Rusya ile Mısır arasındaki askeri iş birliği hızlanıyor

KAHİRE — Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Mısırlı muhatabı Abdülfettah Sisi’yle 11 Aralık’ta gerçekleştirdiği görüşme için Kahire’ye hareketinden sadece birkaç saat önce Suriye’nin Lazkiye kentinde bulunan Hmeymim Hava Üssü’nde konuşlu Rus birliklerinin bir bölümünün geri çekilmesi için talimat verdi. Rusya Hmeymim ve Tartus’daki Rus deniz üssünde konuşlu askerlerinin büyük bölümünü geri çekse de iki üsteki askeri varlığını sürdürecek.

Putin ve Sisi Kahire’deki görüşmelerinin ardından Mısır’ın kuzeyinde inşa edilecek olan Daba Nükleer Santrali için bir anlaşma imzaladı. Görüşmenin ardından konuşan Putin iki ülke arasındaki karşılıklı uçuşların yakında yeniden başlayacağını açıkladı. Karşılıklı uçuşlar bir Rus yolcu uçağının 31 Ekim 2015’te Sina Yarımadası üzerinde düşürülmesinin ardından durdurulmuştu. İki liderin görüşmesinde ayrıca terörle mücadele konusunda iş birliği de ele alındı.

Mısır ve Rusya bu ziyaretin hemen öncesinde, 30 Kasım’da, iki ülkenin askeri üs ve hava sahalarının karşılıklı paylaşımına izin veren bir taslak metin üzerinde mutabakat sağladı.

Rus hükümeti bu mutabakatın ardından çıkardığı kararnameyle konuya ilişkin Mısır tarafıyla sürdürülecek doğrudan müzakereler ve nihai anlaşmanın imzalanması için Rus Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu yetkilendirdi.

Mutabakat metni iki ülkenin birbirlerinin hava sahalarını ve hava üslerini beş gün önceden bildirmek şartıyla kullanmasına olanak tanıyor. Taslak metin Şoygu’nun Rus-Mısır ortak askeri iş birliği forumu için Kahire’ye gerçekleştirdiği ziyaret marjında imzalandı.

Anlaşma, Mısırlı pilotların Rus uçaklarını uçurmasını kolaylaştırmak için iki taraf arasındaki ortak eğitim programlarının artırılmasını da öngörüyor. Ayrıca Rus haber sitesi RBC’nin verdiği bilgiye göre anlaşma kapsamında iki devletin terör faaliyetlerinin yükselişe geçtiği Sina Yarımadası’nda ortak operasyonlar düzenlenmesi de planlanıyor.

Mısır ile Rusya arasındaki terörle mücadele alanında iş birliğinin son tezahürlerinden biri iki tarafın ortaklığında 14 Eylül’de düzenlenen “Dostluğun Koruyucuları 2” tatbikatıydı. Rusya’nın Novorossiysk kentinde düzenlenen tatbikata Mısırlı paraşütçüler ve Rus hava indirme kuvvetleri katıldı. Eğitim faaliyetleri Sina Yarımadası’ndaki yaşamsal noktalar üzerinde yeniden kontrol sağlanmasına ve teröristlerin bölgeden tamamen temizlenmesine odaklandı.

Putin de 11 Aralık’ta Kahire’de Sisi ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında Rus Hava Kuvvetleri’nin terörle mücadeledeki başarısına işaret ederek şöyle konuştu: “Cumhurbaşkanı Sisi’ye bugün Suriye’ye gerçekleştirdiğim ziyaretin sonuçlarını anlattım. Rus Hava Kuvvetleri sayesinde tüm Suriye toprakları teröristlerden temizlenmiş durumda. Rus ordusu müdahaleyi başlatırken belirlediği hedefe ulaştı.”

Mısır temmuz 2013’ten bu yana çok sayıda terör saldırısına sahne oldu. Son olarak Sina Yarımadası’nın kuzeyindeki El Ravda camisinde 24 Kasım’da düzenlenen saldırıda yaklaşık 310 kişi hayatını kaybetti. Sisi 9 Kasım’da Şarm El Şeyh’te düzenlediği bir basın toplantısında İslam Devleti’nin Irak ve Suriye’de bertaraf edilmesinin ardından teröristlerin Sina ve Mısır’ın batı bölgelerine yerleşebileceğinden duyduğu endişeyi dile getirmişti.

