Yeni liderle birlikte Hamas’ta neler değişecek?

Hamas’ın eski Siyasi Büro şefi Halid Meşal, örgüt içi seçimlerinin yapıldığı 6 Mayıs’ta kazanan ismin İsmail Haniye olduğunu, Siyasi Büro’nun başına onun geçtiğini duyurdu. Katar’da yaşayan Meşal ise Şura Konseyi üyeliğini sürdürecek.

Yine Katar’da yaşayan kıdemli bir Hamas yetkilisi, kimliğinin gizli kalması kaydıyla Al-Monitor’a şu bilgileri aktardı: “Hamas Şura Konseyi 6 Mayıs’ta Filistin’de ve Filistin dışında yaşayan üyelerin katıldığı bir video konferans düzenledi. Haniye ve Siyasi Büro’nun 18 üyesi bu video konferansta seçildi. Haniye iki başka yöneticiyle yarıştı: Musa Ebu Marzuk ve Muhammed Nazal. Aslında Hamas yöneticilerinin bir kısmı seçimler için Hamas siyasi yönetiminin yaşadığı Katar’a gelecekti ancak Mısır’ın Refah sınır kapısını kapatması bunu engelledi. Dört ay önce başlayan ve Gazze, Batı Şeria, İsrail hapishaneleri ve yurt dışı olmak üzere dört ayrı noktada cereyan eden iç seçimler Haniye’nin seçilmesiyle tamamlanmış oldu.”

Hamas’tan 7 Mayıs akşamı yapılan açıklamada Ebu Marzuk, Nazal, Yahya Senvar, Salih El Aruri, Halil El Hayya, Mahir Ubeyd, İzzet El Rışk ve Fethi Hammad gibi bazı Siyasi Büro üyelerinin isimleri kamuoyuna duyuruldu. Ancak diğer üyelerin ve başkan yardımcısının kim olduğu herhangi bir neden göstermeksizin açıklanmadı.

Haniye’nin Hamas liderliğine seçilmesi beklenen bir gelişmeydi. 2013’ten beri Meşal’in yardımcılığını yürüten Haniye Hamas’ın Gazze Şeridi’ndeki yöneticiliğini yapıyordu ve 2016’nın son dört ayında Mısır, Suudi Arabistan ve Katar’a giderek Hamas yöneticileriyle görüşmeler yapmıştı.

Gazze’de yerleşik olan Haniye Filistinliler arasında geniş bir halk desteğine sahip. Filistin Politika ve Araştırma Merkezi’nin martta gerçekleştirdiği anket Haniye’nin desteğini rakamlara dökmüş, Filistin’de başkanlık seçimi yapıldığı takdirde Haniye’nin %47 oy alacağını öngörmüştü.

Nablus El Nacah Ulusal Üniversitesi’nde siyaset bilimci olan Abdül Settar Kasım Al-Monitor’a şu değerlendirmede bulundu: “Haniye Filistin halkına hitap etme ve coğrafi olarak onlara daha yakın olma gibi bazı özellikleriyle Meşal kadar etkili, hatta Meşal’den üstün olabilir. Ancak Haniye’nin seçilmiş olmasının en önemli yanı, Mahmud El Zahar ve Yahya Senvar gibi kıdemli Hamas yöneticilerinin çabaları üzerinden Hamas’ı İran’la yakınlaştıracak olmasıdır. Haniye Hizbullah ve Suriye’yle de yakınlığı canlandıracak, Hamas’ın bu iki tarafla ilişkilerini bozan olumsuzlukları çözmeye çalışacak.”

Haniye’nin seçilmesini mümkün kılan, hem yurt içi hem yurt dışı üyelerden, hem siyasi hem askeri kanat yöneticilerinden yani Hamas’ın tüm kesimlerinden destek almasıydı. Haniye’den farklı olarak başka Hamas yöneticilerinin örgüt içi kimi gruplarla arası bozuk. Dolayısıyla liderlik etmelerini engelleyecek bir kutuplaşmayla karşı karşıya kalabilirlerdi.

