Irak Kürdistanı: Seçim öncesi aile kavgası KYB’yi nasıl etkiler?

Irak Kürdistan Bölgesi’nin ikinci büyük partisi olan Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) Eş Başkanı Lahur Şeyh Cengi’nin Süleymaniye’deki evi 5 Ağustos’ta onlarca silahlı destekçisi tarafından koruma çemberine alındı. Kalabalığın evin etrafında toplanmasının nedeni, diğer Eş Başkan Bafıl Talabani’nin suçlamaları üzerine Cengi hakkında tutuklama kararı çıkarıldığı söylentisiydi.

Eski Irak cumhurbaşkanı ve KYB kurucusu merhum Celal Talabani’nin oğlu olan Bafıl Talabani kuzeni Cengi’ye partinin başkanlığından el çektirmiş olsa da KYB’nin resmi internet sitesinde Bafıl halen eş başkan olarak anılıyor. Bu da Cengi’nin, parti içindeki görev değişikliklerini beklerken resmi sıfatını koruduğu anlamına geliyor.

KYB taraftarları aile içi kavgaların partiyi bölmesinden korkuyor ve KYB’nin 2009’da aldığı darbenin tekerrür etmemesini umuyorlar. 1975’te kurulan KYB’nin Genel Sekreter Yardımcısı Nevşirvan Mustafa 2009’da istifa etmiş ve Goran Hareketi’ni (Değişim Hareketi) kurmuştu.

Al-Monitor’un Kürt kaynaklardan edindiği bilgiye göre Bafıl Talabani 5 Ağustos’ta Süleymaniye’de 500’ü aşkın şeyh ve aşiret mensubuyla yaptığı toplantıda Cengi ile ilişkilerinin çıkmaza girdiğini söyledi. Kaynaklara göre “Eski Irak cumhurbaşkanının oğlu şeyhlere, kuzeninin casusluk yaptığını ve partiyi yıkmaya çalıştığını, dolayısıyla tüm bu adımları KYB’nin iyiliği için attığını söyledi.” 

Ancak kaynaklar Cengi’nin önemli halk desteğine sahip olduğunu ve Bafıl’ın “Irak’ı terk et” önerisini reddettiğini aktardılar. Cengi, Celal Talabani’nin partideki asıl varisinin kendisi olduğunu düşünüyor.

KYB’den 5 Ağustos’ta yapılan açıklamalarda Bafıl Talabani şu ifadeleri kullandı: “Alınan kararlar reform ve kamu yararı adına alınmıştır. Bunlar öncelikle Süleymaniye ve Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki değerli halkımızın yararına olacak. (…) Değişiklikler devam edecek. Halkımıza iyi bir ortam ve daha çok hizmet sağlamak istiyoruz. Kimse kanunun üzerinde olmasın, herkes güven ve istikrar içinde yaşasın istiyoruz. Milli menfaatlerimizi ve ülkemizi korumak bizim görevimizdir. Vatandaşlarımıza iyi bir hayat sağlamak önceliğimizdir.”

Irak medyasına göre Cengi’nin destekçilerinin evinin etrafında toplanmasının ardından bazı Şii önderler Süleymaniye’de gerilimin artmasını önlemek için girişimlerde bulunuyor. 

Bazı haber sitelerinde yer alan iddialara göre ise kavganın özünde Türkiye’nin Cengi’yi devre dışı bırakma planı yatıyor. Türkiye’ye göre Cengi, Kürdistan bölgesinde de faal olan ve Ankara’nın terörist örgüt saydığı PKK’ya destek veriyor.

Süleymaniyeli siyaset yazarı Şaho Karadaği KYB’deki çalkantıyı Al-Monitor’a şöyle değerlendirdi: "KYB’de yaşananlara reform görüntüsü veriliyor ama aslında bu yoldan iktidar ve nüfuz pekiştiriliyor. Partideki eş başkanlık başarısız oldu. Cengi’ye yakın medya mecraları bu işte Mesud Barzani’nin Kürdistan Demokratik Partisi’nin (KDP) parmağı olduğunu ima ediyor. Bunun nedeni, Cengi’nin KDP hakkında sert açıklamalar yapmış olması.”

Amcası Celal Talabani’nin temsil ettiği ekolün asıl önderi olarak kendisini gören Cengi şimdi zaman kazanmak istiyor ve iç ya da dış destek alarak KYB eş başkanı olarak kalmayı umuyor.

Süleymaniye’de gerilim yükselmiş olsa da kanlı bir çatışma beklentisi şu an için abartılı olur. Güvenlik güçleri tümüyle Talabani ailesinin kontrolünde ve Cengi silahlı çatışma istediğine dair herhangi bir işaret vermiş değil.

KYB Cengi’yi “yolsuzluk ve görevi suistimal” ile suçlarken, Cengi iddiaların araştırılması için yargıyı göreve çağırıyor.

Seçimlerin yaklaştığı ve KYB’nin KDP, Goran, Yeni Nesil Hareketi gibi ciddi rakiplerinin olduğu bir ortamda kavga partiyi ziyadesiyle etkiliyor. 

Erbil’e hâkim olan Barzani ailesine gelince onların geride durmayı ve meselenin çözümünü KYB’ye bırakmayı yeğlediği anlaşılıyor. Barzaniler, Bafıl ve Kubad Talabani kardeşlerle çalışmayı tercih ediyor. Al-Monitor’un edindiği bilgiye göre KDP lideri Cengi ile görüşmeyi reddetti.

İki ayrı muhatap yerine tek bir muhatapla çalışmayı yeğleyen Erbil, Bafıl’ın Süleymaniye’deki nüfuzunu pekişmesinden, KBY yönetimindeki meşruiyetinin güçlenmesinden ve Cengi’nin nüfuzunun azalmasından yana. 

KYB’deki bazı isimler krizi hafifletmeye çalışıyor ya da en azından bu görüntüyü veriyorlar. Örneğin KYB üyesi Muhammed Hoşnav 4 Ağustos’ta “Partide herhangi bir kriz yok, medya kriz çığırtkanlığı yapıyor” dedi. 

Cengi kuzeni ile arasındaki eş başkanlık meselesini yargı yoluyla çözmek istiyor. Ancak siyasi nedenlerle tetiklenen, iç ve dış aktörleri ilgilendiren bu tür meselelerin yargı yoluyla çözülmesi zor.

Krizin Celal Talabani’nin iki oğlu Bafıl ve Kubad’ı öne çıkardığını söylemek mümkün. Kubad hâlihazırda Mesrur Barzani başbakanlığındaki Kürdistan hükümetinde başbakan yardımcısı olarak görev yapıyor. Yıllardır Cengi’nin hâkim olduğu Süleymaniye’deki siyaset sahnesinde iki kardeş yeniden merkezde.

Sonuç olarak KYB’yi, eski tüfeklerin de yardımıyla halen Talabani ailesi kontrol ve idare ediyor. Partinin parçalanıp zayıflaması en azından seçim öncesi süreçte pek olası görünmüyor.