Kahire Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü ve Rusya-Mısır ilişkileri uzmanı olan Nurhan El Şeyh konuya ilişkin değerlendirmelerini Al-Monitor’a telefonla şöyle aktardı: “Terörle mücadelede Rusya ile iş birliği yapmak Mısır’ın menfaatleri için en uygun seçenek, bilhassa da tüm Suriye topraklarını İD’den temizleyerek sergiledikleri başarı düşünüldüğünde. Bu bakımdan Rusya ile iş birliği Mısır için bir tercih değil ulusal güvenliğini korumak adına bir zorunluluk. Ülkeye çok sayıda silahlı militanın sızması bekleniyor, Moskova’nın uzmanlığı bunların bertaraf edilmesinde bilhassa önem taşıyor.”

Bir dizi Arap televizyonuna yorumculuk da yapan Rus siyasi analist Timur Duvidar ise konuya ilişkin Al-Monitor’a şöyle dedi: “Rusya’nın bölgedeki terörle mücadele operasyonlarında ve Libya krizinde faal bir rol oynayabilmesi için Afrika’da kullanabileceği üslere ihtiyacı var.” Duvidar Moskova’nın bu kapsamda mart ayında Kahire’den ülkenin kuzey kıyılarında, Libya sınırında bulunan Sidi Barrani üssünü kullanmayı talep ettiğini ancak Mısır’ın bu talebi reddettiğini anımsattı.

Rusya Libya’da Halife Hefter liderliğindeki ordu güçlerini destekliyor. Rusya’nın Libya nezdindeki Büyükelçisi İvan Molotkov, mayıs ayında Moskova’nın Libya’ya uygulanan silah ambargosunu kaldırmaya hazır olduğunu açıklamıştı. Rus Dışişleri Bakanı Sergey Şoygu da ağustos ayında Hefter ile araya geldi. Rus Deniz Kuvvetleri 2017’nin mayıs ayında Libya açıklarında bir deniz tatbikatı da düzenlemişti.

Rusya ile Mısır arasında askeri üs ve hava sahalarının karşılıklı paylaşımına izin veren anlaşma yabancı devletlerin kendi topraklarında askeri üs kurmalarına ya da kiralamalarına karşı çıkan Mısır’ın da işini kolaylaştırıyor. Nitekim, Sisi, 16 Ekim 2016’da yaptığı bir açıklamada yabancı ülkelerin Mısır’a askeri üs kurmalarının hiçbir şekilde söz konusu olmadığını vurgulayarak “Mısır böyle bir ülke olmadı, hiçbir zaman da olmayacak.” demişti.

Al-Monitor’un sorularını telefonla yanıtlayan eski Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Mısır’ın eski Washington Büyükelçisi Hüseyin Haridi şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu anlaşma, Mısır ordusunun modernizasyonu ve gelişmiş teçhizat ve silah alımı açısından son derece güçlü bir anlaşma.”

İki ülke arasındaki ilişkilerin Rusya-Türkiye ilişkilerinden daha geri bir seviyede olmadığına dikkat çeken Haridi Moskova’nın Kahire’ye de S-400 savunma sistemleri satabileceğine işaret etti. Rusya ile Türkiye arasındaki S-400 savunma sistemine ilişkin müzakerelerde son aşamaya gelinmiş durumda.

Haridi Rusya’nın yakında Mısır’a göndereceği MiG-29 savaş uçaklarının yanı sıra iki ülkenin Fransız yapımı Mistral helikopter gemisinde kullanılacak Ka-52 model helikopterlerin satışı için de anlaştığını hatırlattı.

Haridi, ABD’nin Mısır ile Rusya arasındaki askeri yakınlaşmaya nasıl yanıt vereceğine ilişkin ise Washington’ın Kahire’ye kullandığı silahların kaynağı konusunda bir dayatmada bulunamayacağını ve Kahire’nin bölgede yaşanan dönüşüme münhasır bir bakış açısı geliştirmekte olduğunu vurguladı.

Şeyh ise ABD’nin Mısır’ın önemli müttefiklerinden biri olduğunu ve Kahire’nin NATO ile iş birliğinin de sürdüğünü belirterek Rusya’nın Kahire-Washington arasındaki ilişkiye müdahale etmeyeceğini söyledi. NATO üyesi olan Türkiye’nin de Rusya ile askeri alanda iş birliği yaptığına işaret eden Şeyh, Moskova-Kahire arasındaki askeri yakınlaşmanın Mısır’ın ABD ile ilişkilerini olumsuz etkilemeyeceğini kaydetti.