Iraklı Kürtler yeni hükümet üzerinde anlaşamıyor

ERBİL, Irak - Irak Kürdistanı’nda 21 Eylül 2013'te yapılan bölgesel genel seçimlerden sonra hâlen yeni bir hükümet kurulabilmiş değil. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Başkanı Mesut Barzani, 2 Nisan'da yaptığı açıklamada yeni kabinenin Irak’ta 30 Nisan'da yapılacak ulusal seçimlerinden önce kurulacağını söylese de tıkanıklık çözülecekmiş gibi görünmüyor.

Seçimlerden ikinci çıkarak büyük sürpriz yapan muhalefet partisi Goran’ın üyelerinden Amanj Abdullah, Al-Monitor'a hükümetin ulusal seçimlerden önce kurulmasının pek olası olmadığını söyledi. Sürecin uzamasının yarattığı hüsran, Irak Kürdistanı'ndaki siyasi yelpazenin her tarafında hissediliyor.

KBY'nin eş güdüm ve takipten sorumlu bakanı Kubat Talabani, Al-Monitor'a şöyle konuştu: "Bu işin bu kadar uzaması hepimizi hayal kırıklığına uğrattı. Ancak tüm siyasi partilerin hükümette yer almak istemesi süreci daha da hantallaştırarak zora sokuyor.” Kubat Talabani, hâlen Almanya'da tedavi gören Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin oğlu.  

Cumhurbaşkanı Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin (KYB) seçimlerde aldığı yenilgi bölgedeki siyasi tabloyu değiştirdi. KYB, seçimlerden üçüncü parti olarak çıkabildi.

İki partinin hükmettiği Kürt siyasi sistemini reform etmeyi vaat eden Goran Partisi, mecliste 24 sandalye kazanırken, KYB 18 sandalye alabildi. Petrol, güvenlik ve dışişleri gibi kilit bakanlıkların çoğunu elinde tutan Barzani'nin Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) de 38 sandalye kazandı.  

Ancak KYB, sandıkta kaybetmesine karşın Kerkük ve Süleymaniye vilayetlerinde önemli miktarda mali kaynağı ve güvenlik güçlerini kontrol etmeye devam ediyor. Ayrıca, Irak Kürdistanı’ndaki etkinliğini kaybetmekten korkan İran’ın KYB’nin hükümette kalmasını desteklediği öne sürülüyor.  

İktidardaki KDP ve KYB son seçimlerde ilk defa ayrı aday listeleriyle yarıştı. Talabani'nin aralık 2012’de felç geçirmesinden bu yana iç sorunlarla cebelleşen KYB, siyasi alanda varlık gösteremiyor.

Şimdi tüm Kürt partiler kapsayıcı bir hükümetin kurulmasını istiyor. Bu seçimlerin, 2009 seçimlerinden en büyük farkı da bu. Goran o zaman muhalefette kalmayı seçerken, KDP ve KYB hükümeti birlikte kurmuştu. Zaten Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin kurulduğu 1992'den bu yana KDP ile KYB geleneksel olarak yönetime hâkim oldu.

KYB'nin Başbakan Yardımcısı adayı da olan Kubat Talabani’nin bu tabloya yorumu şöyle: “Hükümeti kurmaya çalışan beş farklı siyasi parti ve beş farklı görüş olunca bu iş her zaman zor olur. Geçmiş yıllarda kimi partiler muhalefette kalmayı, kimileri de iktidar olmayı tercih ederdi. Bu sefer herkes hükümette yer almak istiyor.”  

Erbil'de Al-Monitor'a konuşan KYB'nin siyasi büro üyelerinden Sadi Ahmet Pirra da yeni hükümetin kurulmasının zor olduğuna dikkat çekti: “Eskiden daha kolaydı çünkü KYB ve KDP aynı listedeydi. Salt çoğunluk onlardaydı. Diğer partilerin katılımı olmadan hükümeti kurabiliyorlardı. Şimdi kimsenin salt çoğunluğu yok. Hükümetin kurulması için koalisyon ortaklarına ihtiyaç var.”

