Hamas: Bölgesel kutuplaşmaya rağmen İran’la ilişkiler sağlam

Hamas’ın İran temsilcisi Halid El Kaddumi, Al-Monitor’a verdiği mülakatta İran’ın Hamas’a mali ve askeri desteğini sürdürdüğünü, ikili ilişkileri daha da ileriye götürme yolunda mesafe alındığını belirtti. Kaddumi, hiçbir Arap ülkesinin İran’la ilişkileri kesmesi için Hamas’a talepte bulunmadığını söyledi, ayrıca İran’ın Hamas’la Suriye rejimini barıştırmak için arabuluculuk yaptığı iddialarını yalanladı.

Kaddumi, telefon aracılığıyla gerçekleştirilen mülakatta son yıllarda Hamas’ın dış ilişkilerinde çalıştığını, buna ismini vermediği bazı Batılı ve güneybatı Asya ülkelerinin de dâhil olduğunu, Asya, Afrika ve Avrupa’da çeşitli ülkelere giden Hamas heyetlerinde yer aldığını anlattı.

2011’den bu yana Hamas’ın Tahran temsilcisi olarak görev yapan Kaddumi’ye göre Hamas’ın önümüzdeki günlerde yapacağı iç seçimler İran’la ilişkilere olumlu yansıyacak. Temsilci, ikili temasların İran’da olmasa da düzenli olarak sürdüğünü, Hamas’ın Devrim Muhafızları, Dışişleri Bakanlığı ve Dini Lider’in makamı gibi çeşitli resmi mercilerle muhatap olduğunu belirtti.

Mülakatın metni şöyle:

Al-Monitor:  Yıllardır inişli çıkışlı bir seyir izleyen Hamas-İran ilişkilerinin bugünkü durumunu 2011’de başlayan Arap ayaklanmaları ışığında nasıl özetlersiniz?

Kaddumi:  2017’nin başında Hamas-İran ilişkileri yeni bir döneme girdi. Bu, geçmişteki sıkıntılardan uzak, olumlu ve ileriye bakan bir dönem olarak tanımlanabilir.

Hamas Müslüman ülkelerin iç işlerine karışmıyor. İran ve Hamas da bugün yeni bir sayfa açmak istiyor ki İsrail işgali başta olmak üzere Müslüman dünyanın karşı karşıya olduğu sorunlara göğüs gerebilsinler. Hamas ve İran’daki feraset sahibi insanlar önümüzdeki sürecin ciddiyetini kavrıyor. Bunun Filistin davasına yeni bir bakışla yönetilmesi gerektiğini, Filistin halkının desteklenmesi ve İsrail işgaline karşı konulması gerektiğini görüyorlar.

Al-Monitor:  İran Hamas’a para ve silah desteğini sürdürüyor mu? Bu konuda rakam verebilir misiniz?

Kaddumi:  Rakamlardan bahsedemem çünkü bu tip gizli ve hassas bilgileri açıklama yetkim yok. Ancak mali ve siyasi destek bakımından, hatta askeri destek bakımından İran’ın yardımları kesilmiş değil. Öte yandan Hamas’ı destekleyen Müslüman ülkelerin kendine özgü durum ve koşulları var ve Hamas bunları anlayış ve saygıyla karşılıyor. Bizim isteğimiz Filistin İran için bir öncelik olmaya devam etsin. Nitekim İran’ın Filistin davasına desteği sürüyor. Ancak rakamlara ve büyüklüklere gelince Hamas bunların destekçi ülke tarafından açıklanmasını tercih eder. Yardım öneren herkse minnettarız.

Al-Monitor:  Hamas’ın siyasi liderliği en son şubat 2016’da Tahran’a gitmişti, üzerinden epey zaman geçti. Ufukta yeni bir ziyaret görünüyor mu?

Kaddumi:  Hamas’la İran arasındaki görüşmeler kesilmiş değil. Görüşmelerin nerede yapıldığı önemli değil, önemli olan içerik. Hamas ocak ayının başında eski İran Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani’nin vefatı nedeniyle İran’a başsağlığı dileklerini iletti. Ne zaman ihtiyaç duyulursa görüşmeler yapılıyor.

Al-Monitor:  Bir görüşe göre İran, Hamas’la kavgayı bitirmek için Hamas’taki seçimleri, Halid Meşal’in yerine yeni bir liderin seçilmesini bekliyor. Bu yorumlar ne kadar doğru?

Kaddumi:  Bu konudaki kararı İran veya başkası değil, ancak Hamas verir. Biz kurumsal bir partiyiz ve kararlar istişareyle alınır. Hamas demokratik bir yapıdır, seçimle iş başına gelen liderler Hamas kadrolarının iradesini yansıtır. Seçimler her dört yılda bir hem liderlik düzeyinde hem bölgesel düzeyde yapılır. Kararlar bir bütün olarak partiyi bağlar.

