El Fetih-İran yakınlaşması: Hamas’ta telaş yok

Suriye krizinin Hamas-İran ilişkilerine olumsuz yansımaları yatışınca, ilişkiler kısa süre içinde tekrar ısınmıştı. İkili temaslar, aralık 2013'te en üst düzeyde  yeniden başlamıştı.

Ne var ki Hamas tam da İran'la ilişkilerin düzeldiğini düşünürken, El Fetih Merkez Komite üyelerinden Cibril Racub 27 Ocak'ta Tahran'a gitti. Bir El Fetih yetkilisinin yıllar sonra Tahran'ı ziyaret etmesi, Hamas'ın İran'la yaklaşık 10 yıldır sürdürdüğü ittifakı koruyup koruyamayacağı sorularına yol açtı. Hamas’ın Filistin'deki en büyük rakibi El Fetih'in Hamas-İran ilişkilerinin limoni olmasından faydalanabileceği yorumları yapılırken Hamas da bu ziyarete kayıtsız kalmadı.

Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas'ın resmi temsilcisi olarak Tahran'a giden Racub, İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevat Zarif ve yardımcısıyla ikili görüşmeler yaptı. Ziyaretin ilişkilerde yeni bir sayfa açtığını söyleyen Racub, Filistin Yönetimi'nin Tahran'la ilişkileri geliştirmeye hazır olduğunu vurguladı.

Gazze'deki bir Hamas yetkilisi, Al-Monitor'a Racub'un beyanlarının El Fetih'in geçmişteki söylemiyle çeliştiğini kaydetti. Yetkiliye göre El Fetih, geçmişte "İran'ın Filistin’in iç işlerine pervasızca karıştığını, Filistin davasını yönlendirip bölgesel hedeflerine ulaşma hevesinde olduğunu, Arap milletinin menfaatlerini zedeleme pahasına yayılmacı eğilim gösterdiğini” iddia ediyordu.

İsmini vermek istemeyen bu yetkili, Al-Monitor'a El Fetih'in 2010 sonunda yayımladığı bir açıklamayı gösterdi. El Fetih’in bu açıklamada "İran'ın Filistin davasını Batı'ya karşı pazarlık kozu olarak kullanma, bölgesel emellerini gerçekleştirmek için Filistin iç işlerine karışma, yaşamsal, ulusal çıkarlarımız ile birliğimizi zedeleme yönündeki ısrarlı girişimlerini” kınıyordu.

Suriye devrimine karşıtlık               

Racub'un Tahran ziyaretinden iki hafta önce Filistinli bir heyet, kuşatma altındaki Yermük Mülteci Kampı'ndaki krizi görüşmek üzere Suriye'ye gitmişti. Heyette El Fetih Merkez Komite Üyesi Abbas Zeki ve Filistin Yönetimi Çalışma Bakanı Ahmet Macdalani  gibi önemli isimler yer aldı. Zeki, Cumhurbaşkanı Beşar Esad ile görüşürken, Macdalani Hamas'ı eleştirdi ve Hamas’a bağlı grupları Suriye ordusuna karşı silahlı eylemlerde yer almakla suçladı.

Hamas ise Filistin Yönetimi’ni Yermük sakinlerinin sırtından Suriye rejimiyle yakınlaşmaya çalışmakla suçladı. Ziyaretin kuşatmayı ve mültecilerin "katliamını" durduramadığını söyleyen Hamas, Macdalani'nin Hamas'ın Suriye tutumuna ilişkin sözlerini de "küstah ve fırsatçı" olarak değerlendirdi.

Al-Monitor, Hamas'ın Doha'da yaşayan siyasi büro üyelerinden İzzet El Rişk'e ulaştı. Hamas lideri Halid Meşal ile birlikte pek çok defa İran'a giden Rişk, telefonda yaptığı açıklamada şöyle konuştu: "Filistinliler olarak bizlerin davamızı sürdürmek, topraklarımızı özgürleştirmek ve halkımızın geri dönmesini sağlamak için herkesin desteğine ve yardımına ihtiyacımız var. Ancak başka ülkelerle ilişki kurmak, iç siyasete dönük kışkırtıcı bir taktik değil, stratejik bir ilke olmalı. Kurulan ilişkiler Filistin'deki hiçbir unsuru kışkırtmamalı, aksi takdirde bunlar bir iç işlerine müdahale aracına dönüşür." Rişk bu sözleriyle El Fetih’i ima ediyordu.

