İran'ın Suriye'de siyasi çözüme yönelik dört maddelik planı

TAHRAN, İran- İran İslam Cumhuriyeti Suriye için sürekli siyasi çözüm gereğini vurguluyor. Özü itibariyle Suriyelilere ait olan, doğrudan halkın oyu ve iradesine dayanan bir çözüm… Suriye için verilecek dış kaynaklı bir karar, ancak Suriye halkı tarafından doğrudan onaylanırsa meşru ve güvenilir olabilir. Suriye hükümetini devirmek için askeri güç kullanan bazı taraflar, Cenevre'de önerilen siyasi çözümler aracılığıyla siyasi baskı uygulamaya ve Suriye halkı adına karar vermeye çalışıyor. Bu girişimler, sahadaki gerçekleri anlamadıklarını ve Suriye toplumunun çetrefilli yapısından bihaber olduklarını gösteriyor.

Suriye hükümeti ile muhalefet arasında sonuçsuz kalan Cenevre müzakerelerinin her iki turu, biçim ve içerik bakımından bazı temel hatalardan muzdaripti. Biçimsel noksanlıklar, tüm siyasi blokların temsil edilmemesi, katılımcıların dağılımındaki dengesizlik ve bazı terör örgütü destekçilerinin katılımına izin verilmesiydi. İçeriği eksik kılan unsurlar ise terörle mücadele dâhil Suriye’deki gerçeklere gösterilen kayıtsızlık, Suriye halkının gerçek arzularının hiçe sayılması ve ülkeye bir dış iradeyi dayatma teşebbüsleriydi.   

Esasında Cenevre-2, Suriye'deki krize siyasi çözüm bulunmasına katkı getiremeyen küçük bir siyasi şov oldu. Bunun şöyle basit bir sebebi var: Bazıları, çözümü gerçekçi olmayan beklentilerle ve kapalı laboratuvar ortamında arama konusunda ısrar etti.

Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Lakhdar Brahimi, son tur müzakerelerinin sonucundan hayal kırıklığı duyduğunu belirtti. Görüşmelere hâkim olan olumsuz havaya vurgu yapan Brahimi, tek başarının muhalefetle Suriye hükümetini müzakere masasına oturtmak olduğunu söyledi. Özel temsilci müzakerelerde tarafsız olmaya çalıştı. Diplomatik tecrübesi nedeniyle görüşmelerin sonucundan umutlu olmasa da Brahimi, müzakerelerin iklimini ve iki tarafın görüşmelerin sonunda basına yaptığı açıklamaları yönetmeye çalıştı. Brahimi'nin müzakerelere ilişkin stratejisi, hızlı ama kırılgan başarıların yerine yavaş bir ilerlemeyi öngörüyor.

Bir an önce sonuç almak için acele eden Amerikalılar, müzakerelerdeki zorluğu gördükçe büyük beklentiler içine girmemek gerektiğini, savaşı bitirecek diplomatik çabaların zaman ve sabır istediğini kabul etti. Bununla birlikte ABD, askeri güç tehdidini doğrudan ya da dolaylı olarak gündemde tutmaya çalışıyordu. Böylesi bir tutum, krizi çözmeye yönelik mevcut siyasi çabalara yıkıcı ve tam tersi etki yapabilir.

Suriye'deki büyük can ve mal kayıplarına karşın, ABD ve müttefikleri Suriye sahnesinde aradıklarını elde edemedi. Suriye hükümetine karşı küresel bir konsensüs oluşturup hükümetin hızlıca devrilmesini sağlama hedefleri, siyasi arenada ve Cenevre görüşmelerinde gerçekleşmedi. Şimdi ise Suriye'de gittikçe kötüleşen insani durum üzerinden BM Güvenlik Konseyi'nin ilgisini yeniden canlandırmaya ve meseleyi siyasileştirip Suriye hükümetine baskı kurmaya çalışıyorlar.

Suriye sorununun çözümü, şu hususlara dayanmalı:   

1. Suriye'nin tekfiri terörle mücadele ettiğini artık herkes anlamış durumda. Bu nedenle uluslararası toplum, ülkede terörle mücadeleye öncelik vermelidir.
2. İnsani yardımın ivedi bir şekilde sağlanması, uluslararası toplumun hem dini hem de insani sorumluluğudur.
3. Siyasi çözüme ulaşmanın en isabetli yolu, siyasi çabaları güçlendirmek ve kapsamlı müzakereleri kolaylaştırmaktır.
4. Suriye içinde ulusal görüşmelerin yanı sıra, bölgesel ve uluslararası düzeyde de gerçek müzakereleri güçlendirmek büyük önem taşımaktadır. BM'nin tarafsız rolü bu kapsamda önemlidir.