Avrupa’ya Türk Gazı!

Türkiye enerjide dışa bağımlılıktan kurtulmak istiyor. Çünkü geçen yıl 65.1 milyar dolarlık cari açığın en büyük nedeni enerji harcamaları.

Bu yıl rakamlarda gerileme var. Haziran ayı itibariyle yıllık bazda cari açık 52 milyar 176 milyon dolara düştü.

Kıyaslama yapıldığında cari açıkta yaklaşık 13 milyar dolarlık bir geri çekilme olduğu görülüyor. Ancak cari açığın neredeyse tamamı enerji ürünleri ithalatından kaynaklanıyor.

Doğalgaz ihtiyacı büyük oranda; Rusya, İran, Türkmenistan ve Azerbaycan’dan yapılan alımlarla karşılanıyor. Kendi sınırları içerisinde ihtiyacını giderecek düzeyde dogalgaz ve petrol üretemeyen Türkiye geçen hafta önemli bir adım attı. Dışa bağımlılığı azaltmak için yine dışarıda büyük bir doğalgaz kaynağı kısmen “Türk malı” haline getirildi.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Azerbaycan’ın Şahdeniz-2 sahasındaki payını artırdı.

Al Monitor’un Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kaynaklarından edindiği bilgiye göre, Şahdeniz sahasından BOTAŞ’ın (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi) yüzde 10 oranında hisse satın alması, böylece TPAO’nun (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı) elindeki yüzde 9’luk hisse ile birlikte Türkiye’nin toplam payının yüzde 19’a çıkarılması düşünülüyordu. Ancak hem BOTAŞ’ın arama ve üretim faaliyetleri yürütmemesi, hem de TPAO’nun elinde daha fazla para bulunması planı değiştirdi. BOTAŞ yerine TPAO’nun payını artırması kararlaştırıldı. TPAO Mayıs ayından bu yana yürüttüğü ek kaynak arayışını geçen hafta sonuçlandırdı ve Fransız TOTAL’in elindeki yüzde 10’luk payı 1 milyar 450 milyon dolara satın aldı.

TPAO, ödemenin 450 milyon dolarını kendi öz kaynakları ile karşılarken, kalan 1 milyar dolarlık krediyi İş Bankası ve Vakıfbank’tan sağladı. TPAO anlaşma ile Azerbaycan doğalgazını Gürcistan üzerinden Türkiye sınırına kadar getirecek olan Güney Kafkasya Doğalgaz Boru Hattı Projesinde (SCP) TOTAL’e ait yüzde 10’luk hisseyi de devralmış ve buradaki payını da yüzde 19’a çıkarmış oldu. Böylece Türkiye BP’den sonra Şahdeniz’in ikinci büyük hissedarı haline geldi. Türkiye, BP ve diğer ortaklarla birlikte Şahdeniz’de 468 kilometrekarelik bir bölgeden 50 yıl boyunca doğalgaz üreterek hem kendi ihtiyacını karşılayacak, hem de Avrupa’ya satacak. Bu bir Türk şirketinin uluslar arası ölçekte en büyük yatırımı olarak gösteriliyor. 

Şahdeniz’deki doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıracak yaklaşık 1800 kilometre uzunluğundaki TANAP (Trans Anadolu Dogalgaz Boru Hattı) projesi inşaatı önümüzdeki yılın ilk aylarında başlayacak.

Projenin TANAP olarak adlandırılan Türkiye içerisinden geçecek bölümü için toplam 7 milyar dolarlık maliyet çıkarılmıştı. Al Monitor’a bilgi veren kaynaklar, bu rakamın 9- 10 milyar dolara yükselebileceğine dikkat çekiyor. Ayrıca Türkiye, Şahdeniz sahası ve Güney Kafkasya Boru Hattı Projesindeki payını artırdığı için, Azerbaycan’dan Türkiye’ye uzanacak boru hattının yapımına da yaklaşık 2-3 milyar dolarlık katkı sağlamak zorunda kalacak.

TANAP’ta Azerbaycan’ın yüzde 80, Türkiye’nin yüzde 20 payı bulunuyordu. Türkiye’nin payı daha sonra yüzde 30’a çıkarıldı.

Rusya hakimiyeti 2018'de kırılacak

Şahdeniz sahasında üretilecek ve Rusya’ya ciddi bir alternatif oluşturacak doğalgaz 4 yıl sonra Avrupa’daki müşterilere ulaşacak. Türkiye’de boru hattının geçeceği 21 ilde fizibilite ve kamulaştırmalar yapıldı. Ayrıca çevresel ve sosyal etki raporu tamamlandı.

Azerbaycan’dan çıkıp Gürcistan üzerinden Türkiye’ye girecek olan 56 inçlik boru hattının Avrupa’ya çıkış noktaları Yunanistan ve Bulgaristan olacak. Hat İtalya’nın sonuna kadar ulaşacak. Türkiye’nin kendi ihtiyacını karşılaması için Eskişehir ve Trakya bölgesinden de çıkış verilecek.

TANAP’tan gaz akımı 2018 yılında başlayacak. 2020 yılında yıllık 16 milyar metreküp, 2023’te 23 milyar metreküp, 2026’da ise 31 milyar metreküpe ulaştırılması hedefleniyor. 

Azerbaycan’ın Şahdeniz-2 sahası dışında da dogalgaz yatakları bulunuyor. İspatlanmış gaz rezervi 3 trilyon metreküpü aşıyor. Rezervin yüksek olması TANAP projesinin önemini artırıyor.

Boru hattının yapımı için yaklaşık 45 milyar dolarlık yatırım öngörülüyor.

Bu proje Türkiye’yi dışarıdan enerji satın alan değil, yurt dışında önemli bir dogalgaz yatağına ortak olan ülke durumuna getirdiği için heyecan yaratıyor.

Ancak Avrupa da TANAP’ın bir an önce devreye sokulmasını bekliyor. Çünkü Rusya’ya fazla güvenilmiyor. Özellikle kış dönemi için endişe fazla. Ukrayna gerilimi nedeniyle Rusya’ya yaptırım uygulayan Avrupa’ya gıda maddelerinden sonra doğalgazla misilleme yapılma ihtimali tedirginlik yaratıyor.

Zaten Rusya-Ukrayna arasındaki gerilim nedeniyle Ukrayna üzerinden Avrupa’ya ulaşan doğalgaz boru hattının çalışması riske girmiş durumda. Bu gerilim nedeniyle yeni kaynak arayışını hızlandıran Avrupa, TANAP’ı da dikkatle izliyor. Çünkü TANAP sadece Türkiye’nin değil, Avrupa’nın doğalgaz arz güvenliği için de kilit bir proje olacak.

Projenin “acil ihtiyaç” nedeniyle hızlandırılabileceği belirtiliyor…