Memos 
Live events & webinars 
Trend Reports
REFAH, Gazze Şeridi — Mısır ile Gazze Şeridi arasında kaçak mal taşımakta kullanılan bir tünel 3 Temmuz’da Mısır ordusu tarafından tahrip edildiği sırada dokuz Filistinli işçi tünelin içinde mahsur kaldı. İşçilerle irtibat birkaç saatliğine kesilse de neticede hepsi bulundu ve kurtarıldı.
Filistinli ve Mısırlı yetkililer olayla ilgili daha fazla ayrıntı vermedi ancak Mısır ordusu Gazze sınırında tünellere yönelik operasyonları sürdürüyor. Mısırlı yetkililere göre tüneller, Sina Yarımadası ile Gazze arasında silah kaçakçılığı ve teröristlerin ulaşımı için de kullanılıyor.
Hamas’la Mısır arasındaki güvenlik koordinasyonu kapsamında Hamas İçişleri Bakanlığı haziran 2017’de sınırda tampon bölge oluşturdu. Buna rağmen Gazzeli kaçakçılar faaliyetlerine devam ediyor. 2006’dan beri abluka altında olan Gazze için adeta bir nefes borusu olan bu tünellerden gıda ve tıbbi malzeme getiriliyor.
İsmail mahlasını kullanan bir tünel işçisi Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Sınırdaki tünellere hâlâ ihtiyaç var. Çünkü İsrail işleyen tek sınır kapısı olan Kerem Şalom’dan bazı ürünlerin geçmesine izin vermiyor.”
İsrail Gazze’den gönderilen yanan uçurtmalara tepki olarak 9 Temmuz’da Hamas’a yeni yaptırımlar uygulama kararı aldı. Bu kapsamda Kerem Şalom’un kapatılması ve balıkçıların avlanabileceği bölgenin dokuz milden altı mile düşürülmesi kararlaştırıldı.
İsmail tünellerin nasıl çalıştığını şöyle anlattı: “Mısır ordusunun sınırda seferber olması üzerine tünelleri ortalama üç metre uzattık. Böylece tüneller Mısır ordusunun yoğunlaştığı noktaların arkasına kadar uzadı. Kaçak olarak getirdiğimiz mallar sigara, bazı tıbbi malzemeler, motosikletler ve bunların yedek parçaları ayrıca İsrail’in ticari sınır kapısından geçişine izin vermediği çeşitli makinaların yedek parçaları. Mesela bazı kozmetik ilaçlar da İsrail’den ithal edilenlere göre Mısır’da daha ucuza satılıyor. Gazze’deki medikal şirketlerin talebi üzerine bu tür malları da getiriyoruz.”
Mısır ordusu haziranda İsmail ve arkadaşlarının çalıştığı tüneli ortaya çıkarmış. Canlarını zor kurtardıklarını söyleyen İsmail olanları şöyle anlattı: “Mısır ordusu tünele 10 saat boyunca büyük miktarda su pompaladı. Yeni açılan tünel boşlukları olmasaydı suyun basıncından ölmüş olurduk. Başımızı suyun üstünde zar zor tutabildik.” Kaçakçılar, 2006’da beton kullanılarak yapılan tünelden suyu boşaltmayı başarmış ve tekrar kullanılır hâle getirmiş.
İsmail’e göre “Mısır ordusu 2013’ten sonra pek çok Filistinli işçiyi tutukladı. Bazıları Mısır’da mahkemeye çıktı, bazıları da cezaevinde yargılanmayı bekliyor.”
Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin 2013’te devrilmesiyle Hamas, Mursi’nin de mensup olduğu Müslüman Kardeşler’in kritik desteğini kaybetti. Filistin Yönetimi’nin nisan 2017’de devreye soktuğu ekonomik kısıtlamalar Hamas’ı iyice zor durumda bıraktı.
İsmail’e göre kaçakçıların işi sınırın Gazze tarafında da giderek zorlaşıyor: “Sınır artık eskisi gibi değil. Hamas Hükümeti sınırdaki denetimi hiç olmadığı kadar artırdı. Eskiden çok daha fazla tünel faaliyetteydi, işler tıkırındaydı ve hareketlerimizi ele veren tampon bölge yoktu. Şimdi İçişleri Bakanlığı sınırın her tarafına çadırlar kurdu. Her çadırda giren malları kontrol eden, işçilerin geçişine izin veren ve vergi toplayan komisyonlar var. Vergiler bir paket sigarada yüzde 100’e ulaştı. Denetim noktalarına yakalanmamak ve Hamas’a vergi vermemek için (Gazze’deki) Refah şehri istikametinde içeriye doğru tüneller kazmamız lazım. Bazı tüccarlar daha fazla yasaklı mal getirebilmek için tünelleri şehrin içine kadar uzattı.”
Mısır ordusu 2013’ten bu yana Sina’nın kuzeyinde militan gruplara karşı şiddetli operasyonlar yürütüyor. Bu grupların içinde birçok kanlı saldırıdan sorumlu tutulan İslam Devleti’nin (İD) Mısır kolu da bulunuyor.
İsmail’e göre tünelleri kullanarak Gazze’den Sina’ya geçen ve burada İD’e katılanlar da var. İsmail’in tünelinden son olarak Ramazan ayında 15 kişi Sina’ya gitmiş. İsmail, “Sina’daki İD militanlarıyla zaten temasta olan bazı kişiler geçmeyi başardı. Gazze’deki yaşam koşullarından umutlarını kestikleri için örgüte katılmak hayatlarının amacı olmuştu” diyor.
Gazze İçişleri Bakanlığı ocak ayında Sina’dan Gazze’ye dönerken tutuklanan iki İD militanın itiraflarını yayımladı. Tutuklular tünellerden taşınan mal ve teçhizata İD’in nasıl el koyduğunu anlatıyordu.
Gazze’nin güneyindeki Han Yunus’ta Muhammed takma ismini kullanan bir başka tünel çalışanı da Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Tünellerin uzunluğu arttığı için işimiz daha zor, daha tehlikeli hâle geldi. Buna karşın tünel sahipleri ve tüccarlar – ki bunların bazıları siyasi partilerle bağlantılı – bize günde sadece 100 şekel (28,5 dolar) ödüyor. Mursi devrilmeden önce tünellerin tıkır tıkır çalıştığı dönemde günde ortalama 120 dolar alıyorduk.”
İktisatçı Mazen El Eclah tünel kaçakçılığının ekonomik boyutunu Al-Monitor’a şöyle değerlendirdi: “Tüneller Gazze’deki yönetim için önemli bir vergi kaynağı, bilhassa sigara ve nargile tütününden alınan vergilerden dolayı. Bunlara olan talep artmaya devam ediyor. Çünkü İsrail tarafından sınırlı sayıda çeşit az miktarlarda geliyor. İsrail tarafı Kerem Şalom’u uzun süre kapalı tutarsa 2007’ye, ablukanın ilk günlerine döneriz. Arz sıkıntısı yaşanır, mal talebi artar.”
Eclah tünellerin az sayıda olduğunu, Gazze’deki tüm ihtiyaçları karşılamaya yetmeyeceğini da vurguladı. Mısır ordusunun aralıklı olarak açtığı Refah’taki Selahattin Sınır Kapısı’ndan da mal girişi olmazsa sıkıntılar iyice büyür.