Bizim İran’la ilişkilerimiz İran’ın İsrail’e karşı durabilmesine, direnişi desteklemesine ve ortak menfaatlerimize dayanır. Hamas ve İran’daki feraset sahibi insanlar önümüzdeki zorlukları, İsrail işgaliyle mücadele gerçeğini görüyor. Parti liderlerinin değişmesi veya iç seçimler bu anlamda konu dışı. Yine de bu seçimler Hamas’ta demokrasi ve istişare ilkelerinin güçlenmesine büyük katkı yapacak ve neticede partinin Arap ve Müslüman çevresiyle ilişkilerinin canlanmasına olumlu yansıyacak.

Al-Monitor:  Bölgedeki Sünni-Şii gerginliği dikkate alındığında Hamas İran’la ilişkilerinin geleceğini nasıl görüyor?

Kaddumi:  Bölgedeki birçok sıkıntının bir parçası olan bu gerginlik taraflar arasındaki ilişkilerin genel seyrini etkiliyor. Hamas İran’la ilişkilerinde İsrail işgaliyle mücadelede nelerin en yararlı olacağına bakıyor. Bizler taraf tutmadan bu mezhepsel gerilimi azaltma arzusundayız. Hamas-İran ilişkileri de bu nedenle mezhepsel gerilimin azaltılmasına hizmet ediyor. Hamas Müslüman dünyasındaki bu çatlağın giderilmesinde olumlu bir rol oynayacak.

Al-Monitor:  İran’ın Hamas’la Suriye rejiminin arasını düzeltmek için arabuluculuk yaptığı doğru mu?

Kaddumi:  Böyle bir konu gündeme gelmiş değil.

Al-Monitor:  İran’dan Hamas’ı eleştiren bazı sesler çıkıyor, Hamas’ın tarafsız durduğu ve İran’ın bölgesel politikasını desteklemeye henüz karar vermediği söyleniyor, ilişkilerin eski hâle gelmesi için bazı koşullar dillendiriliyor. Bu tip eleştirilerin nasıl bir etkisi oluyor?

Kaddumi:  Bölgedeki kutuplaşmaya rağmen hiçbir ülke Hamas’a koşul dayatamaz. Sadece İran’ı değil, bölgenin tamamını kastediyorum. Bu tip kutuplaştırıcı yaklaşımların amacı Hamas’ı şu ya da bu tarafı tutmaya itmek.  Ancak bu baskılar bizi etkilemiyor. Zira biz bölgede herkesle dengeli ilişkiler kurma arzusundayız.

Al-Monitor:  Hamas’ın ilişkileri tüm İran devletiyle mi yoksa Devrim Muhafızları ve Dini Lider’in makamı gibi belli resmi birimlerle mi sınırlı?

Kaddumi:  Bizler İran halkının ve yönetiminin tamamına açığız ama Hamas’la İran arasında yerleşik bazı kanallar var. Bizim verdiğimiz mesajların adresi halkı ve yönetimiyle birlikte İran’dır. Devrim Muhafızları, Dışişleri Bakanlığı, Dini Lider’in makamı gibi resmi kanallar öteden beri süreci kolaylaştırmıştır. Hamas bu nedenle İran’da resmi mercilere, yönetimin tüm kademelerine derin saygı duyar.

Al-Monitor:  Hamas’ın İran’la ilişkilerini temelli olarak kesmesi yönünde başka bölgesel ülkelerden talepler geliyor mu?

Kaddumi:  Hamas son derece kutuplaşmış bir ortamda bulunuyor ama hiçbir Arap ülkesi İran dâhil herhangi bir ülkeyle ilişkileri kesmemizi talep etmiş değil. Hamas’ın farklı ülkelerle ilişkileri örgütsel kararlara, Filistin direnişine sağlanan katkılara göre belirlenir. İran’la olsun, başkasıyla olsun Hamas’ın ilişkilerini yürütme biçimi herkesle dengeli ilişkiler kurmaya dayanır.

Al-Monitor:  İran’ın El Sabirin Hareketi gibi Gazze Şeridi’ndeki kimi silahlı gruplara verdiği desteğe Hamas nasıl bakıyor?

Kaddumi:  İsrail işgaline karşı Filistinliler her türlü direniş arayışına girme hakkına sahiptir. İşgale karşı Hamas tüm silahların birleşmesini ister ancak burada en önemli unsur, Gazze’deki tüm direniş gruplarının eş güdüm içinde olması ve işgale karşı en doğru hareket biçiminde uzlaşmasıdır. İşgale karşı askeri eylemleri yönetme ve koordine etme bakımından Gazze’de bugüne kadar herhangi bir sorun yaşamış değiliz.