Hamas, El Fetih'in İran ve Suriye'yle yakınlaşma gayretlerine ilişkin resmi bir açıklama yapmadı. Ancak Al-Monitor'a konuşan Hamas yetkilisine göre Abbas, bu ziyaretle İran'ın kesilen ilişkileri canlandırmaya istekli olup olmadığını yoklamaya çalıştı.

İran medyasının Racub'a geniş yer ayırdığını da belirtmek gerekir. Rajub, verdiği demeçlerde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile Zarif’in İran’ın bölgesel rolü ve menfaatleri konusunda sergilediği sağduyuya ve İran’ın bazı Arap devletlerine yönelik açılımına istinaden Tahran’a gönderildiğini kaydetti.

El Fetih'in ‘Şiileşmesi’

İranlı eski bir milletvekili, ismini vermemek kaydıyla Filistin Yönetimi ile yakınlaşmayı Al-Monitor'a şöyle açıkladı: “İran’ın komşu Arap devletlerle 'buzları eritme' siyaseti bağlamında Tahran’ın buradaki menfaati Filistinlilerin menfaatinden fazla olabilir. Tahran’ın Erdoğan'ı ağırlaması da en büyük rakibi Suudi Arabistan'ı rahatsız etti. Zira Suudi Arabistan, İran'ı kuşatarak bölgede yayılmasını engellemeye çalışıyor."

Hamas yetkilisi ise ziyaretin önemini küçümseyerek şöyle dedi: “Hamas’ın telaşa kapılması için bir sebep yok. Ramallah’la Tahran arasında gerçek yakınlaşmanın yolu henüz çok uzun. Suudi Arabistan’la Mısır’ın öncülük ettiği ortak Arap tutumundan ayrışan bir politika gütmek, Filistin Yönetimi’ni zorlar. Zira bu tutum, Tahran’la ilişkilerin güçlendirilmesinden yana değil. Dolayısıyla sembolik ziyaretlerle pohpohlama amaçlı diplomatik beyanlar, Hamas’ı endişeye sevk etmez.”

Rajub'un ziyaretine, Hamas'a bağlı medya kuruluşları da yer verdi. 1 Şubat'taki bir programını bütünüyle bu konuya ayıran El Aksa kanalının değerlendirmesine göre, El Fetih'in Tahran'la yıllar süren soğukluğunun ardından bölgesel ittifaklarını güçlendirme arzusu,  siyasi seçeneklerini çoğaltacak. El Aksa'ya göre El Fetih, Hamas-Tahran bağının zayıflamasıyla oluşan boşluğu doldurmaya çalışarak, siyasi seçeneklerini ve bölgedeki dost sayısını arttırmaya çalışıyor. Kanala göre geleneksel ilke ve değerlerini bile bir kenara bırakan El Fetih, sadece kendi menfaatlerini düşünüyor.

Hamas'ın Gazze’deki en ünlü simalarından Yusuf Ferhat dâhil kimi sosyal medya aktivistleri de konu hakkında yorumlar yaptı. Ferhat, Facebook sayfasından şu soruyu yöneltti: "Bu ziyaretten sonra kalabalıkların El Fetih aleyhine sloganlar atıp onu Şiiliğe dönmekle suçladığını duyacak mıyız? Zira Hamas İran'la ittifak ettiği zaman böyle olmuştu."

Rişk ise Filistinli bir grup ile Arap veya Müslüman bir devlet arasında her türlü yakınlaşmanın olumlu karşılanması gerektiğini söyledi. Bunun Filistin davasına hizmet edeceğini, direnişe ve Filistin halkına güç vereceğini belirten Rişk, El Fetih-İran yakınlaşmasının Hamas’a herhangi bir olumsuz etkide bulunmayacağını vurguladı.  

Ancak Rişk, El Fetih-İran yakınlaşmanın neye hizmet edeceğini de sorguladı. El Fetih’in direnişi bırakıp İsrail’le müzakereye oturduğunu, dahası işgalcilerle eş güdüm hâlinde direniş gruplarına müdahale ettiğini söyleyen Rişk, sözlerini şöyle tamamladı: "El Fetih'in İran ve Suriye temasları, sınırlı bir adım olup sadece taktikten ibarettir."