İster Arap ister Kürt isterse Türkmen mahallelerinden geçin kir pas içinde sokaklar, hiçbir mimari değeri olmayan karmakarışık binalar, bakımsızlıktan “tarih ol” denilen tarihi yapılar, yokluk içinde bezgin ve umutsuz insanlar… Şehre artık hayat veremeyen Hasasu Nehri, akarı Bağdat’a kiri şehre kalan petrol, siyaseten tapulandığından hasadı düşmanlık olan topraklar… Etnik hatlar üzerinde gerdirilmiş bir kent Kerkük. Coğrafyanın lanetine dönüşmüş petrol zenginlikleri bir kenara, kentin bu umutsuz tablosuna bakıp da neden paylaşılamadığını anlamak insana güç gelebilir. Ortak aklın yokluğu, siyasi müdahalelerin çokluğu, tarihten ders değil husumet devşiren anlatılar Kerkük’ü en ufak bir kıvılcımla ateşin içine çekiyor. Ve her seferinde aynı cümleleri kuruyoruz: Paylaşılacak ne kaldı ki!
Kerkük bir kez daha iç savaşın sınırlarında dolaşıyor. Sebep Irak Başbakanı Muhammed el Sudani’nin Müşterek Operasyonlar Komutanlığı’nın karargâh olarak kullandığı binanın Kürdistan Demokrat Partisi’ne (KDP) verilmesi yönündeki kararı. KDP’nin kentte 33 binası varken bu karargâh neden sorun oldu? Evvela binanın geçmişi kışkırtıcı. Saniyen KDP’nin dönüşü basitçe bir partinin dönüşü olarak görülmüyor. 18 Aralık 2023’te il meclisi seçimleri Kerkük’ü yine ölüm yürüyüşüne çıkarırken KDP’nin denkleme girmesi öteki tarafların hesabına gelmiyor. Buna Kerkük’te KDP’den daha güçlü olan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) dâhil.
Bağdat’ta hükümet kurabilmek Kürdistan’ı denkleme sokmayı zorunlu kılıyor. 2022’de KDP’yi ikna için birtakım sözler verildi. Varılan mutabakat, 2017’de Kürdistan’daki bağımsızlık referandumunu boğmak için Kerkük’ü Kürtlerin kontrolünden çıkartan müdahaleyle oluşturulmuş yeni statükonun geriletilmesini de öngörüyor. Iraklı kaynaklara bakılırsa mutabakat Kerkük bağlamında şu hususları içeriyordu:
- Valilik koltuğunun yeniden Kürtlere verilmesi
- Kürt partilerin kente dönmesi
- Müşterek Operasyonlar Karargâhı dâhil daha önce KDP’nin kullandığı bina ve ofislerin iade edilmesi
- Ortak güvenlik komutanlığının Asayiş’e (Kürt istihbaratı) verilmesi
- Kerkük’ün statüsünün belirlenmesine ilişkin anayasanın 140. maddesinin gündeme alınması
- Kürt memurların görevlerine döndürülmesi
