Ana içeriğe atla

Türkiye Suriyeli ‘yaramaz’ ortaklarını tehdit mi ediyor?

Türkiye Afrin’e giren HTŞ’yi kullanarak muhalif güçleri yapılandırmak için bastırıyor. Ortak komuta, hükümet ve emniyet projesine direnenler tehdit ediliyor. Yılbaşına kadar süre tanındı. Uyulmazsa ne olacak? 
Demonstrators chant and burn tires as they gather in the Syrian opposition-held town of al-Bab.

Türkiye, geçen ay Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) bileşenleri arasındaki kavgaları fırsata çevirerek Afrin’e giren Heyet Tahrir el Şam’ı (HTŞ) bir sopa olarak kullanarak Zeytin Dalı ve Fırat Kalkanı bölgesindeki muhalifleri yeniden organize etmeye çalışıyor. Türk yetkililer SMO bileşenlerine ortak askeri komuta ve tek sivil idare oluşturulması için telkin ve tehditlerde bulunuyor.

HTŞ, 11-13 Ekim’de Cephet’uş Şamiyye’nin başını çektiği Üçüncü Kolordu’yu Afrin’den çıkardıktan sonra Azez’e ilerlerken Türkiye’nin gözetiminde masaya oturup bir anlaşma yapmıştı. 14 Ekim’de imzalanan anlaşma ortak askeri komuta ve sivil idarenin kurulması, silahlı örgütlerin şehirlerdeki kontrolü genel güvenlik birimine bırakıp cephe hatlarına gitmesini içeriyordu. Türkiye’nin de bu mutabakattan sonra HTŞ’den İdlib’e dönmesi için 21 Ekim’e kadar süre tanıdığı öne sürülmüştü. HTŞ’nin tamamen çekilmek yerine bazı güçlerini kamuflaj değiştirerek Afrin’de tuttuğuna dair bilgiler paylaşılıyor.

Bu anlaşmadan sonra Türk istihbarat ve askeri yetkilileri hem HTŞ hem SMO grupları ile görüşmeler yaptı. Son toplantı 2 Kasım’da Gaziantep’te gerçekleşti. Toplantıya HTŞ ile ortak hareket eden Hamza Tümeni Komutanı Seyf Ebu Bekir ve Süleyman Şah Tümeni Komutanı Muhammed el Cassim’in yanı sıra Üçüncü Kolordu Komutanı Hussam Yasin ve Sairun Komutanı Fehim İsa ve bazı güvenlik yetkilileri katıldı. Bazı komutanların bu toplantıya katılmayı reddettiği de aktarıldı. Hatta Türk yetkililerini protesto eden bir grubun görüntüleri paylaşıldı.

Peki, çok kısa süren ve talimatları iletme havasında geçen bu toplantıda ne oldu? Tüm grupların ortak komuta çatısı altında toplanması, farklı operasyon odalarının kapatılması, kent merkezlerindeki kontrol noktalarının tek bir güvenlik aygıtına bırakılması, İdlib sınırlarından El Bab ve Cerablus’a kadar örgütlerin gelir kapısı hâline getirdiği geçişlerin bir mali komiteye devredilmesi, ortak fon oluşturulması, örgütlerin elindeki hapishanelerin kapatılması ve aranan kişilerin askeri yargıya teslim edilmesi istendi. Bundan sonra herhangi iç çatışmanın ilgili örgütlerin dağıtılmasına gerekçe olacağı belirtildi. 

Ayrıca Türkiye ile gruplar arasında koordinasyon için bir düzenleme öngörüldü. Buna göre Türkiye ile temaslar sadece “geçiş hükümeti”, “savunma bakanlığı” ve SMO şemasındaki üç kolordunun katılımıyla oluşturulacak bir danışma komitesi aracılığıyla sağlanacak. Bunun dışında silahlı gruplar Türk yetkililer, kurumlar ya da üçüncü (yabancı) taraflarla iletişim kurmayacak. Bazı örgütlerin ABD gibi ülkelerle temaslarından Ankara’nın rahatsız olduğu düşünülüyor. 

Taleplere uyulmadığı takdirde bu grupların alternatifsiz olmadıkları da vurgulandı. Bu HTŞ’nin sivil ve askeri idareyi ele almasının önünün açılacağı mesajı olarak da algılanıyor.

Aslında talepler HTŞ ve Üçüncü Kolordu arasında imzalanan anlaşmanın içeriğini yansıtıyor. Ancak toplantıdan sızan bilgiler HTŞ’nin durumunun ne olacağına dair fikir vermiyor. Sadece başına buyruk örgütlerden SMO’nun üç kolordusu altında hareket etmelerinin istendiği belirtiliyor. Bu bilgilerle iktifa edilirse İdlib’deki hâkim düzenin bu yeni yapılanmanın dışında tutulduğu anlaşılıyor.

Esad yönetimiyle normalleşmeyi şiddetle savunan Aydınlık gazetesi yalnızca 27 dakika süren toplantıda Türk yetkililerin HTŞ’nin Afrin’den tamamen çıkartılacağını ve HTŞ’yi Afrin’e getiren Ahrar’uş Şam, Hamza Tümeni, Süleyman Şah Tümeni ile Feylak’uş Şam’ın cezalandırılacağını söylediğini öne sürdü.