Pek çok kişiye göre hükümetin kurulması, İran ve Türkiye’nin müdahaleleri  yüzünden gecikiyor. Ancak görünen o ki en büyük sorun Goran'ın nüfuzlu bakanlıkları kontrol etme arzusu. İktidar partileri ise yeni yönetimde gerçek gücü başkalarına devretmeye gönüllü değil.

Goran, İçişleri ve Doğal Kaynaklar Bakanlıkları ile şu an Başkan Barzani'nin oğlu Mesrur Barzani'nin yönettiği istihbarattan sorumlu Milli Güvenlik Konseyi'ni almak için direniyor. Goran, güvenlik kuvvetleri ve kamu kurumları üzerinden parti tahakkümünü kaldırmak istediğini söylüyor.

Goran üyesi Amanj Abdullah bunu Al-Monitor’a şöyle açıkladı: “Seçimlerde belli bir siyasi program ortaya koyduk. Gücümüzü kullanacağız, yeni hükümet için de programımız budur. Hedeflerimizi gerçekleştiremediğimiz bir yapıda yer almayız. Başlıca hedefimiz yurttaşlığın güçlenmesi.”

Eskiden Celal Talabani'nin yardımcılığını yapan Goran Partisi lideri Nevşirvan Mustafa da Kurdish News Network sitesine yaptığı açıklamada şöyle konuştu: “KBY'deki siyasi kararlarda yer almak istiyoruz. Goran’ın belli makamlarda ısrar etmesi bundan kaynaklanıyor. Parti bu bakanlıklarda pay sahibi olmadan siyasi kararlarda nasıl yer alabilir?”

Goran, hükümette yer alıp belirgin bir değişim sağlayamazsa ileride oy kaybetmekten korkuyor.

Abdullah, hükümet kurma çalışmalarının Irak'taki genel seçimlere kadar kasıtlı olarak uzatıldığından kuşkulanıyor. Ona göre KDP, KYB'nin Süleymaniye'deki geleneksel kalelerini koruyup koruyamayacağını görmek istiyor. Zira KYB, eylüldeki bölgesel seçimlerde Süleymaniye’de Goran’a önemli oranda oy kaptırmıştı.

Goran, güvenlikle ilgili bakanlıkları parti milisi olmaktan çıkarıp ulusal güvenlik kurumlarına dönüştürmek istiyor. Ancak Pirra'ya göre Goran'ın bu bakanlıkları kontrol etmesi, uygulamada pek mümkün değil: “Goran, Peşmerge’nin, kolluk kuvvetlerinin ve polisin siyasi parti mensubiyetinden şikâyetçi. Eğer bunlar partili ise başlarına nasıl başka bir partiden bakan atayacaksınız? Güvenlik çok hassas bir konudur, hata kabul etmez. Ayrıca bizim de partili güvenlik güçleri sorununu çözmeye yönelik bir projemiz var.”

KDP de güvenlikle ilgili bakanlıkların Goran'a devredilmesi konusunda gönülsüz. KDP Sözcüsü Cafer Eminki, konuya ilişkin Al-Monitor'a şöyle konuştu: “Bu ciddiyetle ele alınması gereken bir şey. Çünkü Kürdistan'ın güvenliği ödün verebileceğimiz bir konu değil. Söz konusu İçişleri Bakanlığı ya da Peşmerge güçleri olduğunda konu artık bir iç mesele değil, bölgesel bir meseledir.”

Siyasi açmaz devam ederken Irak Kürdistanı da gerçek bir hükümeti olmadan idare ediyor. Ancak Eminki'ye göre önemli olan siyasi çekişmelere saplanacak bir hükümet değil, doğru hükümeti kurmak: “Bu, zaman alabilir. Ama bence zaman alması, işini yapamayacak bir hükümet kurmaktan iyidir.”