Memos 
Live events & webinars 
Industry Newsletters
Trend Reports
DİYARBAKIR -- PKK ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin güçlü partilerinden Kürdistan Demokrat Parti (KDP) arasında Şengal kasabası nedeniyle yıllardır yaşanan çekişme bu kez seçim çalışmalarına yansıdı.
PKK’ya yakın örgütler ve sempatizanları KDP adaylarının kasabada seçim çalışması yapmasına izin vermedi. Ancak buna rağmen KDP Şengal’den üç milletvekili çıkarmayı başardı. PKK yandaşları sonuçların meşru olmadığını iddia etse de siyasi analistlere göre PKK Şengal’de “oyun kuracak” bir tabana sahip değil.
Irak yasalarına göre Musul’a bağlı ve resmi adı Sinjar olan Şengal kasabası 2014 yılından beri KDP ve PKK arasındaki gerginliklerin temel nedeni durumundaydı. Her iki taraf da kasaba üzerinde hak iddia ediyor. Nüfusunun çoğunluğu Ezidi inancına sahip Kürtlerden oluşan kasaba resmi olarak Kürt bölgesine bağlı değil. Durumu referandumla belirlenecek olan tartışmalı bölgelerden olsa da 2014 yılında kadar de-facto Kürt yönetiminin kontrolündeydi.
Ta ki IŞİD kasabaya saldırana kadar. Binlerce kişinin öldüğü ya da esir alındığı saldırıda Kürt yönetimine bağlı güçlerin kasabayı terk etmesi tepkilere neden olmuştu. Kasabaya girerek bazı Ezidileri kurtarmayı başaran PKK’lı gruplar Şengal’e yerleşmeye başladı. Kasabada örgütlenmeye başlayan PKK, Ezidilerden oluşan Şengal Savunma Birliği adıyla bir de silahlı grup kurdu. Kasaba aylar sonra IŞİD’den geri alınsa da PKK Şengal’i terk etmeyerek, hak iddia etmeye başladı. PKK kasabayı doğrudan olmasa bile kendisine yakın güçlerin yönetmesini istiyordu.
IKBY’nin tüm uyarılarına ve merkezi hükümetle yapılan anlaşmalara rağmen PKK kasaban çekilmeye yanaşmadı. PKK’nın kasabaya ilgisinin temelinde yatan belki de en önemli neden ise Suriye sınırına olan yakınlığı. Şengal PKK’nın ya da yakın örgütlerin denetiminde kalırsa Suriye ile daha rahat bağlantı kurulacaktı.
Yıllardır süren gerginlik Irak seçimlerinde bir kez daha su yüzüne çıktı. Musul’da üçüncü seçim bölgesinde yer alan Şengal’de yaşayanlar üç milletvekili için sandık başına gitti. Adaylardan biri de PKK’nın desteklediği Ezidi Özgürlük ve Demokrasi Partisi’nin (PADÊ) adayı Şex Semir Derwiş’ti. Seçime onlarca aday girse de Şengal’deki seçimlere KDP-PKK çekişmesi damga vurdu. Propaganda çalışması yapmak üzere Şengal’e gitmek isteyen KDP adayları, PKK’ya yakın örgütler ve sempatizanları tarafından engellendi. PKK çizgisindeki Şengal Özerk Yönetimi KDP’yi provokasyon yapmakla suçladı. Gerilimin artması üzerine KDP’liler geri çekilmek zorunda kaldı. Böylece KDP Şengal’de propaganda yapmadan seçime girecekti. Burada sadece KDP adaylarının engellendiğini de not etmekte yarar var.
Bu olaydan sekiz gün sonra Irak sandık başına gitti. Birçok kişinin merak ettiği Şengal’deki sonuçlardı. Sandıklar açılınca sürpriz bir sonuç ortaya çıktı. Hiç seçim çalışması yapmayan KDP, Şengal’de üç milletvekilliği kazanmıştı. Beklenenin aksine PKK’nın Kürt bölgesi genelinde desteklediği hiçbir aday kazanamamıştı. Sonuç yıllardır süren tartışmalarda ezberleri bozmuştu.
Peki bu sonuçları nasıl okumak lazım? Bölgeyi yakından takip eden Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Vahap Coşkun’a göre KDP’nin oylarını artırmasıyla PKK’nın tezleri çöktü. Al-Monitor’un sorularını yanıtlayan Coşkun, seçim sonuçlarının PKK’nın Şengal’de siyasi ağırlığının olmadığını gösterdiğini söyledi.
