Ana içeriğe atla

Avrupa’ya Türk Gazı!

Türkiye, Azerbaycan’ın Şahdeniz sahasındaki payını yüzde 9’dan yüzde 19’a çıkardı. Geçen hafta yüzde 10’luk payın alımı için Fransız Total’e 1 milyar 450 milyon dolar ödendi. Kismen Türk sahası haline gelen Şahdeniz’den Avrupa’ya 4 yıl sonra gaz verilecek.
Turkey's Energy Minister Taner Yildiz (L) shakes hands with his Azeri counterpart Natik Aliyev during a signing ceremony in Istanbul May 30, 2014. Turkey's state oil company TPAO signed a deal on Friday to acquire French energy company Total's 10 percent stake in Azerbaijan's Shah Deniz gas project, at a signing ceremony in Istanbul. The agreement increases TPAO's stake in the project to 19 percent from a previous 9 percent, while Total exits the project. Financial details of the agreement were not disclose

Türkiye enerjide dışa bağımlılıktan kurtulmak istiyor. Çünkü geçen yıl 65.1 milyar dolarlık cari açığın en büyük nedeni enerji harcamaları.

Bu yıl rakamlarda gerileme var. Haziran ayı itibariyle yıllık bazda cari açık 52 milyar 176 milyon dolara düştü.

Kıyaslama yapıldığında cari açıkta yaklaşık 13 milyar dolarlık bir geri çekilme olduğu görülüyor. Ancak cari açığın neredeyse tamamı enerji ürünleri ithalatından kaynaklanıyor.

Doğalgaz ihtiyacı büyük oranda; Rusya, İran, Türkmenistan ve Azerbaycan’dan yapılan alımlarla karşılanıyor. Kendi sınırları içerisinde ihtiyacını giderecek düzeyde dogalgaz ve petrol üretemeyen Türkiye geçen hafta önemli bir adım attı. Dışa bağımlılığı azaltmak için yine dışarıda büyük bir doğalgaz kaynağı kısmen “Türk malı” haline getirildi.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Azerbaycan’ın Şahdeniz-2 sahasındaki payını artırdı.

Al Monitor’un Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kaynaklarından edindiği bilgiye göre, Şahdeniz sahasından BOTAŞ’ın (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi) yüzde 10 oranında hisse satın alması, böylece TPAO’nun (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı) elindeki yüzde 9’luk hisse ile birlikte Türkiye’nin toplam payının yüzde 19’a çıkarılması düşünülüyordu. Ancak hem BOTAŞ’ın arama ve üretim faaliyetleri yürütmemesi, hem de TPAO’nun elinde daha fazla para bulunması planı değiştirdi. BOTAŞ yerine TPAO’nun payını artırması kararlaştırıldı. TPAO Mayıs ayından bu yana yürüttüğü ek kaynak arayışını geçen hafta sonuçlandırdı ve Fransız TOTAL’in elindeki yüzde 10’luk payı 1 milyar 450 milyon dolara satın aldı.

TPAO, ödemenin 450 milyon dolarını kendi öz kaynakları ile karşılarken, kalan 1 milyar dolarlık krediyi İş Bankası ve Vakıfbank’tan sağladı. TPAO anlaşma ile Azerbaycan doğalgazını Gürcistan üzerinden Türkiye sınırına kadar getirecek olan Güney Kafkasya Doğalgaz Boru Hattı Projesinde (SCP) TOTAL’e ait yüzde 10’luk hisseyi de devralmış ve buradaki payını da yüzde 19’a çıkarmış oldu. Böylece Türkiye BP’den sonra Şahdeniz’in ikinci büyük hissedarı haline geldi. Türkiye, BP ve diğer ortaklarla birlikte Şahdeniz’de 468 kilometrekarelik bir bölgeden 50 yıl boyunca doğalgaz üreterek hem kendi ihtiyacını karşılayacak, hem de Avrupa’ya satacak. Bu bir Türk şirketinin uluslar arası ölçekte en büyük yatırımı olarak gösteriliyor

Şahdeniz’deki doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıracak yaklaşık 1800 kilometre uzunluğundaki TANAP (Trans Anadolu Dogalgaz Boru Hattı) projesi inşaatı önümüzdeki yılın ilk aylarında başlayacak.

Projenin TANAP olarak adlandırılan Türkiye içerisinden geçecek bölümü için toplam 7 milyar dolarlık maliyet çıkarılmıştı. Al Monitor’a bilgi veren kaynaklar, bu rakamın 9- 10 milyar dolara yükselebileceğine dikkat çekiyor. Ayrıca Türkiye, Şahdeniz sahası ve Güney Kafkasya Boru Hattı Projesindeki payını artırdığı için, Azerbaycan’dan Türkiye’ye uzanacak boru hattının yapımına da yaklaşık 2-3 milyar dolarlık katkı sağlamak zorunda kalacak.

TANAP’ta Azerbaycan’ın yüzde 80, Türkiye’nin yüzde 20 payı bulunuyordu. Türkiye’nin payı daha sonra yüzde 30’a çıkarıldı.

