد. این در حالی بود که در جشنواره درختکاری در این منطقه و با حضور نیروهای حزب دموکراتیک خلق  سربازان ترکیه تلاش کردند تا با چریک های پ.پک.ک مستقر در منطقه به مقابله برخیزند. به واقع تا زمانی که سلاح در منطقه وجود دارد این تله ها و خطرات وجود خواهد داشت.

گرم کردن روند  این  صلح منجمد نیازمند یک شروع جدید گرم است. آیا ترکیه در راه  صلح  فرار دارد یا جنگ؟ هیچ کس نمی داند.البته  روند این جریان تا حد بسیار زیادی  به نتیجه انتخابات ۷ ژوئن بستگی دارد.

درباره نویسنده:فهیم تاستکین سردبیر بخش اخبار خارجی در روزنامه رادیکال در استانبول است.او مجری برنامه دوگو دیوانی است که هر دو هفته یک بار از تلویزیون آی.ام.سی پخش می شود. او همچنین تحلیلگر و کارشناس سیاست های خارجی ترکیه،امور قفقاز، شرق میانه و اروپا نیز می باشد. او موسس وسردبیر خبرگزاری قفقاز نیز است.