Erdoğan ‘imam’ı, Trump papazı istiyor

ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın uzun süredir beklenen görüşmesi gerçekleşti. Türkiye siyaseti günler öncesinden bu görüşmeye kilitlenmişti. Zira Erdoğan’ın YPG’ye silah vermesi konusunda Trump’a yönelik sert eleştirilerde bulunacağı ve Fethullah Gülen’in iadesini isteyeceği bekleniyordu. Ancak görüşmede Türkiye tarafının hiç beklemediği bir konu gündeme geldi. Trump, Türkiye’de altı aydır tutuklu bulunan Amerikalı Pastör Andrew Brunson’un serbest bırakılmasını istedi. 

Andrew Brunson Protestan cemaatine ait İzmir Diriliş Kilisesi’nin pastörüydü. Uzun süredir bu kilisede görev yapan Brunson, ailesi ile birlikte İzmir’de yaşıyordu. Hayatı, 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminin ardından değişti. 7 Ekim 2016’da karakoldan bir çağrı kâğıdı aldı. Eşiyle birlikte gittiği karakolda, G82 kapsamına alındığını öğrendi. G82, “milli güvenlik aleyhine faaliyetler” olarak nitelendiriliyor ve bu kapsama alınan kişiler sınır dışı ediliyor. Brunson ve eşi de başka bir gerekçe gösterilmeden sınır dışı edilmek üzere İzmir Geri Gönderme Merkezi’ne gönderildi. Avukatlarıyla ve ABD Konsolosluğu yetkilileriyle görüşmesine izin verilmeden tam 64 gün bu merkezde bekletildi. Daha sonra eşi serbest bırakıldı ancak Brunson gözaltına alındı, aralık ayında tutuklandı.

Brunson altı aydır tutuklu ve hakkındaki iddianame hala hazırlanmadı. Dosyası üzerinde gizlilik kararı bulunduğu için de neyle suçlandığını bilmiyor. Hukuki durum böyle. Ancak Brunson hakkında tutuklandığı aralık ayından bu yana çıkan haberler onun neyle suçlandığı konusunda kamuoyunda bir algı oluşmasına neden oldu. Hükümete yakın gazeteler Brunson’un önce PKK örgütüne yardım ettiği gerekçesiyle suçlandığını ilan etti. Suçlamalar bir süre sonra yön değiştirdi, Brunson için bu kez FETÖ örgütü suçlaması yapıldı. İddialar öyle bir boyuta ulaştı ki buna göre Brunson FETÖ’nün “Hristiyan imamıydı”!

İddialara göre Brunson hakkındaki tek delil bir gizli tanık ifadesi. Bu gizli tanığın kimliği hakkında bir bilgi yok. Gizli tanık beyanlarında sık sık Brunson’un Antep’e gittiğine dikkat çekiyor. Ve bu ziyaretleri PKK’ya yardım ettiği iddiası olarak soruşturma makamlarına sunuyor.

Protestan Kiliseleri Derneği Sözcüsü Soner Tufan Al-Monitor’a yaptığı açıklamada Brunson’un mültecilere yardım etmek için Antep’e gittiğini, onlara giyecek, yiyecek, ısınma malzemeleri sağlayarak destekte bulunduğunu anlatıyor. Tufan “Bunu Türkiye’deki tüm kiliseler yaptı. Ama Brunson’un Antep’e gitmesi örgüt bağlantısı olarak kurulmaya çalışıldı” diyor.

Andrew Brunson’a ilişkin öne sürülen iddialar böyle. Ancak ne bu iddiaların ne de hukuki durumunun Protestan cemaati için bir anlamı var. Zira Protestan cemaati bu davayı tamamen siyasi bir dava olarak görüyor. Soner Tufan, “Bu bir ceza davası değil. Sonuçlarına bakılınca bunun siyasi bir dava olduğunu söylemek zor değil” diyor.

“Bu sonuçlar nedir?” sorusuna ise şu yanıtı veriyor: “Brunson’un tutuklanmasının ardından birçok şehirde Protestan cemaati üyelerimizin çalışma izinleri ve oturma izinleri iptal edildi. Turist olarak bile Türkiye’de kalamayacakları söylendi. Tatil için yurt dışında olanların Türkiye’ye girişine izin verilmedi. Bu kişilere gerekçe olarak da G82 kapsamında oldukları söylendi.” 

Tufan’ın çizdiği tablo 15 Temmuz darbe girişiminin ardından Türkiye’de muhalif kesimlere ve azınlıklara yönelik politikalardan Protestan cemaatinin de payını aldığını gözler önüne seriyor. Ancak Andrew Brunson davası, artık Türkiye için neredeyse alışageldik bu uygulamalar içinde kritik bir önem taşıyor. Çünkü Protestan cemaati, Pastör Brunson’un ABD’ye iadesine karşılık olarak Türkiye tarafının 15 Temmuz darbe girişiminden sorumlu tuttuğu Fethullah Gülen’in iadesini koz olarak masaya yatırması endişesini taşıyor.

Trump ile Erdoğan’ın Beyaz Saray’daki görüşmesinde Erdoğan’ın da Fethullah Gülen’in Türkiye’ye iadesini istediğini anımsatalım. Soner Tufan, “Brunson’un serbest bırakılıp, Amerika’ya iade edilmesinin Fethullah Gülen’in Türkiye’ye iade edilmesi konusunda bir pazarlık konusu yapılacağı yönünde kaygılıyız” diyor.

Kendisiyle cezaevinde görüşenler Pastör Andrew Brunson’un durumunu anlatırken fiziksel bir sorunun olmadığını ancak psikolojik olarak kötü durumda olduğunu söylüyorlar. “Haksızlığa uğramış olmanın verdiği bir psikolojik çöküntü içinde” diyorlar. Brunson hala Türkiye’de olan eşi, avukatları ve ABD Konsolosluğu yetkilileri ile düzenli olarak görüşüyor. Hem ailesi hem de Protestan cemaati uluslararası alanda Brunson’un özgürlüğüne kavuşması için yoğun bir faaliyet gösteriyor.

Bu çabaların sonucunu alıp alamayacaklarının sonucunu süreç gösterecek. Brunson’un ABD’deki avukatı Jay Sekulow, Trump’ın Brunson’un serbest kalması konusunda kendilerine söz verdiğini söylüyor. Erdoğan ve Trump görüşmesinden iki ülke adalet bakanlarının bu konuda ortaklaşa çalışma yürütmesi kararı çıktı ama her koşulda ipler Erdoğan’ın elinde.

Bruson’un ailesi ve Türkiye’deki Protestan cemaatinin talebi ise basit: Sözcü Soner Tufan, “Hukuku işletin, deliliniz varsa ortaya koyun ve bir an önce yargılamayı başlatın. Bizim tek istediğimiz hukuk.” diyor.