Mısır’dan Türkiye’yi Suriye’de sıkıştırma hamlesi

KAHİRE — Arapları Türkiye’ye karşı ortak hareket etmeye çağıran Mısır, Arap devletlerini Suriye’deki Türk askeri varlığına karşı birleştirmeye ve Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşünü sağlamaya çalışıyor.

Arap Birliği’nin 9 Eylül’deki toplantısında Mısır’ın girişimiyle “Türkiye’nin Arap iç işlerine müdahalelerini” takip etmek üzere dışişleri bakanları düzeyinde bir komisyon kuruldu. Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü toplantıda yaptığı konuşmada Suriye’deki Türk askeri varlığını “işgal” olarak tanımladı ve “Pervasız Türk müdahaleleri (…) Suriye’de devam ediyor” dedi. Mısır’ın başkanlığında kurulan komisyonda Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Irak yer alıyor.

Mısır, Türkiye’nin Ekim 2019’da kuzeydoğu Suriye’de başlattığı Barış Pınarı Harekâtı üzerine Arap Birliği’ni acil toplantıya çağırmış, zirvede kabul edilen sonuç bildirgesinde Türk askerlerinin derhal Suriye’den çekilmesi istenmişti.

Şükrü, Arap Birliği dışişleri bakanlarının marttaki toplantısında da Türkiye’nin Suriye’deki müdahalesini egemen bir devletin topraklarında “zalim işgal” olarak nitelemişti.

New Khalij gazetesi 17 Eylül’de diplomatik kaynaklara dayanarak üst düzey diplomat ve askeri yetkililerden oluşan bir Suriye heyetinin Mısır Dışişleri Bakanlığı’nda görüşmeler yaptığını duyurdu. Haberde görüşmelerin ana gündem maddeleri “Suriye krizindeki son gelişmeler, Türkiye’nin buradaki müdahalesine karşı koyma yolları ve Suriye’nin Arap Birliği üyeliğini askıya alma kararını kaldırma çabaları” şeklinde sayıldı.

Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşünü Mısır uzun zamandır savunuyor. Dışişleri Bakanı Şükrü Ekim 2019’da belli şartlar altında Suriye’nin dönüşünden yana olduklarını belirtmişti.

Kahire ve Şam’ın Türkiye’ye karşı koordinasyonu kapsamında karşılıklı bazı ziyaretler ve terörle mücadeleyi de içeren görüşmeler yapıldı. Mısır istihbarat şefi Tümgeneral Abbas Kemal 2 Mart’ta Şam’a sessizce yaptığı ziyarette Suriyeli yetkililerle görüştü. Ziyaretin detaylarını daha sonra bir televizyon demecinde açıklayan Suriye cumhurbaşkanlığı siyasi danışmanı Buseyna Şaban, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bölge ve dünya için tehdit olduğunu, bunun Arap ve Avrupa devletlerince anlaşıldığını savundu.

Mısır eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Cemal Bayumi’ye göre Kahire, Suriye’deki Türk müdahalesine Arap ülkelerinde duyulan öfkeyi kullanarak Arapları Şam’a destekte birleştirmeye çalışıyor. Al-Monitor’un sorularını yanıtlayan Bayumi şöyle konuştu: “Bazı Körfez ülkeleri Şam’ın Arap Birliği’ne dönüşüne karşı çıkıyordu ancak Türkiye’nin Suriye’deki pervasız müdahalesi bu ülkelerin tavrını değiştirdi. Aralarında BAE, Suudi Arabistan ve Bahreyn’in olduğu bu ülkeler, Suriye topraklarındaki Türk müdahalelerini kınar hâle geldiler.”

Türkiye’nin Arap ülkelerindeki askeri etkinliğine karşı ve Şam’a destek olarak Mısır-BAE-Suudi ittifakının oluştuğunu söyleyen Bayumi, Türkiye’yle birlikte hareket eden Katar’ın Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşünü engellediğini belirtti.

Kahire’nin Türkiye’ye karşı Suriye’ye siyasi desteği artırmak için çalıştığına dikkat çeken Bayumi, şöyle devam etti: “İşte bu nedenle Mısır, Türk müdahalelerine karşı (…) bir komisyon kurulmasını istedi. Bu komisyon, Türk güçlerinin Suriye’de işledikleri suçları Arap Birliği adına raporlayarak Şam’a destek olacak.”

Parlamento Dış İlişkiler Komisyonu üyesi ve eski Dışişleri Bakanı Muhammed El Urabi ise Al-Monitor’a yaptığı değerlendirmede Arap Birliği’nin, başta Suriye olmak üzere Arap ülkelerindeki Türk müdahalelerine karşı tavır almakta geciktiğini söyledi. 

Urabi şöyle devam etti: “Arap ülkelerindeki Türk müdahalelerine karşı kurulan komisyona Mısır’ın başkanlık etmesi, Türk ihlallerinin Arap Birliği tarafından sürekli izleneceğinin ve bunların [BM] Güvenlik Konseyi’nde kullanılarak Türkiye’yi diplomatik olarak engellemek üzere üye devletlere rapor edileceğinin garantisidir."