Iraklı Kürtler Erbil’de kavga ediyor, Bağdat’ta birleşiyor

ERBİL, Irak Kürdistanı — Irak Başbakanı Haydar El Ebadi’nin kısa süre önce başlattığı reform girişimleri Kürt saflarında son yıllarda görülmemiş bir dayanışma ruhu ortaya çıkardı. Başlıca Kürt gruplarının Ebadi’nin şubatta açıkladığı kabine değişiklik planına karşı birleşmesi bu girişimin hesapta olmayan bir sonucu oldu. Kürtler Ebadi’nin siyasi bloklardan isim istemeden teknokratlardan oluşan bir kabine kurmasına karşı çıkıyor.

Irak parlamentosunun en büyük Kürt partisi olan Kürdistan Demokratik Partisi’nin (KDP) vekillerinden Tarık Gardi Al-Monitor’a konuya ilişkin şöyle konuştu: “Kürtler arasındaki birlik Irak ve Kürdistan’daki mevcut durumun hassasiyetinin idrakinden kaynaklanıyor. Kürtler siyasi ortaklık ilkesinin Bağdat’taki kurumlara da yansıması gerektiğine inanıyor. Zira biz Kürtler sadece siyasi bir grup değil, bu ülkenin asli unsurlarından biriyiz.”

Bağdat’taki 328 sandalyeli parlamentoda beş ayrı Kürt blokunun toplam 62 sandalyesi bulunuyor. Bunların 25’i KDP’ye ait, diğerlerini de geriye kalan dört parti paylaşıyor: Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), Goran (Değişim), Kürdistan İslam Birliği ve Kürdistan İslam Grubu (Komal).

Ebadi 31 Mart’taki meclis oturumunda bakanlık görevleri için 14 isim sundu. Ancak Kürtlerden yükselen itirazlar işe yaramış görünüyor. Kürt partileri Ebadi’nin kendilerine danışmadan isim belirlemesine ve Kürtlerin temsil payının azaltılmasına karşı çıktı. Nitekim Ebadi’nin petrol bakanlığına aday gösterdiği Nizar Salim Numan Doski Kürt blokları destek vermezse görevi kabul etmeyeceğini açıkladı.

Kürtler ayrıca 'Ebadi partili olmayan teknokratlardan kabine kurmaya bu kadar hevesliyse kendisi de istifa etmeli' diyor. Zira İslamcı Dava Partisi’nin kıdemli bir mensubu olan Ebadi kabine için bizzat belirlediği bu koşula uymuyor.

Kürt partileri Bağdat’ta birlik gösterisinde bulunurken Irak Kürdistanı’nda bir dizi sıkıntılı konuda derin anlaşmazlıklar yaşanıyor. Bu anlaşmazlıkların özünde Irak Kürdistanı’ndaki başkanlık tartışması yatıyor. Goran ve Komal Mesud Barzani’nin görev süresinin hükümete bağlı Adalet Bakanlığı Danışma Kurulu tarafından iki yıl uzatılmasını kabul etmiyor. Bu siyasi çekişme nedeniyle Barzani liderliğindeki KDP eşi görülmemiş bazı uygulamalara imza attı. 12 Ekim 2015’te Kürt parlamentosunun Goranlı Başkanı Erbil’e sokulmazken Goranlı dört bakan da kabineden atıldı.

Parlamento o günden bu yana felç durumda. Yeniden muhalefet sıralarına dönen Goran mevcut sistemin değişmesini talep ediyor. Goran Erbil’deki koalisyon hükümetinden atılmadan önce 21 bakanlık koltuğundan dördüne sahipti ve koalisyonun ikinci büyük ortağı konumundaydı.

Ancak Irak Kürdistanı’ndaki husumetlere rağmen hem Goran hem Komal Ebadi’nin merkezi hükümette reform girişimlerine karşı KDP ve diğer Kürt gruplarla güç birliğine gittiler. Kürt partiler kendi aralarındaki anlaşmazlıkları ayrı tutma becerisini kazanmış görünüyor. Süleymaniye Amerikan Üniversitesi’nin araştırmacılarından Ahmet Ali bunu Al-Monitor’a şöyle değerlendiriyor: “Irak’taki Kürt partiler şu an Bağdat’ta birlikte hareket etme stratejisi içindeler. Bu duruş Irak Kürdistanı’ndaki siyasi çekişmelerden yalıtılmış görünüyor.”

Goran, Ebadi karşısındaki Kürt ittifakına katılmış olsa da Goran milletvekillerinden Sirva Abdülvahit Başbakan’ın öngördüğü reformları desteklediklerini söylüyor: “Reform çabaları olumlu. Ebadi’nin reformlarında itiraz ettiğimiz nokta Bağdat’taki kurumlarda Kürtlerin temsil oranının yüzde 20’nin altına düşürülmesi.” Ebadi’nin önerdiği yeni kabinede 14 bakan adayının yalnızca ikisi Kürt.

Al-Monitor’a konuşan Abdülvahit Goran’ın diğer Kürt partilerle birlikte karşı çıktığı noktayı şöyle vurguluyor: “Bizim adımıza bakanlar seçiliyor. Dünyanın her yerinde siyasi ittifaklar kendi adaylarını belirler ve halkı siyaseten onlar temsil eder.”

Al-Monitor’un görüştüğü diğer Kürt milletvekilleri de Ebadi tarafından aday gösterilen isimlerin parlamentoda büyük olasılıkla reddedileceğini söylüyor. Onlara göre Ebadi ya siyasi grupların belirlediği “teknokratları” kabul edecek ya da mecliste güvensizlik oyunu göze alacak.

Kimi siyasiler ise Bağdat’ta oluşan birliğin Kürtlerin iç sorunlarını aşmak için bir fırsat olarak değerlendirilmesini istiyor. Ancak Goran’ın Kürt bloklarının Kürdistan’da yaptığı toplantılara katılmayıp yalnızca Bağdat’ta düzenlenen toplantılara katılması ihtilafın sürdüğünün bir göstergesi.

Komal milletvekili Ahmet Hacı Raşit’e göre ise Bağdat’ta birlik çağrıları yapılırken Kürdistan’da tek bir partinin dayatmaları devam edemez. Raşit’in eleştirilerinin hedefinde ağırlıklı olarak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (KBY) hâkim partisi KDP var. Raşit Facebook sayfasında şöyle diyor: “Siyasi, idari ve ekonomik alanlarda köklü reformlar yapılmalı. KBY katılım açısından dengeli bir yapıya kavuşturulmalı ve mevcut tekelleşme sona ermeli.”

Kürt kaynaklara göre Ebadi, Kürt bloklarının “teknokrat” ve yetkin olmaları koşuluyla yeni kabine için üç bakan seçmesini kabul etmiş durumda.

Başbakan reform projesine başlarken Irak Kürdistanı’ndaki bölünmüşlükten faydalanmayı düşündüyse şu an tam aksini başarmış durumda. Kabinede değişiklik çabaları Kürtlerin bir araya gelmesini ve güçlü bir tepki vermesini sağladı.