Hükümete yakın Türkiye gazetesi ise toplantının dört saat sürdüğünü belirterek “Gruplar sil baştan dizayn ediliyor. Askerî yapılanma açısından milat olarak değerlendirilen toplantıda mevcut durumun devam etmeyeceği bütün muhataplara iletildi. Türk yetkililer, kişi eksenli ve lokal bazlı yapılanmaların nizami orduya dönüştürülmesinin mecburi olduğunu anlattı” denildi.

Lübnanlı El Ahbar gazetesi ise terör listelerindeki HTŞ’nin genişlemesi nedeniyle baskı altında kalan Ankara’nın kontrol haritasını eski hâline getirme umudu verdiğini ama 40 dakikayı geçmeyen toplantının yapılış şekli, komutanlara söz verilmemesi ve Türk yetkilinin yağdırdığı emirlerin “şoke edici” olduğunu yazdı. Bu kısa görüşmede HTŞ’nin Afrin'den çıkarılması için nasıl bir mekanizma izleneceği ya da öngörülen planları yönetecek tarafların kimler olduğu konusunda bilgi verilmedi. El Ahbar’a konuşan muhalif kaynaklara göre toplantıda HTŞ ile ortak hareket eden örgütlerin cezalandırılacağına dair bir ifade geçmedi, Türk yetkililer sadece talimatları iletip bunların yerine getirilmesi için iki aylık bir süre tanıdı.

Suriye yönetimine yakın El Vatan gazetesi ise örgüt temsilcilerin kendilerine yapılan muameleden çok rahatsız olduğunu, hatta Türk yetkilinin komutanlardan birini HTŞ’nin Afrin’e girmesini kolaylaştırmak için rüşvet almakla suçlayıp aşağıladığını, sıralanan 20 talimata aykırı hareket edenleri soruşturmak, tutuklamak ve mal varlıklarına el koymakla tehdit ettiğini öne sürdü.

HTŞ ile Üçüncü Kolordu arasında bir başka toplantının 30 Ekim’de İdlib’de gerçekleştiğini yazan El Vatan, Cephet’üş Şamiyye’nin etkisini azaltan 14 Ekim anlaşmasının MİT’in desteğiyle sağlandığını, Türkiye’nin şimdi El Bab, Cerablus ve Azez’in HTŞ’ye devri için baskı yaptığını ve eninde sonunda bunun olacağını iddia etti.

Türk yetkililer Gaziantep’teki toplantıdan önce Suriye’nin Atme kasabasında Ebu Muhammed el Colani liderliğindeki HTŞ yetkilileriyle görüştü. Bu görüşmeden sonra Colani’nin örgütün kontrolünü Halep kırsalına genişletme konusundaki tutumunu terk etmedi. HTŞ’nin yılbaşına kadar SMO’dan beklenen yapılanmanın gerçekleşmeyeceği ve kendi planlarına alternatif oluşturamayacağı öngörüsüyle rahat davrandığı belirtiliyor. MİT’in HTŞ’nin önünü açarak Cephet’üş Şamiyye’yi cezalandırdığı da öne sürülüyor. Bu örgüte yönelik kızgınlık Karabağ ve Libya savaşlarına asker vermeyi reddetmesine bağlanıyor. HTŞ ile ortaklık kuran Hamza ve Süleyman Şah tümenleri ise Türk istihbaratı ile en fazla teması olan iki örgüt.

Bu toplantıların sunduğu tablo, Türkiye’nin SMO’nun ilan edildiği 2019’dan beri bitmeyen karmaşadan duyduğu hayal kırıklığını yansıtıyor. Aynı zamanda bu çabalar Ankara’nın HTŞ’yle bu grupları yola getirmeyi umduğunu gösteriyor.

Join hundreds of Middle East professionals with Al-Monitor PRO.

Business and policy professionals use PRO to monitor the regional economy and improve their reports, memos and presentations. Try it for free and cancel anytime.

Already a Member? Sign in

Free

The Middle East's Best Newsletters

Join over 50,000 readers who access our journalists dedicated newsletters, covering the top political, security, business and tech issues across the region each week.
Delivered straight to your inbox.

Free

What's included:
Our Expertise

Free newsletters available:

  • The Takeaway & Week in Review
  • Middle East Minute (AM)
  • Daily Briefing (PM)
  • Business & Tech Briefing
  • Security Briefing
  • Gulf Briefing
  • Israel Briefing
  • Palestine Briefing
  • Turkey Briefing
  • Iraq Briefing
Expert

Premium Membership

Join the Middle East's most notable experts for premium memos, trend reports, live video Q&A, and intimate in-person events, each detailing exclusive insights on business and geopolitical trends shaping the region.

$25.00 / month
billed annually

Become Member Start with 1-week free trial
What's included:
Our Expertise AI-driven

Memos - premium analytical writing: actionable insights on markets and geopolitics.

Live Video Q&A - Hear from our top journalists and regional experts.

Special Events - Intimate in-person events with business & political VIPs.

Trend Reports - Deep dive analysis on market updates.

Text Alerts - Be the first to get breaking news, exclusives, and PRO content.

All premium Industry Newsletters - Monitor the Middle East's most important industries. Prioritize your target industries for weekly review:

  • Capital Markets & Private Equity
  • Venture Capital & Startups
  • Green Energy
  • Supply Chain
  • Sustainable Development
  • Leading Edge Technology
  • Oil & Gas
  • Real Estate & Construction
  • Banking

We also offer team plans. Please send an email to pro.support@al-monitor.com and we'll onboard your team.

Already a Member? Sign in

Start your PRO membership today.

Join the Middle East's top business and policy professionals to access exclusive PRO insights today.

Join Al-Monitor PRO Start with 1-week free trial