Rusya hakimiyeti 2018'de kırılacak

Şahdeniz sahasında üretilecek ve Rusya’ya ciddi bir alternatif oluşturacak doğalgaz 4 yıl sonra Avrupa’daki müşterilere ulaşacak. Türkiye’de boru hattının geçeceği 21 ilde fizibilite ve kamulaştırmalar yapıldı. Ayrıca çevresel ve sosyal etki raporu tamamlandı.

Azerbaycan’dan çıkıp Gürcistan üzerinden Türkiye’ye girecek olan 56 inçlik boru hattının Avrupa’ya çıkış noktaları Yunanistan ve Bulgaristan olacak. Hat İtalya’nın sonuna kadar ulaşacak. Türkiye’nin kendi ihtiyacını karşılaması için Eskişehir ve Trakya bölgesinden de çıkış verilecek.

TANAP’tan gaz akımı 2018 yılında başlayacak. 2020 yılında yıllık 16 milyar metreküp, 2023’te 23 milyar metreküp, 2026’da ise 31 milyar metreküpe ulaştırılması hedefleniyor

Azerbaycan’ın Şahdeniz-2 sahası dışında da dogalgaz yatakları bulunuyor. İspatlanmış gaz rezervi 3 trilyon metreküpü aşıyor. Rezervin yüksek olması TANAP projesinin önemini artırıyor.

Boru hattının yapımı için yaklaşık 45 milyar dolarlık yatırım öngörülüyor.

Bu proje Türkiye’yi dışarıdan enerji satın alan değil, yurt dışında önemli bir dogalgaz yatağına ortak olan ülke durumuna getirdiği için heyecan yaratıyor.

Ancak Avrupa da TANAP’ın bir an önce devreye sokulmasını bekliyor. Çünkü Rusya’ya fazla güvenilmiyor. Özellikle kış dönemi için endişe fazla. Ukrayna gerilimi nedeniyle Rusya’ya yaptırım uygulayan Avrupa’ya gıda maddelerinden sonra doğalgazla misilleme yapılma ihtimali tedirginlik yaratıyor.

Zaten Rusya-Ukrayna arasındaki gerilim nedeniyle Ukrayna üzerinden Avrupa’ya ulaşan doğalgaz boru hattının çalışması riske girmiş durumda. Bu gerilim nedeniyle yeni kaynak arayışını hızlandıran Avrupa, TANAP’ı da dikkatle izliyor. Çünkü TANAP sadece Türkiye’nin değil, Avrupa’nın doğalgaz arz güvenliği için de kilit bir proje olacak.

Projenin “acil ihtiyaç” nedeniyle hızlandırılabileceği belirtiliyor…

Join hundreds of Middle East professionals with Al-Monitor PRO.

Business and policy professionals use PRO to monitor the regional economy and improve their reports, memos and presentations. Try it for free and cancel anytime.

Already a Member? Sign in

Free

The Middle East's Best Newsletters

Join over 50,000 readers who access our journalists dedicated newsletters, covering the top political, security, business and tech issues across the region each week.
Delivered straight to your inbox.

Free

What's included:
Our Expertise

Free newsletters available:

  • The Takeaway & Week in Review
  • Middle East Minute (AM)
  • Daily Briefing (PM)
  • Business & Tech Briefing
  • Security Briefing
  • Gulf Briefing
  • Israel Briefing
  • Palestine Briefing
  • Turkey Briefing
  • Iraq Briefing
Expert

Premium Membership

Join the Middle East's most notable experts for premium memos, trend reports, live video Q&A, and intimate in-person events, each detailing exclusive insights on business and geopolitical trends shaping the region.

$25.00 / month
billed annually

Become Member Start with 1-week free trial
What's included:
Our Expertise AI-driven

Memos - premium analytical writing: actionable insights on markets and geopolitics.

Live Video Q&A - Hear from our top journalists and regional experts.

Special Events - Intimate in-person events with business & political VIPs.

Trend Reports - Deep dive analysis on market updates.

All premium Industry Newsletters - Monitor the Middle East's most important industries. Prioritize your target industries for weekly review:

  • Capital Markets & Private Equity
  • Venture Capital & Startups
  • Green Energy
  • Supply Chain
  • Sustainable Development
  • Leading Edge Technology
  • Oil & Gas
  • Real Estate & Construction
  • Banking

We also offer team plans. Please send an email to pro.support@al-monitor.com and we'll onboard your team.

Already a Member? Sign in

Turkey Briefing Turkey Briefing

Turkey Briefing

Top Turkey stories in your inbox each week

Trend Reports

Saudi Crown Prince Mohammed bin Salman (4th R) attends a meeting with Chinese President Xi Jinping (3rd L) at the Great Hall of the People in Beijing on February 22, 2019. (Photo by HOW HWEE YOUNG / POOL / AFP) (Photo credit should read HOW HWEE YOUNG/AFP via Getty Images)
Premium

From roads to routers: The future of China-Middle East connectivity

A general view shows the solar plant in Uyayna, north of Riyadh, on March 29, 2018. - On March 27, Saudi announced a deal with Japan's SoftBank to build the world's biggest solar plant. (Photo by FAYEZ NURELDINE / AFP) (Photo credit should read FAYEZ NURELDINE/AFP via Getty Images)
Premium

Regulations on Middle East renewable energy industry starting to take shape

Start your PRO membership today.

Join the Middle East's top business and policy professionals to access exclusive PRO insights today.

Join Al-Monitor PRO Start with 1-week free trial