Mısır tünelleri İsrail’in talebiyle mi yıktı?

Görünüşe göre Mısır İsrail’le sürdürdüğü güvenlik iş birliğini saklıyor ya da daha doğrusu saklıyordu. Ta ki İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz’in Mısır Cumhurbaşkanı Abdül Fettah El Sisi’nin Gazze sınırındaki tünelleri “İsrail’in talebiyle” su basarak yıktığına ilişkin açıklaması 6 Şubat’ta Times of Israel gazetesinde yayımlanıncaya kadar.

Basında geniş yer bulan haberlere göre Başbakan Benjamin Netanyahu’nun Likud Partisi’nden olan Steinitz, Tel Aviv’in baskısıyla uygulanan kararın iyi bir çözüm olduğunu ve “İsrail ile Mısır arasındaki güvenlik eş güdümünün hiç olmadığı kadar iyi bir seviyede bulunduğunu” söyledi.

Bakanın Kahire ile Tel Aviv arasındaki güvenlik iş birliğinin seviyesi hakkında konuşması İsrail içinde tartışmalara yol açarken ordudan da tepki çekti. Mısırlı yetkililer ve Mısır basını ise açıklamaları görmezden geldi.

Al-Monitor’un telefonla ulaştığı Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Ebu Zeyd, Mısır’ın İsrail’le olan barış anlaşması gereği güvenlik alanında eş güdümde bulunduğunu söyledi ancak İsrailli bakanın kendisine atfedilen sözleri sarf etmediğini öne sürdü.

İsrail’in Maariv gazetesinde 6 Şubat’ta askeri uzman Yossi Melman’ın imzasıyla yayımlanan bir başka habere göre ise İsrail güvenlik teşkilatı Mısır’ın tavsiyesiyle güvenlik iş birliğinin tüm ayrıntıları üzerine tam bir kontrol empoze etti.

Birçok gözlemciye göre Mısır-İsrail barışı şekilsel bir anlaşmadan ibaret kaldı ve normalleşme süreci Mısır halkının İsrail’i işgalci güç olarak görmesi nedeniyle başarılı olamadı.

Hâlen askeri istihbarat çevrelerine yakın olan Mısır’ın eski askeri istihbarat şefi Nasır Salim İsrail’in Kahire’den tünelleri basmasını istediğini yalanladı. Ancak Salim’e göre Mısır istihbaratı iki ülke arasındaki iş birliğinin gizli kalması için basının susturulmasını istemiş olabilir.

Al-Monitor’a konuşan Salim, bu tip bilgilerin karartılmasına karar verilirken yetkililerin başta ulusal güvenlik ve iç siyasetle ilgili konuları dikkate aldığını zira bu bilgilerin “hiçbir şeyden anlamayan” aktivistler tarafından silah olarak kullanılabileceğini söyledi.

Bu tip bilgilerin 2014 Anayasası gereği Mısır kamuoyuna açıklanması gerektiği hatırlatıldığında Salim halkın İsrail’le herhangi bir iş birliğini kabul etmeyeceğini belirtti.

Ulusal Orta Doğu Araştırmaları Merkezi’nin Filistin ve İsrail Programı Başkanı ve Kahire Üniversitesi’nde siyaset bilimi hocası olan Tarık Fehmi ise Al-Monitor’a telefonla yaptığı değerlendirmede bu açıklamaların yeni bir şey olmadığını ve güvenlik eş güdümünün iki ülkenin de menfaatine olduğunu belirtti.

Fehmi, İsrail ve Mısır’ın çıkarlarının örtüşmesinin Kahire’nin taviz verdiği anlamına gelmediğini vurguladı ancak şunu da ekledi: “Bizim için öncelikli olan İsrail’i değil Mısır sınırını korumaktır.”

Sina Yarımadası’ndaki güvenlik durumuna değinen Fehmi, Mısır’ın buraya ilave asker ve teçhizat sevk etmesinin barış anlaşmasına aykırı olmasına rağmen kendi güvenliği ve istikrarına hizmet ettiği için İsrail tarafından zımnen onaylandığını söyledi. Fehmi, Camp David anlaşmasının iki taraf arasında “soğuk barış” şeklinde süreceğini de sözlerine ekledi.

Steinitz’in açıklamalarının Tel Aviv-Kahire ilişkilerini ya da Mısır halkının Sisi’ye bakışını etkilemeyeceğini söyleyen Fehmi, Sisi’nin İsrail’e karşı “olumlu” bir tutuma sahip olduğunu ve bunun ileride daha da gelişeceğini kaydetti.

Öte yandan Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi Gilan Cabir Al-Monitor’a yaptığı değerlendirmede İsrail’le iş birliğinin Mısır’ın Filistin davasına verdiği desteği etkilemeyeceğini söyledi.

Gazze Şeridi’nde yaşayan Filistinli bir gazeteci ise Al-Monitor’un gelişmelere ilişkin soruları üzerine Mısır’ın kendi güvenliği için tünelleri yıkmak istediğini savundu. İsminin açıklanmasını istemeyen kadın gazeteci, geriye kalan tüm tünellerin muhtemelen Hamas’a ait olduğunu, bunların ya siyasi ya kişisel çıkarlara hizmet ettiğini ve dolayısıyla Filistin halkına fayda sağlamadığını belirtti. Gazeteci Kahire ile Tel Aviv arasındaki müşterek siyasi çıkarların Mısır’ın Filistin davasına verdiği desteği etkilemeyeceği konusunda ise Cabir’le hemfikir.

Mısır hükümetinin Arap dünyasında Filistinlilere cephe alıyormuş gibi görünmek istemediğini akılda tutmak gerekiyor.

Yine Gazze Şeridi’nde yaşayan ve Ablukayı Kırma ve Yeniden İmar Ulusal Komitesi’nin sözcüsü olan Ethem Ebu Salima ise ablukanın bir sonucu olan tünellerin Gazze’nin “hayat damarı” olduğunu vurguladı. Al-Monitor’a konuşan Ebu Salima Gazzelilerin tek Arap komşuları Mısır’dan her zaman destek beklediklerini de söyledi.

Ebu Salima’ya göre Mısır Refah sınır kapısını açmalı ve hem kendi ulusal güvenliği hem de ablukanın kaldırılması için Gazze halkıyla birlikte çalışmalı. Ebu Salima tünellerin su baskınlarıyla yıkılmasının çevreye, tarıma ve yer altı sularına zarar verdiğini de ekledi.

Mısır 2014’te Gazze Şeridi sınırında bir tampon bölge oluşturmaya başlamış ve yüzlerce tüneli yıkmıştı. Mısırlı yetkililer Filistinli militanların bu tünellerden Sina Yarımadası’ndaki silahlı örgütlere silah taşıdığını iddia etmişti. Hamas ise 1,8 milyon kişinin yaşadığı Gazze’ye mal ulaştırmak ve insanların bölgeye giriş çıkış yapması için kullanılan tünellerin yıkılmasıyla Mısır’ın İsrail ablukasını daha da ağırlaştırdığını söylemişti.