Coşkun şöyle konuştu; “PKK orada uzunca bir süredir KDP aleyhine propaganda yapıyor. Şengallilerin KDP’ye karşı olduklarını, sömürgeci olarak gördüklerinin propagandasını kendi medyasında yoğun bir şekilde yürüttü. Ama buna rağmen sandığa giden Şengalliler siyasal tercihlerini KDP’den yana koydular. Dolayısıyla PKK’nin burada bir siyasal ağırlığı yok, siyasal ağırlık tamamıyla KDP’de. Ayrıca seçmenin iradesini baskı ve zor yoluyla değiştirmenin sandıkta ters tepeceği de görülüyor. (...) Şengal sonuçları hem Şengal’in Kürdistani kimliğini vurgulayan bir etki yarattı, hem orada KDP’nin çok ciddi bir toplumsal desteğe sahip olduğunu gösterdi. PKK'nin bütün argümanlarına rağmen orada insanların KDP’ye yasal olarak güvenlerinin devam ettiğini gösterdi.”
Seçimlere katılımın yüzde 41’de kalması da tartışma yarattı. PKK yandaşları sonucun meşru olmadığını iddia etti. Ancak Coşkun katılımın düşük olmasının demokrasi açısından sorunlu olduğunu düşünse de sonuçların meşru olmadığı görüşüne katılmıyor: “Katılımın düşük olması genel olarak demokrasi açısından sorun ama sandığa gidenler tercihlerini KDP’den yana kullandılar. Bunu tersinden okuyalım, mesela katılım aynı olsaydı ama sonuç KDP’nin aleyhine çıksaydı PKK aynı argümanı kullanır mıydı?”
Coşkun seçim sonuçlarının hem Kürtlerin Bağdat nezdinde elini güçlendirdiğini hem de Erbil-Bağdat ilişkilerinin yeniden düzenlenmesi konusunda Kürtlere avantaj sağladığını sözlerine ekledi.
Irak seçimlerinden sonra da dünyanın birçok seçiminde olduğu gibi hemen itirazlar yükseldi, hile iddiaları havada uçuşmaya başladı. Seçim sonuçlarının meşru olmadığını savunan PKK sempatizanları Ezidilerin sandığa gitmesinin engellendiğini savundu. Seçim sonuçlarına itiraz sadece PKK cephesinden gelmedi. KDP de seçim günü seçmenlerin sandığa gitmesinin PKK yandaşları tarafından engellendiğini öne sürdü. Tabanı rahatlıkla mobilize ettiği bilinen PKK’nın Şengallileri neden sandığa götüremediği sorusu ise bu iddialardan bağımsız olarak ortada duruyor.
Türkiye’nin ilk Erbil Başkonsolosu Aydın Selcen ise farklı düşünüyor. Al-Monitor’un sorularını yanıtlayan Selcen, PKK’nın doğrudan seçime girmemesi nedeniyle karşılaştırma yapılamayacağı görüşünde: “Birkaç gün önce Erbil'de yapılan yıllık MERI konferansında Bilal Wahab ile söyleşisinde IKB Başkanı Neçirvan Barzani Şengal uzlaşısının uygulanmadığını belirtmişti. KDP-PKK ilişkilerinin bozuk olduğunu ve bu yıl ilk kez PKK yönetiminden KYB için oy verme çağrısı yapıldığını biliyoruz. PKK'nin, KDP'nin de desteğiyle TSK'nin genişletip derinleştirerek kalıcı kıldığı harekatları karşısında sıkıştığını da görüyoruz. Sonuç olarak PKK, IKB'de seçimlere giren bir oluşum değil. KDP'nin de seçimlerden başarılı sonuç aldığı ancak katılımın çok düşük ve halkın KDP'ye de KYB'ye de son derece tepkili olduğu ortada.”
PKK’ya yakın medya kuruluşları seçim sonuçlarıyla ilgili tartışmaları gündemde tutmaya devam ederken, PADÊ seçimlerin iptal edilmesi için Şengal’in bağlı bulunduğu Ninova Seçim Komisyonu’na başvurdu. Komisyondan iptale dair bir karar çıkacağı yönünde bir sinyal yok.
Bugünlerdeki hâkim görüş ise, seçim sonuçlarının, PKK’nın Şengal’den çıkarılması için Kürt yönetimi ve Bağdat’ın elinin güçlendirdiği yönünde. Zira IKBY Başbakanı Mesrur Barzani bir toplantıda Şengal anlaşmasının acilen uygulanması çağrısı yaptı. Anlaşmanın bir maddesi de yasal olmayan silahlı güçlerin kasabadan çıkarılmasını düzenliyor.