Yine de Haniye bir dizi zorlu meseleyle karşı karşıya. Bunların başında El Fetih’le uzlaşının sağlanması, Mısır ve İran gibi bölgesel ülkelerle ilişkilerin düzeltilmesi, İsrail’in Gazze Şeridi’ne uyguladığı ablukanın hafifletilmesi ve savaş tehdidinin Gazze’den uzak tutulması geliyor.

Hamas’ı yakından izleyen Filistinli yorumcu Hüsam El Decani konuyla ilgili Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Haniye’yi bekleyen en önemli görev Hamas’ı uluslararası terör listelerinden çıkarmaktır. Haniye, Hamas’ın 1 Mayıs’ta yeni bir siyaset belgesi açıklamasının ardından lider seçildi. Bu belge, Hamas’ın yerel, bölgesel ve uluslararası bağlarını geliştirme çabalarında yeni bir aşamanın doruk noktası olarak görülüyor. Bu bağlamda Haniye için en doğrusu Gazze’de yaşaması, yurt dışına taşınmaması olur. Bunun yerine dış ilişkileri Haniye’nin yönlendirmesi ve talimatları doğrultusunda yürütecek yurt dışı temsilciler atanması.”

Haniye’nin seçim zaferi Filistin’de geniş kesimlerce olumlu karşılandı. El Fetih Merkez Komite üyesi Azzam El Ahmed, iyimser bir dil kullanarak Haniye’nin El Fetih-Hamas uzlaşısını sağlama konusunda başarılı olacağı umudunu dile getirdi. Filistin Halk Kurtuluş Cephesi yeni Hamas liderinin demokratik bir süreçle seçildiğini belirterek Haniye’ye ivedilikle Filistin’in iç durumuna eğilme çağrısı yaptı. İslami Cihat da olumlu bir tepki verdi ve Haniye’nin Filistinliler arasındaki ayrışmaları çözmesi gerektiğini söyledi. Filistin Demokratik Kurtuluş Cephesi ise Haniye’nin seçilmiş olmasını direniş hareketi için bir başarı ve her Filistinli için övünç kaynağı olarak niteledi.

El Fetih Devrim Konseyi üyesi ve Filistin Yasama Meclisi Siyasi Komisyon Başkanı Abdullah Abdullah Al-Monitor’a şöyle konuştu: “El Fetih Haniye’nin zaferini olumlu karşılıyor. Ancak bizim için asıl önemlisi Haniye’nin El Fetih’le uzlaşıyı sağlayarak bölünmüşlüğe son vermesidir. Biz ondan söz değil icraat bekliyoruz ve bunun kısa zamanda olmasını umuyoruz. Bizce Meşal de uzun liderlik tecrübesi ışığında Hamas’ın karar verici çevrelerinden fazla uzaklaşmayacak.”

Haniye’nin eski siyasi danışmanı Ahmed Yusuf ise Al-Monitor’a şu açıklamayı yaptı: “Önümüzdeki haftalarda Hamas yönetimindeki mevki ve görevler dağıtılacak, hareketin iç durumu düzenlenecek, birçok bölgesel ve uluslararası ilişki yeniden tesis edilecek, Hamas içinde reform yapılacak ve bu seçim sürecinde yaşanan bazı hatalar tekrar edilmesin diye seçim süreci düzeltilecek. (…) Hamas’ın şimdi emektar yöneticiler arasından farklı ve çatışan akımları yönetebilecek bir genel sekreter seçmesi gerekiyor. Hamas artık kitlesel bir hareket olduğu için bu sorumluluğa aday başlıca isimler Meşal veya Ebu Marzuk olabilir.”

Meşal liderlik görevini Haniye’ye devrederken Hamas da yeni bir sayfa açıyor. Hareketin karşı karşıya olduğu ciddi zorluk ve tehditler yeni yönetimin daha akıllı, daha temkinli olmasını gerektiriyor.