Memos 
Live events & webinars 
Trend Reports
HALEP, Suriye — Suriye’deki ayaklanma beş yıl önce patlak verdiğinde Arap ve dünya medyası ülkedeki gelişmelerin siyasi, askeri ve insani boyutlarını günlük olarak yansıtmaya başladı. “Son dakika” haberleri ve gazete makaleleri arttıkça yanlış, çarpıtılmış veya mesnetsiz haberler de göze çarpmaya başladı. Suriyeli gazeteci Ahmed Primo’nun Verify (Doğrulama) platformunu kurma fikri de böylece doğmuş oldu. Al-Monitor’a konuşan Primo, platformun amacını “okuyucuya yalan ve çarpıtmadan arındırılmış doğru bilgi aktarmak” şeklinde özetliyor.
Programcılık ve web tasarımı mezunu olan Primo yedi yıldır internet medyasında çalışıyor. Medyanın yanlış bilgi yaymasının birçok nedeni olduğunu söyleyen Primo en önemli nedeni şöyle açıklıyor: “Medya kuruluşları Suriye’den haber vermek için telaş ediyor. Denetimin olmadığı ortamlarda mesleki kurallara uyulmadan, haberin resmi veya güvenilir bir kaynaktan gelip gelmediği teyit edilmeden ‘kopyala-yapıştır’ yöntemiyle haberler yayımlanıyor.”
“Sorumlu Gazetecilik” sloganıyla hareket eden Verify platformunun yönetimi ve editör ekibi gönüllü dört gazeteciden oluşuyor. Suriye, Türkiye ve Almanya’da yaşayan bu gazeteciler haberleri düzeltiyor, doğrulatıyor veya yalanlıyor. Ayrıca sekiz gazeteci de medyayı takip ediyor ve doğruluğu kuşkulu olan haberleri editör ekibine iletiyor. Ancak izleme sürecinde en önemli rolü sitenin takipçileri oynuyor. Doğrulama taleplerinin büyük bölümü bu takipçilerden geliyor.
Primo bu konuda şöyle diyor: “Sosyal medya kullanıcılarının bizimle fazlasıyla interaktif olmasından çok mutluyuz. Her gün doğrulanmasını istedikleri onlarca haber gönderiyorlar. Haber doğruysa bunu onlara bildiriyoruz, yanlış ise haberin geçersizliğini ortaya koyan bir kaynağa ulaştıktan sonra tekzip yayımlıyoruz.”
21 Mart’ta kurulan platform, daha ikinci ayını doldurmadan çok sayıda takipçinin ilgisini çekiyor. Sitenin Facebook sayfası 32 binden fazla “beğeni” almış. Suriyelilere yönelik yeni açılan başka sayfalara bakınca bu oldukça iyi bir rakam.
El Kuds El Arabi gazetesinde çalışan gazeteci Mustafa Muhammed insanların “gerçeği bilme arzusu” nedeniyle sitenin popülaritesini doğal karşılıyor. Al-Monitor’a konuşan Muhammed şöyle diyor: “Günümüzde sosyal medya siteleri çarpıtılmış haberlerle dolu. İnsanlara doğru haber aktarabilmek için böyle bir platforma fazlasıyla ihtiyacımız var.”
Muhammed, “Verify güvenilir mi?” sorusuna da şöyle yanıt veriyor: “Evet, kesinlikle. Çünkü bu platform haberlerin doğruluğunu değerlendirirken profesyonel standartlar, kanıtlı bilgiler kullanıyor.”
Primo’nun verdiği bilgiye göre ekip, haberlerin doğruluğunu araştırırken haberin ana kaynağına ulaşmaya çalışıyor. “Kanıtlı belge” bulunmadan tekzip yayımlanmıyor. Bu belge görüntü, video, tanık ifadesi veya resmi açıklama şeklinde olabilir.
Düzeltilmiş haber sayısı şu an 250 civarında. Hem muhalif hem rejim yanlısı medyada çıkan haberleri tekzip eden Verify taraf tutmuyor, hiçbir siyasi partiyle bağlantılı değil, dışarıdan para yardımı almıyor. Primo “Biz sadece gerçeğin tarafını tutuyoruz. Tek amacımız haberleri okuyucu için düzeltmek.” diyor.
Örnek verecek olursak 1 Nisan’da bir Facebook sayfasında Suriye’de meydana geldiği iddia edilen hava saldırısının görüntüsü yayımlandı. Videonun izlenme sayısı 1 milyonu aştı. Ancak Verify, yaptığı araştırmanın sonucunda hava saldırısının Gazze Şeridi’nde yaşandığını, görüntünün de iki yıl önce YouTube’a konduğunu ortaya çıkardı.
29 Nisan’da rejime yakın bir web sitesinde yayımlanan fotoğrafın içeriği de Verify tarafından çürütüldü. Halep’in El Razi Hastanesi’nde çekildiği iddia edilen fotoğrafta muhaliflerin bombardımanında öldüğü söylenen sivillerin yan yana dizilmiş naaşları görünüyordu. Verify fotoğrafın nerede çekildiğini belirtmeden internette dört sene önce yayımlandığını kanıtladı. Al-Monitor ise fotoğrafın Hula katliamının kurbanlarına ait olduğunu ortaya çıkardı. Katliam rejime bağlı güvenlik güçlerinin 25 Mayıs 2012’de Hula kasabasına girmesiyle yaşanmış, İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre 108 kişi katledilmişti.
Verify, yerel medyanın yanlışlarını tespit etmek dışında El Cezire, Russia Today ve BBC gibi uluslararası medya kuruluşlarında yer alan bazı haber ve makaleleri de düzeltiyor, ulaştığı bulguların bazılarını İngilizce de yayımlıyor.
Primo bu konuda şöyle diyor: “Asıl odak noktamız Suriye’deki gelişmeler ama Suriye’yle ilgili her türlü haberi düzeltiyoruz. Örneğin hayli yaygın şekilde verilen Türkiye’nin Suriye vatandaşlarına vizeyi kaldırdığı haberini yalanladık. İlerisi için planımız her türlü içerikteki internet haberlerini düzeltmek.”
Verify ekibi, şu anda sitenin İngilizce versiyonu ve bir mobil aplikasyonu üzerine çalışıyor. Primo, medya kuruluşlarından olumlu tepkiler aldıklarını söylüyor. Kimi kuruluşlar hatalı bilgiye yer verdikleri için özür dilemiş, kimisi de yanlış içerikleri düzeltmiş. Örneğin BBC Arapça servisi Halep’te muhalif kontrolündeki bölgelere ait görüntüleri rejim kontrolünde bölgeler olarak verdiği için özür dilemiş.
