Hamas Tel Aviv ile temas kurmak için arka kanalları kullanıyor

GAZZE ŞEHRİ, Gazze Şeridi -- Hamas liderleri, 24 Şubat’ta Al-Monitor’a yaptıkları açıklamada, Gazze Başbakanı İsmail Haniye’nin İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun ofisine, Gazze-İsrail hattındaki gerilime ilişkin bir mektup gönderdiğini hemen yalanladı.

Hamas bu yalanlamayı riyakârlıkla itham edilmemek için yaptı, zira devamlı olarak rakibi El Fetih’i İsrail’le temas kurduğu için eleştiriyor. Hamas İsrail’le doğrudan temas kanallarının varlığını resmen yalanlasa da Hamas’tan bir kaynak, örgütün İsrail’e sözlü bir mesaj ilettiğini teyit etti.

Kaynağa göre mesaj, Hamas hükümetinin Dışişleri Bakan Yardımcısı Gazi Hamad tarafından İsrailli barış aktivisti Gerşon Baskin’e iletildi, ancak mesajın Netanyahu’nun ofisine aktarılması açıkça talep edilmedi.

İsminin gizli kalması koşuluyla Al-Monitor’a konuşan kaynak şöyle dedi: “Evet, İsrail tarafına bir mesaj gönderildi. Bu, aslında sınırda son dönemde yaşanan gelişmeler üzerine bir sohbetti ve Gazze’den atılan roketlere, İsrail’in tepkilerine ve Hamas’ın bu konudaki tutumuna ilişkindi. İsrail’in Gazze Şeridi’ni hedef almaya devam etmesi hâlinde Hamas’ın Filistinli gruplar üzerindeki tüm kontrolünü kaybedebileceği belirtildi.’’

Kaynak şöyle devam etti: “Hamad, Baskin’den mesajı Netanyahu’nun ofisine aktarmasını doğrudan istemedi. Bu, Baskin’in tercih ettiği takdirde İsrail’deki karar vericilere iletebileceği genel bir görüşmeydi. Öyle görünüyor ki Baskin, aldığı sözlü mesajı kâğıda döktü ve Netanyahu’nun ofisine gönderdi.’’

Al-Monitor Baskin’in de görüşüne başvurdu, fakat Baskin bu isteği geri çevirdi ve sadece “Bu konuda beyanat vermekten uzak durmam daha iyi olur.’’ dedi.

Hamas kaynağı, Baskin tarafından iletilen mesajın ilk olmadığını belirtti. Kaynağa göre, Baskin’le daha önce de çeşitli hususlarda, özellikle ablukaya ilişkin konularda ve Gazze’ye mal girişinin kolaylaştırılması için temaslar oldu.

Al-Monitor, daha önce önde gelen Filistinli iş adamlarının da Hamas ile İsrail hükümeti arasında irtibat sağladığını bildirmişti.

Hamas, İsrail ile temas kurmadığını, İsrail’le ilişkisinin sadece askeri çatışmadan ibaret olduğunu göstermeye çalışıyor. Zira Filistinlilerle Araplar arasındaki büyük itibarını bu tutumu sayesinde edinmişti.

Gazze başbakanının dış ilişkiler danışmanı Besim Naim, Hamas’ın İsrail’le müzakerelere ideolojik ve dini sebeplerle değil, İsrail’le görüşmeye izin vermeyen mevcut güç dengeleri gibi politik mülahazalar nedeniyle karşı olduğunu ifade etti.

Naim Al-Monitor’a şu bilgiyi verdi: “Gazze hükümetine bağlı Filistin kurumlarının günlük işlerine ilişkin İsrail’le sahada temaslar oluyor. Bunların amacı, mal nakliyatını kolaylaştırmak ve baş gösteren çeşitli problemleri çözmek.’’

Hamas kaynağına göre, Hamas Siyasi Büro Şefi Halid Meşal, 2012 sonlarında Gazze’yi ziyaret ettiğinde, yazar ve aydınların bulunduğu kapalı bir toplantıda eski ABD başkanı Jimmy Carter’ın dönemin İsrail başbakan yardımcısı Eli Yashai aracılığıyla İsrail’le doğrudan müzakereye yönelik bir öneri ilettiğini anlattı. Ancak Meşal, İsrail’in bu önerisinin Hamas’ın kabul edebileceği düzeyde olmadığını belirtti.

Hamas geçmişte İsrail’le açıkça müzakere etmiş, fakat bunu sadece arabulucular vasıtasıyla yapmıştı, örneğin 2011’de Filistinli tutukluların salınması karşılığında İsrailli asker Gilad Şalit’in serbest bırakılması, ateşkesler ve iki taraf arasında sükûnetin sağlanması gibi konularda.

Hamas, İsrail’i ve İsrail’in tarihsel Filistin topraklarında var olma hakkını tanımıyor, Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) İsrail’i tanımasına da karşı çıkıyor. Ancak Hamas, FKÖ ile İsrail arasındaki Oslo Anlaşmaları’yla kurulan Filistin Yönetimi’nin 2006 parlamenter seçimlerine katıldı.

Hamas, İsrail’le varılacak bir anlaşmanın içeride ve dışarıdaki Filistinlilerin oy kullanacağı bir referanduma götürülmesi koşuluyla, Başkan Mahmud Abbas önderliğindeki siyasi rakibi El Fetih’e İsrail’le müzakereleri sürdürmesi için birçok defa yeşil ışık yakmıştır. Ancak, anlaşmalar uygulamaya konamadığı zaman Hamas geri adım atmıştır.

Hamas, İsrail’le ilişkilerindeki arabulucunun istihbarat servisi aracılığıyla Mısır olduğu ve bu kanalı sadece İsrail ihlallerine ilişkin mesaj iletmek için kullandığı konusunda ısrarlı.

Gazze Başbakan Yardımcısı Ziad El Zaza, 24 Şubat’ta Gazze’de bir grup gazeteciyle yaptığı ve Al-Monitor’un da katıldığı toplantıda şöyle konuştu: “İsrail tarafı puan kazanmaya çalışırken bizler, İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki tüm ihlallerini kaydediyor ve Mısırlı arabuluculara iletiyoruz. Zira geçen sene Savunma Sütunu Operasyonu’nun ardından varılan ateşkes anlaşmasına Mısır arabuluculuk etmişti.”

Hamas kaynağına göre, Hamas’ın İsrail’le doğrudan müzakereleri reddetmesinin bir diğer nedeni, arabulucu olarak hareket eden ve bu alandaki etkinliğini korumak isteyen Mısır’ın tepkisini çekmemek.

Siyaset yazarı Mustafa İbrahim, bu konuda Al-Monitor’a şu yorumda bulundu: “Mısır dâhil birçok ülke, İsrail üzerindeki baskının etkili olması için Hamas’ın İsrail’le doğrudan temas kurmasından yana değil ve bu ülkeler kendileri İsrail’le temas kurmak zorunda. Hamas, siyasi çözümü reddederek kazandığı popülaritesini korumak için temaslarını açık etmek istemiyor.’’

Hamas, İsrail’le doğrudan temas kurmak için acele ediyor gibi görünmüyor olabilir. Ancak, özellikle Mısır’da Müslüman Kardeşlerin devrilmesinden sonra hareket üzerinde oluşan baskı ve siyasi tecrit, İsrail’in Gazze’ye yönelik sürekli savaş tehditleri ve Filistin Yönetimi ile İsrail arasındaki mevcut müzakereler, Hamas’ı çözüm aramaya ve İsrail dâhil çeşitli taraflara dolaylı mesajlar göndermeye sevk ediyor.